شناخت مراحل تغییر برای بهبودی پایدار
پذیرش خطر لغزش می‌تواند به شما کمک کند تا درک کنید که لغزش پایان بهبودی نیست
تحریریه اعتیاد
دانشمندان برای درک چگونگی تصمیم‌گیری افراد برای ایجاد تغییر عمده در زندگی، مدل مراحل تغییر را ایجاد کردند. آشنا شدن با این شیوه می‌تواند به شما در درک رفتار خود و یا رفتار عزیزانی که سعی در ترک اعتیاد، پاک شدن و پاک ماندن دارند، کمک کند. چگونه میتوان در اثر تغییر به بهبودی پایدار دست یافت؟
در گفتگوهای متداول پیرامون ترک اعتیاد الکل و مواد مخدر، بسیاری از اصطلاحات سیاه و سفید وجود دارند. شما یا پاک هستید و یا نیستید، در بهبودی هستید و یا نیستید، تغییر کرده‌اید و یا نکرده‌اید.
اما اکثر کسانی که برای هر مدت زمانی با اعتیاد زندگی کرده باشند این را می‌دانند که سایه‌های ظریف و پیشرونده‌ای در ایجاد تغییر اساسی در زندگی وجود دارد. گاه دو قدم به پیش می‌روید و یک قدم به عقب برمی‌گردید. اگر شما هم این تجربه را دارید، تنها نیستید.
در واقع دانشمندان برای درک اینکه چگونه افراد تصمیم می‌گیرند تا تغییرات مهمی در زندگی خود ایجاد کنند، مدل “مراحل تغییر” را ارائه دادند. «مدل مراحل تغییر» که همچنین به عنوان «مدل فرضی تغییر» Transtheoretical Model of Change شناخته می‌شود.
مدل “مراحل تغییر” درباره فرآیندی است که افراد برای غلبه بر اعتیاد انجام می‌دهند. این روش برای تغییر رفتارهای دیگری که افراد می‌خواهند بهبود بخشند نیز استفاده می‌شود. همچنین این مسئله می‌تواند به شما کمک کند تا بپذیرید که لغزش پس از ترک اعتیاد یک بخش طبیعی و حتی قابل انتظار در بهبودی است.
در مجله اعتیاد بیشتر بخوانید
پیشگیری از لغزش و مبارزه با وسوسه بازگشت به اعتیاد
مراحل تغییر برای بهبودی پایدار
بر اساس مراحل شیوه تغییر، وقتی کسی می‌خواهد تغییر بزرگی ایجاد کند از شش مرحله عبور میکند. آنها به‌شرح زیر هستند:
– پیش‌اندیشی
مردم در این مرحله هیچ مشکلی در رفتار خود نمی‌بینند و برنامه‌ای هم برای تغییر ندارند . برای فردی که در مرحله پیش‌اندیشی قرار دارد، مثل کسی که هنوز درحال مصرف الکل و یا مواد مخدر است، ایده تغییرکردن خیلی بیشتر از ادامه زندگی فعلی، مشکل‌آفرین جلوه میکند.
– تفکر
در این مرحله، فرد شروع به تشخیص مشکلات در رفتار خود میکند. آنها تمایل به تغییر دارند، اما هنوز به طور کامل آماده نیستند. به عنوان مثال، فردی که مواد مخدر مصرف میکند، ممکن است بفهمد که این عادت برایش مشکل‌آفرین است، اما هنوز در برابر ایجاد تغییر، آمادگی ندارد.
افراد مبتلا به اعتیاد ممکن است سال ها در مراحل تفکر باشند. از اینجا، آنها ممکن است به مرحله بعدی – مرحله آماده سازی – یا ممکن است به مرحله قبل از تفکر برگردند.
– آماده سازی
بعد از مرحله تفکر و تأمل، افراد تصمیم می‌گیرند تا تغییری ایجاد کنند. آنها پی می‌برند که مصرف موادشان مشکل‌ساز شده و نیاز دارند تا ترک کنند و در جستجوی راه‌هایی برای پاک‌شدن هستند؛ مانند جستجوی اطلاعات درباره مراکز ترک اعتیاد و درمان.
– اقدام به عمل
در این مرحله، فرد قصد دارد تغییراتی را در زندگی‌اش ایجاد کند که امیدوار است بهبودی را به دنبال داشته باشد. برای افرادی که با مشکلات مصرف مواد مخدر روبه‌رو هستند، این مرحله می‌تواند به معنای آغاز درمان اعتیاد باشد. آنها درباره زندگی بدون مواد مخدر آگاهی پیدا می‌کنند و سعی می‌کنند تا بدون استفاده از مواد مخدر، مهارت‌های جدید خود را با چالش‌های جدید زندگی هماهنگ کنند.
این مرحله‌ای است که در آن تغییر واقعی – تغییر رفتار – شروع می‌شود. مرحله عمل معمولاً استرس‌زا است. برای بسیاری از افراد، مرحله عمل در یک مرکز سم زدایی یا کمپ ترک اعتیاد شروع می‌شود. در اینجا، متخصصان آموزش دیده از روش مراحل اولیه ترک اعتیاد حمایت می‌کنند.
– نگهداری
پس از اقدام به عمل، افراد در مرحله نگهداری می‌دانند که برای حفظ تغییر باید چه کارهایی انجام دهند. ممکن است این کارها به معنای کارکرد برخی برنامه‌‌های مراقبت پس از ترک و انجام فعالیت‌هایی مانند ورزش، کارهای داوطلبانه، شرکت در جلسات بهبودی اِی‌اِی یا جلسات معتادان گمنام و یا هر چیزی باشد که آنها را پاک و مسئول نگه می‌دارد.
– لغزش
بعد از ترک اعتیاد فکر می‌کنیم این تغییر دائمی است. لکن در دوران سخت بهبودی، تغییر موقتی است. همه می‌دانند که خیلی از افرادی که پاک و هوشیار می‌شوند ممکن است از یک جایی لغزش کنند. پذیرش این واقعیت که لغزش بخشی از فرآیند بهبودی است می‌تواند در کاهش احساس شرم و ننگ کمک کند و افراد را تشویق به از سرگیری مراحل تغییر در اولین فرصت ممکن نماید.
در مجله اعتیاد بیشتر بخوانید
شخصیت معتاد چیست و چه مشکلاتی ایجاد میکند؟
روانکاوی، قطعه گمشده درمان اعتیاد
لغزش از دیدگاه مراحل تغییر
فکر کردن به لغزش ممکن است ترسناک باشد، به خصوص اگر به تازگی در مسیر بهبودی قرار گرفته باشید. اما پنهان کردن سر در زیر ماسه کمکی به پیشرفت نخواهد کرد. صراحت در مواجهه با خطر لغزش می‌تواند انگیزه و تشویقی شود تا شما بیشتر به برنامه بهبودی خود بچسبید و برنامه را جدی‌تر اجرا کنید. فهم خطر لغزش می‌تواند به شما کمک کند تا درک کنید که لغزش پایان بهبودی نیست و همیشه میتوان دوباره شروع کرد.
فرآیند تغییر
در تغییر برای بهبودی پایدار، برای ایجاد یک تغییر دائمی، باید فرآیندی را انتخاب کنید که برای شما بهترین نتیجه را دارد. وقتی با چالشی روبرو شدید، بهتر است مروری بر فرآیند انتخابی خود داشته باشید تا به شما کمک کند تا در مسیرتان پایدار بمانید. به عبارت دیگر، مراجعه به راه‌هایی که برایتان کارآمد بوده و به شما کمک کرده‌اند، می‌تواند در ایجاد تغییرهای ماندگار به شما کمک کند.
ترجمه: محبوبه / مجله اعتیاد