شناخت مراحل تغییر برای رسیدن به بهبودی پایدار
پذیرش خطر لغزش می‌تواند به شما کمک کند تا درک کنید که لغزش پایان بهبودی نیست
دانشمندان برای درک چگونگی تصمیم‌گیری افراد برای ایجاد تغییر عمده در زندگی، مدل مراحل تغییر را ایجاد کردند. آشنا شدن با این شیوه می‌تواند به شما در درک رفتار خود و یا رفتار عزیزانی که سعی در پاک شدن و پاک ماندن دارند، کمک کند.
در گفتگوهای متداول پیرامون بهبودی و مصرف الکل یا مواد مخدر بسیاری از اصطلاحات سیاه و سفید وجود دارند. شما یا پاک هستید و یا نیستید، در بهبودی هستید و یا نیستید، تغییر کرده‌اید و یا نکرده‌اید.
اما اکثر کسانی که برای هر مدت زمانی با اعتیاد زندگی کرده باشند این را می‌دانند که سایه‌های ظریف و پیشرونده‌ای در ایجاد تغییر اساسی در زندگی وجود دارد. گاه دو قدم به پیش می‌روید و یک قدم به عقب برمی‌گردید. اگر شما هم این تجربه را دارید، تنها نیستید.
در واقع دانشمندان این پدیده را مستند کرده‌اند. محققان برای درک چگونگی تصمیم گیری افراد برای ایجاد تغییر عمده در زندگی، «مدل مراحل تغییر» را ایجاد کردند که همچنین به عنوان «مدل فرضی تغییر» Transtheoretical Model of Change شناخته می‌شود.
آشنا نمودن خود با این شیوه می‌تواند به شما در درک رفتار خود و یا عزیزانی که سعی در پاک شدن و پاک ماندن دارند، کمک کند . همچنین این مسئله می‌تواند به شما کمک کند تا بپذیرید که لغزش یک بخش طبیعی و حتی قابل انتظار در بهبودی است.
در مجله اعتیاد بیشتر بخوانید
پیشگیری از لغزش و مبارزه با وسوسه بازگشت به اعتیاد
مراحل تغییر
براساس مراحل شیوه تغییر، وقتی کسی می‌خواهد تغییر بزرگی ایجاد کند از شش مرحله عبور میکند. آنها به‌شرح زیر هستند:
– پیش‌اندیشی
مردم در این مرحله هیچ مشکلی در رفتار خود نمی‌بینند و برنامه‌ای هم برای تغییر ندارند . برای فردی که در مرحله پیش‌اندیشی قرار دارد، مثل کسی که هنوز درحال مصرف الکل و یا مواد مخدر است، ایده تغییرکردن خیلی بیشتر از ادامه زندگی فعلی، مشکل‌آفرین جلوه میکند.
– تأمل
در این مرحله، فرد شروع به دیدن مشکلات رفتاری خود میکند. آنها قصد تغییر دارند اما هنوز بطور کامل آماده نیستند. شخص مصرف کننده ممکن است بداند که سوء مصرف مواد مشکل‌ساز شده اما با ایجاد تغییر کاملا” در تضاد قرار دارد.
– آماده سازی یا تصمیم‌گیری
بعد از مرحله تأمل، افراد تصمیم می‌گیرند تا تغییری ایجاد کنند. آنها پی می‌برند که مصرف موادشان مشکل‌ساز شده و نیاز دارند تا ترک کنند و در جستجوی راه‌هایی برای پاک‌شدن هستند؛ مانند جستجوی اطلاعات درباره مراکز ترک اعتیاد و درمان.
– اقدام به عمل
در این مرحله فرد قصد انجام تغییری را دارد که امیدوار است زندگی‌اش را بهبود بخشد. برای افرادی که مشکل مصرف مواد مخدر دارند این مرحله می‌تواند به معنای درمان باشد. آنها درباره زندگی در پاکی می‌آموزند و تلاش می‌کنند تا بدون مصرف مواد یا الکل مهارت‌های تازه خود را با چالش‌ها منطبق کنند.
– نگهداری
پس از اقدام به عمل، افراد در مرحله نگهداری می‌دانند که برای حفظ تغییر باید چه کارهایی انجام دهند. ممکن است این کارها به معنای کارکرد برخی برنامه‌‌های مراقبت پس از ترک و انجام فعالیت‌هایی مانند ورزش، کارهای داوطلبانه، شرکت در جلسات بهبودی اِی‌اِی یا جلسات معتادان گمنام و یا هر چیزی باشد که آنها را پاک و مسئول نگه می‌دارد.
– لغزش
بعد از ترک اعتیاد فکر می‌کنیم این تغییر دائمی است. لکن در دوران سخت بهبودی، تغییر موقتی است. همه می‌دانند که خیلی از افرادی که پاک و هوشیار می‌شوند ممکن است از یک جایی لغزش کنند. پذیرش این واقعیت که لغزش بخشی از فرآیند بهبودی است می‌تواند در کاهش احساس شرم و ننگ کمک کند و افراد را تشویق به از سرگیری مراحل تغییر در اولین فرصت ممکن نماید.
در مجله اعتیاد بیشتر بخوانید
شخصیت معتاد چیست و چه مشکلاتی ایجاد میکند؟
روانکاوی، قطعه گمشده درمان اعتیاد
لغزش از دیدگاه مراحل تغییر
فکرکردن به لغزش ترسناک است، بخصوص اگر شما در بهبودی تازه وارد باشید. اما پنهان کردن سر در زیر ماسه هم کمکی به پاک ماندن شما نخواهدکرد. صراحت در برخورد با خطر لغزش می‌تواند انگیزه و تشویقی شود تا شما بیشتر به برنامه بهبودی خود بچسبید و برنامه بهبودی را جدی‌تر اجرا کنید. فهم خطر لغزش می‌تواند به شما کمک کند تا درک کنید که لغزش پایان بهبودی نیست و همیشه میتوان دوباره شروع کرد.
درنظر بگیرید اکثر افراد برای دست‌یابی به آخرین تغییر، ناچار می‌شوند مراحل تغییر را ۴ تا ۷ بار انجام دهند. درک این مسئله که تغییرکردن یک فرآیند جاری و پویاست می‌تواند تجاربی که شما احتمالاً در طی سفر بهبودی تجربه می‌کنید را عادی سازد.
فرآیند تغییر
همان دانشمندانی که «مراحل تغییر» را شناسایی کردند همچنین ده فرآیند تغییر را مشخص نموده‌اند که می‌تواند برای ایجاد انگیزه در افرادی که به دنبال تغییر زندگی خود هستند، استفاده شود. برای مثال ارتقای هوشیاری به شما کمک میکند تا نسبت به رفتارهای ناسالم خود بیشتر آگاه شوید. ارزیابی دوباره محیط به شما کمک میکند تا دریابید رفتار شما چگونه بر اطرافیان تاثیر می‌گذارد. تشکیل ارتباطات مساعد می‌تواند شما را پاک و در مسیر صحیح نگهدارد.
برای ایجاد یک تغییر ماندگار شما باید تعیین کنید که کدام فرآیند تغییر بیشترین کارآیی را برایتان دارد. بدین ترتیب هرگاه به چالشی برخوردید، می‌توانید به آن رجوع کنید.
ترجمه: محبوبه / مجله اعتیاد