شکنجه به جای درمان: فاجعه کتک زدن معتادان در کمپ‌های ترک اعتیاد

موضوع کتک زدن در کمپ‌ ترک اعتیاد یکی از مسائل حساس و نگران‌کننده در حوزه درمان اعتیاد است که توجه عمومی و متخصصان را به خود جلب کرده است. در برخی کمپ‌های ترک اعتیاد، به‌ویژه کمپ‌های غیرقانونی یا فاقد نظارت کافی، مواردی از سوء‌رفتار با افراد معتاد گزارش شده که شامل ضرب‌وشتم، توهین و بی‌احترامی به افراد تحت درمان است. این برخوردها نه تنها از نظر اخلاقی و قانونی غیرقابل قبول هستند، بلکه تأثیرات منفی عمیقی بر روند بهبودی فرد و اعتماد عمومی به مراکز درمانی دارند.

کتک زدن در کمپ ترک اعتیاد

متأسفانه به دلیل نبود نظارت کافی بر کمپ‌های ترک اعتیاد اجباری، شاهد آسیب‌های جدی روانی و جسمی به افراد تحت درمان هستیم. این مراکز، که برخی از آن‌ها بیشتر به دنبال منافع مالی و سودجویی هستند تا بهبودی بیماران، از روش‌های غیرعلمی و خشونت‌آمیز استفاده می‌کنند. کتک زدن در کمپ‌های ترک اعتیاد در شهرهای مختلف ایران از جمله رامسر، شیراز و لنگرود در سال‌های اخیر بحث‌برانگیز شده و گزارش‌های متعددی در رسانه‌های داخلی به آن پرداخته‌اند. استفاده از روش‌های درمانی تأییدنشده و حتی رفتارهای غیرانسانی و خشونت‌آمیز در این مراکز، گاه به مرگ افراد بی‌گناه منجر شده و نگرانی‌های جدی در مورد این وضعیت به وجود آورده است.

کمپ ترک اعتیاد اجباری

کمپ‌های ترک اعتیاد اجباری نوعی از مراکز بازپروری هستند که معتادان را با زور به کمپ منتقل و نگهداری میکنند.

بعضی از این کمپ‌های ترک اعتیاد اجباری، در خیابان‌های شهر به دنبال معتادان می‌گردند و هرکس را قربانی مناسبی دیدند، او را با زور به کمپ برده و با خانواده‌اش تماس می‌گیرند که یا هزینه درمان را بپردازید و یا فرد معتاد را به دادگاه معرفی می‌کنیم! خانواده‌ها هم که دلشان در گرو محبت عضو معتاد خانواده‌شان است، از ترس آبرو، هزینه درمان را می‌پردازند و به این سوءاستفاده‌ کننده‌ها باج می‌دهند. خانواده‌ها گاهی هم تصور میکنند با این روش میتوان معتاد را ترک داد.

در مواردی هم شنیده می‌شود که خود معتادان گفته‌اند برای بردنشان به کمپ، چند نفر با زور و با حالتی که به آدم ربایی بیشتر شبیه است، آنها را درپارکینگ خانه‌شان به زنجیر کشیده‌ تا برای بهبودی و ترک مواد، به کمپ ترک اعتیاد اجباری اعزام کنند.

در ماده ۱۵ قانون مبارزه با مواد مخدر آمده است که معتادان باید برای درمان خود به مراکز مجاز درمان و کاهش آسیب مراجعه کنند.

مراکز قابل اعتماد درمان اعتیاد با مجوز وزارت بهداشت و سازمان بهزیستی در سراسر ایران وجود دارد و ولی این تفکر که اگر معتاد به مدت یک ماه در جایی بستری شود، اعتیادش نیزکاملاً درمان می‌شود، نادرست است. خانواده‌ها باید از روش‌های علمی-کارشناسی استفاده کنند تا انگیزه درمان در فرد نیز ایجاد شود. برای مطالعه مقالات علمی کارشناسی، عبارت «مراکز ترک اعتیاد» را در مجله اعتیاد جستجو کنید.

اینجا همه را کتک می‌زنند

در یکی از مراکز ترک اعتیاد اجباری، معتادی به خبرنگارما گفت: کتک زدن در کمپ ترک اعتیاد عادی شده است. اینجا مدام کتک می‌خوریم، از غذای کافی خبری نیست و اجازه توالت رفتن نداریم. «من جرات نمیکنم حرفی بزنم چون برایم دردسر درست خواهد کرد، ولی می‌گویم ۲۵ روز است مرا با زور به این کمپ آورده‌اند و به شدت تحت فشار روانی هستم. من چندین سال هم زندان بوده‌ام ولی این قدر فشار روی من نبوده که این جا هست.»

بعد، دست خبرنگار را می‌گیرد و می‌برد دور از چشم نیروهای انتظامات، کنار شیر‌های آبخوری که سرشیر آنها توسط مسئولان کمپ باز شده و با صدای آهسته می‌گوید: «این جا مدام همه را کتک می‌زنند اما همه می‌ترسند حرف بزنند. به جز مدیر کمپ، از دست همه به هر بهانه‌ای کتک می‌خوریــم. غذا اصلا به اندازه کافی و حتی به اندازه نصف جمعیت هم نیست. هیچ وقت سیــر نمی‌شویم؛ مدام هم تخم‌مرغ و سیب‌زمینی به خوردمان می‌دهند.

قوانین کمپ ترک اعتیاد

هر کدام از کمپ‌ها قوانین مخصوص به خود را دارند و حتما قبل از بستری شدن بیمار باید همه جوانب کار را سنجید و مطمئن شد کمپ مورد نظر مکان معتبری است، زیر نظر قوانین بهزیستی فعالیت دارد و پرسونل آن آموزش دیده هستند. حتماً از شرایط نگهداری بیماران بازدید به عمل آورید.

کمپ‌هایی که برای بستری کردن معتادان از زور بازو استفاده می‌کنند بی‌اعتبار و خطرناک هستند.

دلیل خشونت در برخی کمپ‌ها

در بسیاری از موارد، دلایل این رفتارهای خشونت‌آمیز به نبود آموزش کافی برای کارکنان، مدیریت ضعیف کمپ‌ها و فقدان استانداردهای درمانی بازمی‌گردد. برخی از این کمپ‌ها به‌جای رویکردهای علمی و تخصصی، از روش‌های تنبیهی و خشونت‌آمیز برای کنترل افراد استفاده می‌کنند. چنین رویکردهایی معمولاً از دیدگاه‌های نادرست نسبت به اعتیاد و افراد معتاد ناشی می‌شوند؛ یعنی اعتیاد را به‌عنوان یک ضعف اخلاقی می‌بینند، نه به‌عنوان یک بیماری که نیاز به درمان تخصصی دارد.

در مجله اعتیاد بیشتر بخوانید

آشنایی با مراحل ترک در مرکز ترک اعتیاد

تأثیرات منفی خشونت بر روند درمان

خشونت و تنبیه بدنی نه تنها کمکی به بهبود وضعیت افراد نمی‌کند، بلکه می‌تواند اثرات معکوس داشته باشد. این نوع رفتارها ممکن است باعث افزایش اضطراب، استرس و خشم در فرد شود و در نتیجه، خطر بازگشت به مصرف مواد پس از ترک را افزایش دهد. علاوه بر این، این گونه رفتارها به کاهش اعتماد فرد به مراکز درمانی و کارکنان آن منجر می‌شود و احساس بی‌ارزشی و ناامیدی را تقویت می‌کند.

حقوق افراد در کمپ‌های ترک اعتیاد

از منظر قانونی و حقوق بشر، افراد تحت درمان در کمپ‌های ترک اعتیاد باید از حقوق و کرامت انسانی برخوردار باشند. هرگونه رفتار خشونت‌آمیز، تحقیرآمیز یا غیرانسانی، نقض حقوق افراد محسوب می‌شود و متولیان چنین رفتارهایی باید پاسخگو باشند. قانون‌گذاران و نهادهای نظارتی باید با وضع مقررات سخت‌گیرانه و نظارت دقیق بر عملکرد کمپ‌ها، از وقوع چنین مواردی جلوگیری کنند.

ضرورت نظارت و آموزش

برای جلوگیری از وقوع خشونت در کمپ‌های ترک اعتیاد، نیازمند نظارت مستمر و آموزش کارکنان این مراکز هستیم. آموزش‌های مرتبط با مدیریت بحران، رفتار با احترام و اصول علمی ترک اعتیاد باید به‌عنوان بخشی از دوره‌های آموزشی اجباری برای کارکنان کمپ‌ها در نظر گرفته شود. همچنین، ایجاد مکانیسم‌های شکایت و گزارش‌دهی برای افراد تحت درمان و خانواده‌هایشان می‌تواند به افزایش شفافیت و پاسخگویی در این مراکز کمک کند.

در مورد ترک با متادون بیشتر بخوانید

متادون درمانی چاره کار نیست

کتک زدن در کمپ ترک اعتیاد اجباری — اگر کمپی خودسرانه اقدام به جمع آوری معتادان کند و برای این کار به زور و تزویر متوسل شود، مرتکب جرم شده است.

رویکردهای جایگزین: درمان با احترام و حمایت

رویکردهای درمانی موفق به‌جای تکیه بر خشونت و تنبیه، بر پایه احترام به فرد، حمایت روانی و اجتماعی و استفاده از روش‌های علمی بنا شده‌اند. درمان اعتیاد یک فرایند پیچیده و زمان‌بر است که نیازمند ایجاد فضایی امن، حمایتی و مثبت است تا فرد بتواند به تدریج و با اطمینان به زندگی بدون مواد بازگردد. کمپ‌های موفق از تیم‌های تخصصی شامل روان‌پزشکان، روان‌شناسان، مشاوران و مددکاران اجتماعی بهره می‌برند تا به‌طور جامع به نیازهای فرد پاسخ دهند.

نتیجه‌گیری

کتک زدن و رفتار خشونت‌آمیز با معتادان در کمپ‌های ترک اعتیاد نه تنها غیرانسانی و غیرقانونی است، بلکه به‌طور مستقیم با اهداف درمانی این مراکز در تضاد است. برای موفقیت در درمان اعتیاد، باید به‌جای تنبیه و تحقیر، از رویکردهای حمایتی، علمی و انسانی استفاده شود. نظارت دقیق بر عملکرد کمپ‌ها، آموزش صحیح کارکنان و ایجاد سازوکارهای پاسخگویی، از الزامات جلوگیری از چنین رفتارهای غیرقانونی است. همچنین، آگاهی‌بخشی عمومی و ترویج فرهنگ احترام به حقوق افراد تحت درمان، می‌تواند گامی مؤثر در جهت بهبود وضعیت کمپ‌های ترک اعتیاد و موفقیت در مقابله با اعتیاد باشد.