با برنامه دوازده قدمی معتادان به اینترنت آشنا شوید
همان چیزی که در خواب و بیداری از ما جدا نمی‌شوند!
به جز انجمن‌های گمنام معتادان به مواد مخدر و الکل که از سایرین معروف‌ترند، انجمن‌های دیگری هم بر اساس اصول ای‌ای برای کمک به سایر اعتیادها وجود دارد. یکی از آنها انجمن معتادان اینترنت و فناوری گمنام است که کارش ارائه خدمات حمایتی از سوی اجتماع معتادان گمنام برای کمک به بهبودی است. گزارشی از نشریه معتبر گاردین که در ادامه می‌خوانید، به این انجمن می‌پردازد.
♠ ♠ ♠
«سلام، اسم من سارا است و من یک معتاد به اینترنت و فناوری هستم.»
جلسه‌ای در یک بعدازظهر چهارشنبه اخیر آغاز شد؛ هجده نفر؛ از جاهای مختلفی مثل اورگان، هند و نامیبیا، بی سر و صدا در یک تماس ویدیوی زوم دور هم جمع شدند.
سارا و سایر شرکت‌کنندگان بخشی از یک انجمن رو به رشد به نام معتادان اینترنت و فناوری گمنام (ITAA) هستند، یک برنامه دوازده قدمی بر اساس اصول الکلی‌های گمنام که ابزار و پشتیبانی را برای مقابله با استفاده غیرارادی از اینترنت فراهم می‌کند. این انجمن تنها با چند گروه بنیانگذار امریکایی در سال 2017 راه‌اندازی شد، به سرعت رشد کرد و حالا هزاران عضو از سراسر جهان دارد، با بیش از صد جلسه آنلاین و حضوری که به هفت زبان مختلف برگزار شده است.
از زمانی که الکلی‌های گمنام در سال 1935 تأسیس شد، برنامه دوازده قدمی آن برای سایر اعتیادها و رفتارهای غیرارادی از جمله پرخوری، خرج کردن بیش از حد و قمار به کار گرفته شده است. حالا این برنامه مبتنی بر پرهیز برای یک ماده مصرفی جدید به کار گرفته می‌شود. همان چیزی که در خواب و بیداری از ما جدا نمی‌شوند؛ تلفن‌های همراه‌مان.
در جلسات، شرکت‌کنندگان ITAA که احساس می‌کنند میزان استفاده‌شان از فناوری وارد قلمرو مخرب شده است، تجربیات خود را به اشتراک می‌گذارند و از یکدیگر در تعیین مرزهای سالم حمایت می‌کنند.
طیف مشکلات آنها خرید آنلاین و بالا و پایین کردن غیرارادی و زیاد رسانه‌های اجتماعی تا اعتیاد به بازی‌های ویدیویی و پرخوری موقع تماشای سریال‌های تلویزیونی را شامل می‌شود. برای اکثریت، هدف پرهیز نیست، بلکه مدیریت است.
اوبری، یکی از اعضای ITAA می‌گوید وقتی نه ماه پیش در اولین جلسه خود شرکت کرد، بیش از دوازده ساعت در روز را صرف سر زدن به اپلیکیشن‌های مختلف شبکه‌های اجتماعی می‌کرد، پست‌های زیادی را به شکلی خارج از اراده و کنترل منتشر می‌کرد و دائم چک می‌کرد که چه کسی محتوای او را لایک کرده یا آن را دیده شده است. عادت‌های رفتاری آنلاین او داشت بر روابطش تأثیر می‌گذاشت و جلو کار کردنش را می‌گرفت.
او می‌گوید: «مثل اعتیاد به قمار یا یک ماشین بازی پولی بود، چون دائم داشتم صفحاتم را بارها و بارها به‌روزرسانی می‌کردم. نمی‌توانستم جلو خودم را بگیرم. هر روز به خودم می‌گفتم فردا دیگر جلویش را می‌گیرم، اما نمی‌توانستم. داشت مرا می‌کشت.»
درباره اعتیاد تکنولوژی بيشتر بخوانید
حقیقی تازه از علائم «اعتیاد به تیک تاک» می‌گوید
سلنا گومزِ خواننده: دوری از اینترنت زندگی‌ام را دگرگون کرد
آیا حضور دائم شریک زندگی‌تان در شبکه‌های اجتماعی زنگ خطر است؟
تعیین حد و مرز
اعتیاد به اینترنت و فناوری در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5)، طبقه‌بندی استاندارد اختلالات روانی که متخصصان سلامت روان در ایالات متحده آن را استفاده می‌کنند، به رسمیت شناخته نشده است؛ اما تحقیقات روز به روز بیشتر نشان می‌دهد که این اعتیاد شباهت‌هایی با اختلالات شناخته‌شده‌تر مثل اعتیاد به الکل دارد.
یک تحقیق در سال 2012 روی دانشجویان کالج با وابستگی به تلفن همراه، تغییرات ساختاری مغز را مشابه آنچه در مغز افراد معتاد به مواد کشف شده بود، ردیابی کرد. کارشناسان برجسته اعتیاد گفته‌اند همان چرخه دوپامین که با استفاده از شبکه‌های اجتماعی در مغز شکل می‌گیرد، در مصرف‌کنندگان مواد مخدر دیده می‌شود. مطالعه‌ای در سال 2016 روی افرادی که از اعتیاد به بازی رنج می‌برند نشان داد که واکنش‌های عصبی آنها به دستورهای بازی، همان واکنش‌هایی بود که در معتادان به مواد مخدر مشاهده می‌شود، زمانی که عطش مصرف را تجربه می‌کنند.
مطالعات نشان می‌دهد که الکلی‌های گمنام مؤثرترین راه برای بهبودی مبتنی بر پرهیز از اعتیاد است و این برنامه مدت‌هاست الگوی اصلی در علم بهبودی بوده است.
بر خلاف اختلالات سوء مصرف مواد، وابستگی به اینترنت و بازی نوعی اعتیاد «رفتاری» در نظر گرفته می‌شود. تنها اعتیاد رفتاری که در DSM-5 به رسمیت شناخته شده است، اختلال قمار است که در سال 1980 به آن اضافه شد. اما لورنس واینستین، مدیر ارشد پزشکی در مرکز اعتیاد آمریکا، می‌گوید که چنین اعتیادهای رفتاری یا «فرایندی» شباهت‌هایی به اعتیادهای شیمیایی دارند.
او گفت: «اعتیادهای فرایندی مرکز پاداش مغز را به همان شکل اعتیاد به مواد فعال می‌کنند. تنها تفاوت این است که در این نوع اعتیاد، افزایش سطح دوپامین نه با مصرف مواد که با یک رفتار خاص اتفاق می‌افتد. لذت حاصل از آن رفتار باعث می‌شود که فرد در آینده دوباره درگیر آن شود.»
بسیاری از افراد، هم محققان و هم کسانی که تحت تأثیر اعتیاد به اینترنت قرار دارند، تجربه‌ای شبیه به اختلالات مصرف مواد مخدر را توصیف می‌کنند که DSM-5 آن را با «اختلال در کنترل، وابستگی فیزیکی، مشکلات اجتماعی و مصرف پرخطر» توصیف می‌کند.
تجربه اوبری هم چنین چیزی بود. او می‌گوید که استفاده غیرارادی او از رسانه‌های اجتماعی «داشت زندگی‌اش را ازش می‌گرفت». او حالا در جلسات روزانه شرکت می‌کند و خودش معتقد است که اعتیاد به اینترنت را ترک کرده است؛ به این شکل که خودش را به قوانینی که برای خودش تعیین کرده تا استفاده مسئولانه از شبکه‌های اجتماعی داشته باشد، وفادار مانده است. او حالا می‌تواند شغلی تمام‌وقت در زمینه‌ای که به آن علاقه دارد داشته باشد، که از قضا انتشار پست در شبکه‌های اجتماعی است.
در حالی که انجمن‌هایی همچون معتادان گمنام و الکلی‌های گمنام مبتنی بر چارچوب پرهیز هستند، که در آن فرد یا مشروب می‌نوشد یا نمی‌نوشد، برنامه‌هایی مثل ITAA انعطاف‌پذیرتر هستند و هر یک از اعضا تعریف خود را از هوشیاری تعیین می‌کنند.
برای اوبری، «آخر خط»، یعنی گذر از مرزی که لغزش دوباره به اعتیاد محسوب می‌شود، چک کردن لایک‌ها در شبکه‌های اجتماعی، بالا و پایین کردن صفحه محتواهای تازه یا تماشای استوری‌های اینستاگرام است. این رفتارها این قابلیت را دارند که منجر به عادات رفتاری دیگری شوند که باید با دقت مورد توجه قرار بگیرند. اوبری هنوز از اینترنت برای پست‌های مرتبط با کارش استفاده می‌کند، و در عین حال، با یک راهنما در برنامه که مراقبت اوست، میزان استفاده‌اش را چک می‌کند.
او می‌گوید: «این برنامه ابزارهایی را در اختیار من قرار داده است که با آن می‌توانم استفاده از اینترنت خود را به شکلی هدایت کنم که با ارزش‌های خودم همسو باشد. پرهیز کامل سخت است، بنابراین شما در این فرایند واقعاً دارید تلاش می‌کنید که رابطه سالم‌تری با اینترنت و فناوری داشته باشید. هدف این است که برای پرهیز از رفتارهایی است که احساس می‌کنم واقعاً خارج از کنترلم هستند، حامی پیدا کنم.»
ترک اعتیاد به گوشی موبایل را اولویت قرار دهید
جلوگیری از وابستگی به تلفن همراه
برای همه معتادان یک روش کار نمی‌کند
مطالعات نشان می‌دهد که الکلی‌های گمنام مؤثرترین راه برای بهبودی مبتنی بر پرهیز از اعتیاد است و این برنامه مدت‌هاست الگوی اصلی در علم بهبودی بوده است. اما با توجه به اینکه روش‌هایی همچون «کاهش آسیب» که هدفش به حداقل رساندن اثرات منفی مصرف مواد به جای ریشه‌کن کردن آن است، محبوبیت پیدا می‌کند، کارشناسان می‌گویند که درک روزافزونی نسبت به این وجود دارد که افراد مختلف شاید به منابع متفاوتی نیاز داشته باشند.
امیلی برونر، پزشک خانواده اهل مینه‌سوتا که در زمینه درمان اعتیاد کار می‌کند، می‌گوید: «ما دیگر نیازی به یک رویکرد مشترک برای همه نداریم، که شکل درمان اعتیاد در گذشته به این بوده است. متداول‌ترین روش ما برای درمان مشکلات مربوط به اعتیاد ارزیابی فردی است و مطابقت آن با آنچه برای هر بیمار بهتر است.
با این حال، اکثر متخصصان اعتیاد موافق هستند که حمایت جامعه برای بهبودی ضروری است. جدا از الکلی‌های گمنام و سایر برنامه‌های دوازده قدمی، گروه‌های دیگری هم محبوبیت پیدا کرده‌اند که از جمله آنها می‌توان به «بهبودی هوشمندانه» (Smart Recovery)، «دارمای بهبودی» (Recovery Dharma) و «جشن گرفتن بهبودی» (Celebrate Recovery) اشاره کرد.
آماندا لی جیوردانو، استاد مشاوره اعتیاد در دانشگاه جورجیا گفت: «این برنامه‌ها، دوازده قدمی و غیر دوازده قدمی، ساختاری را ارائه می‌کنند، مسیری را به‌سوی بهبودی پایدار شرح می‌دهند، با شرم و بدنامی ناشی از اعتیاد مبارزه می‌کنند و با دیگرانی که تمایل مشابهی برای ترک یک رفتار اعتیادآور خاص دارند، ارتباط برقرار می‌کنند. اغلب اوقات، برنامه‌های حمایت از همتایان همراه با مشاوره فردی یا گروهی رویکردی بهینه برای درمان اعتیادهای رفتاری است.»
اعضای ITAA هم بر این باورند که برنامه‌های دوازده قدمی تنها راه رهایی از اعتیادهایی شبیه اعتیاد آنها نیستند، اما اغلب ارزان‌ترین و در دسترس‌ترین هستند. استیون، یکی از اعضای مؤسس انجمن معتادان اینترنت و فناوری گمنام ITAA، می‌گوید شش سال پیش زمانی که تقریباً تمام ساعات بیداری خود را صرف بازی، بالا و پایین کردن شبکه‌های اجتماعی و تماشا و گوش دادن به محتوای آنلاین، از پادکست‌ها گرفته تا برنامه‌های تلویزیونی، می‌کرد، به آخر خط خود رسید. او که ناامید شده و به فکر خودکشی بود، در اینترنت جست‌وجو کرد تا کمک پیدا کند، اما منابع کمی در ایالات متحده پیدا کرد، به جز مراکز گران قیمت بازپروری.
بر اساس سایت راهنمای مراکز اعتیاد آمریکا، هزینه درمان مبتنی بر بستری شدن برای اعتیاد به مواد مخدر و الکل بین پنج هزار تا هشتاد هزار دلار در ایالات متحده متغیر است. سامرلند، یک کمپ دیجیتال سم‌زدایی که برای کودکان طراحی شده است، برای یک استراحت هفت هفته‌ای نزدیک به دوازده هزار دلار هزینه دارد. «ری‌استارت» (ReSTART) یک مرکز ترک اعتیاد اینترنتی برای بزرگسالان هم هجده هزار دلار در ماه دریافت می‌کند.
اما ITAA و سایر برنامه‌های دوازده قدمی کاملاً رایگان هستند. استیون می‌گوید کمبود منابع برای افرادی مثل او نشان می‌دهد که درک نسبت به اعتیاد به اینترنت درک تا چه اندازه نادرست است، چرا که منابع کمی به تحقیقات درباره آن اختصاص داده شده است.
او می‌گوید: «این نوع اعتیاد دقیقاً مثل اعتیادهای دیگر است، با این تفاوت که اینجا ماده مصرفی دوپامین است. اما از آنجا که همه همیشه دارند از موبایل‌ها و تبلت‌هایشان استفاده می‌کنند، دیگر عادی شده است و به همین خاطر، درکی روشن نسبت به سالم بودن یا نبودن آن سخت است. من فکر می‌کنم جامعه ما دوست ندارد ماهیت واقعی این موضوع را تشخیص دهد که این شکل استفاده از موبایل و شبکه‌های اجتماعی تا چه اندازه می‌تواند مضر باشد.»
استیون می‌گوید در ابتدا از شرکت در یک برنامه دوازده قدمی به خاطر تمرکز آن بر یافتن یک نیروی برتر بود، می‌ترسید؛ که انتقادی رایج از الکلی‌های گمنام است.
او می‌گوید: «من بر اساس باورهای خودم دلم می‌خواهد به حقیقت وفادار باشم. درباره اعتیادم متوجه شدم اینکه فکر کنم خودم می‌توانم اعتیادم را کنترل کنم، که یک بیماری عصبی را کنترل کنم، یک توهم است. یاد گرفتم حمایت بدون قضاوت را از افرادی که مشکلم را درک می‌کنند و من را می‌پذیرند، قبول کنم.
استیون می‌گوید که می‌داند حامی پیدا کردن برای اعتیاد به اینترنت در جلسات آنلاین واقعاً طعنه‌آمیز است؛ ما می‌خواهیم در فضای اینترنت، اینترنت را ترک کنیم. و مطمئناً افرادی در این برنامه هستند ترجیح می‌دهند یکدیگر را حضوری ملاقات کنند. اما از بسیاری لحاظ، پیدا کردن کمک آنلاین، به بعضی اصول اصلی برنامه ITAA برای او قوت بخشید.
او می‌گوید: «مسئله کنار گذاشتن کامل فناوری نیست؛ فناوری از بسیاری لحاظ واقعاً فوق العاده است. هدف یاد گرفتن این است که چه چیزی برای شخص ما سالم و ناسالم است. مطمئناً می‌توان در اینترنت، اینترنت را ترک کرد.»
ترجمه مجله اعتیاد: آزاده اتحاد
https://www.theguardian.com/technology/2023/sep/17/internet-addiction-support-groups