انتقال به کمپ ترک اعتیاد اجباری، آدم‌ربایی است
ترک اعتیاد، الزام یا اجبار؟
کمپ‌های ترک اعتیاد اجباری نوعی از مراکز بازپروری هستند که معتادان را با زور به کمپ منتقل و نگهداری میکنند. در ماده ۱۵ قانون مبارزه با مواد مخدر آمده است که معتادان باید برای درمان خود به مراکز مجاز درمان و کاهش آسیب مراجعه کنند.
بعضی از این کمپ‌های ترک اعتیاد اجباری، در خیابان‌های شهر به دنبال معتادان می‌گردند و هرکس را قربانی مناسبی دیدند، او را با زور به کمپ برده و با خانواده‌اش تماس می‌گیرند که یا هزینه درمان را بپردازید و یا فرد معتاد را به دادگاه معرفی می‌کنیم! خانواده‌ها هم که دلشان در گرو محبت عضو معتاد خانواده‌شان است، از ترس آبرو، هزینه درمان را می‌پردازند و به این سوءاستفاده کننده‌ها باج میدهند. خانواده‌ها گاهی هم تصور میکنند با این روش میتوان معتاد را ترک داد.
متاسفانه به دلیل نبود نظارت کافی بر این مراکز ترک اعتیاد اجباری، شاهد صدمه‌های شدید روانی و جسمی به معتادان هستیم. هدف کلاشی یا سودجوئی است و بر اثر استفاده از روش‌های درمانی تایید نشده و حتی شکنجه، این روش‌های غیر اخلاقی بعضی از اوقات باعث مرگ اشخاص بی‌گناه هم شده است.
در مواردی هم شنیده می‌شود که خود معتادان گفته‌اند برای بردنشان به کمپ، چند نفر با زور و با حالتی که به آدم ربایی بیشتر شبیه است، آنها را درپارکینگ خانه‌شان به زنجیر کشیده تا برای بهبودی و ترک مواد، به کمپ ترک اعتیاد اجباری اعزام کنند.
مراکز قابل اعتماد درمان اعتیاد با مجوز وزارت بهداشت و سازمان بهزیستی در سراسر ایران وجود دارد و ولی این تفکر که اگر معتاد به مدت یک ماه در جایی بستری شود، اعتیادش نیزکاملاً درمان می‌شود، نادرست است. خانواده‌ها باید از روش‌های علمی-کارشناسی استفاده کنند تا انگیزه درمان در فرد نیز ایجاد شود. برای مطالعه مقالات علمی کارشناسی، عبارت «مراکز ترک اعتیاد» را در مجله اعتیاد جستجو کنید.
مهلت قانونی برای ترک اعتیاد
در قانون مبارزه با مواد مخدر، قانونگذار پیش‌بینی کرده است که اگر فرد معتاد به مواد مخدر باشد، هرچند بزهکار است، اما قانون به وی یک مهلت قانونی می‌دهد. این مهلت قانون معمولا در حدود۱ تا ۲ ماه است، معتاد این مدت را زمان دارد که اعتیاد خود را کنار بگذارد و درصورت ترک مواد مخدر، دیگر تحت تعقیب قانونی قرار نمی‌گیرد.
مراکز ترک اعتیاد باید مجوز سازمان بهزیستی و وزارت بهداشت را داشته باشند اما متاسفانه مراکزی نیز در سراسر کشور هستند که هیچ مجوزی نداشته و در بدترین شرایط معتادان را نگهداری میکنند.
هیچ فردی خودسرانه نمی‌تواند معتادی را مجبور به ترک کند چه برسد به این که برای این کار، از زور نیز استفاده کند. اگر کمپ یا نهادی تحت نظارت مراکز بهداشتی – درمانی فعالیت و مجوزرسمی داشته باشد و تحت نظارت مراجعی مانند دادستانی و یا مقامات قضایی انجام وظیفه کند و در موارد لزوم به قوای قهریه یا الزام متوسل شود، درچارچوب قانون عمل کرده و قانون این امر را پیش بینی کرده است.
بنابراین، اگر اجبار معتاد به ترک با رای دادگاه باشد و دادگاه وی را به مراکز ترک اعتیاد اجباری معرفی کند، جرمی صورت نگرفته است. دراین باره باید به یاد داشته باشید که این مراکز ترک اعتیاد از سوی دادسرا و مجری حکم، جواز پذیرش چنین معتادانی را داشته باشند و تنها توسط این مراکز است که مجبورکردن معتاد به ترک خلاف محسوب نمی‌شود. در ماده ۲ قانون اقدامات تامینی پیش‌بینی شده است که باید مراکزی برای مجرمان به اعتیاد مصرف الکل و مواد مخدر احداث شوند و اقدامات تامینی آنها، تدابیری است که دادگاه برای جلوگیری از تکرار جرم در مورد مجرمان خطرناک اتخاذ می‌کند.
اما اگر کمپی خودسرانه اقدام به جمع آوری معتادان کند و برای این کار به زور و تزویر متوسل شود، مرتکب جرم شده است.
در مجله اعتیاد بیشتر بخوانید:
آشنایی با مراحل ترک در مرکز ترک اعتیاد
در یکی از مراکز ترک اعتیاد اجباری، معتادی گفت: مدام کتک می‌خوریم،
از غذای کافی خبری نیست و اجازه توالت رفتن نداریم. من جرات نمیکنم
حرفی بزنم چون برایم دردسر درست خواهد کرد
شکنجه در مرکز ترک اعتیاد اجباری
اگر کمپ ترک اعتیاد حتی مجوز فعالیت داشته باشد اما با معرفی خانواده فرد معتاد، وی را به زور و برخلاف خواسته خود فرد و بدون رای دادگاه و مجوز قانونی برای ترک به کمپ منتقل کند، مشمول ماده ۶۲۱ قانون مجازات اسلامی می‌شود. این فرد آدم رباست و مجازاتی مطابق همین جرم در انتظارش است. مدیران کمپ‌های ترک اعتیاد اجباری بدانند که نمی‌شود شخصی را بدون رضایت خودش و به طور قهری وادار به ترک کرد، هرچند اگرهدف از این کار، ترک دادن معتاد و حسن نیت باشد.
از طرف دیگر روانشناسان و کارشناسان هشدار میدهند که بدون تمایل فرد معتاد، ترک و درمان اعتیاد دوام نخواهد داشت.
هرچند شرایط برخی کمپ‌های ترک اعتیاد شهر مناسب نیست، اما باید بپذیریم که این فضاها، امید آخر بسیاری از خانواده‌ها هستند. خانواده‌هایی که عزیزان خود را گرفتار در چنگ هیولای اعتیاد می‌بینند و با هزار امید و آرزو، چشم به بهبود شرایط به‌واسطه فعالیت این کمپ‌ها دوخته‌انــد.
در یکی از مراکز ترک اعتیاد اجباری، معتادی به خبرنگارما گفت: مدام کتک می‌خوریم، از غذای کافی خبری نیست و اجازه توالت رفتن نداریم. «من جرات نمیکنم حرفی بزنم چون برایم دردسر درست خواهد کرد، ولی می‌گویم ۲۵ روز است مرا با زور به این کمپ آورده‌اند و به شدت تحت فشار روانی هستم. من چندین سال هم زندان بوده‌ام ولی این قدر فشار روی من نبوده که این جا هست.»
بعد، دست خبرنگار را می‌گیرد و می‌برد دور از چشم نیروهای انتظامات، کنار شیر‌های آبخوری که سرشیر آنها توسط مسئولان کمپ باز شده و با صدای آهسته می‌گوید: «این جا مدام همه را کتک می‌زنند اما همه می‌ترسند حرف بزنند. به جز مدیر کمپ، از دست همه به هر بهانه‌ای کتک می‌خوریــم. غذا اصلا به اندازه کافی و حتی به اندازه نصف جمعیت هم نیست. هیچ وقت سیــر نمی‌شویم؛ مدام هم تخم‌مرغ و سیب‌زمینی به خوردمان میدهند.
بر اساس آنچه معتادان مرخص شده از مراکز ترک اعتیاد ماده ۱۶ مشهد می‌گویند، تصویری بسیار دهشتناک و تأسف بار بدست می‌آید که حتی فلسفه وجودی این مراکز را نیز زیر سؤال می‌برد. مراکزی که ابتدا هدف از راه‌اندازی آنها، پاک کردن چهره شهر از نازیبایی‌های ناشی از مصرف مواد مخدر و مشروبات الکلی، کارتن‌خوابی و تردد معتادان متجاهر در معابر و انظار عمومی و در نهایت درمان و آماده‌سازی آنان، برای بازگشت به اجتماع بوده است، تنها به محلی برای اسکان چندروزه معتادان تبدیل شده و نتوانسته هیچ یک از اهداف قانون‌گذاران را محقق کند.
قوانین کمپ ترک اعتیاد
هر کدام از کمپ‌ها قوانین مخصوص به خود را دارند و حتما قبل از بستری شدن بیمار باید همه جوانب کار را سنجید و مطمئن شد کمپ مورد نظر مکان معتبری است، زیر نظر قوانین بهزیستی فعالیت دارد و پرسونل آن آموزش دیده هستند. حتماً از شرایط نگهداری بیماران بازدید به عمل آورید.
کمپ‌هایی که برای بستری کردن معتادان از زور بازو استفاده میکنند بی‌اعتبار و خطرناک هستند.
متادون درمانی
کاش این تمام ماجرا بود؛ می‌گویند بزرگ‌ترین مشکلی که در این مراکز وجود داشته است، بی‌توجهی به هدف اصلی یعنی ترک معتادان و نیز بدرفتاری‌های شدید، نبود امکانات، بی‌توجهی به مسائل بهداشتی و تغذیه نامناسب مددجویان که در این مراکز بیداد می‌کند.
بی‌توجهی به ترک معتادان را از این جهت می‌گویند که به بهانه ترک اعتیاد، به مددجویان متادون میدهند. به اذعان کارشناسان، ترک این دارو به مراتب مشکل‌تر از ترک‌اعتیاد به دیگر موادمخدر است و در بلندمدت، خودش قوز بالا قوز می‌شود. این کارشناسان می‌گویند به دلیل شرایط خاص و هزینه‌بر بودن رعایت پروتکل‌ها و شیوه‌های استاندارد ترک‌اعتیاد، متصدیان این مراکز تنها با هدف مهار معتادان و نه کمک به ترک آنان، به تجویز این دارو روی آورده‌اند و این شیوه به رویه‌ای معمول در بیشتر مراکز ترک اعتیاد اجباری استان بدل شده است.
این مراکز اجباری موضوع ماده ۱۶ قانون مبارزه با مواد مخدر هستند و این افراد بین ۱ و حداکثر ۶ ماه، بنا به نظر قاضی در این مراکز نگهداری و درمان می‌شوند. این معتادان اگر مجددا دنبال مصرف مواد مخدر بروند، این بار مشمول تبصره ۳ این قانون شده و باید به زندان بروند.
کمپ‌های غیر قانونی
تعدادی دیگر از مراکز ترک اعتیاد وجود دارد که در واقع کمپ‌های غیر قانونی درمان هستند و بدون داشتن مجوز، مشغول فعالیت‌اند. گاهی خانواده‌ها با این مراکز تماس می‌گیرند و چند نفر به خانه فرد معتاد می‌آیند و به زور وی را به مراکز ترک اعتیاد منتقل میکنند. حتی گاهی با اسم نیروهای انتظامی و امنیتی این کار را انجام می دهند و دیده شده است که بسیاری از این بیماران را در مراکز غیر قانونی کتک می‌زنند به طوری که دست و پایشان شکسته می‌شود؛ حتی موارد منجر به فوت نیز وجود داشته است.
ضمن هشدار به خانواده‌ها درباره استفاده از این مراکز باید به خانواده ها توصیه کرد اگر قصد دارند فرد معتاد را برای درمان به مرکزی درمانی بفرستند، از مراکز مجوزدار استفاده کنند. اگر هم فرد معتاد همکاری نمی‌کند و در خانه، موجب آزار و اذیت اعضای خانواده می‌شود، آنها باید به نیروی انتظامی و دادگستری شکایت کنند.
خانواده‌ها نباید کاری کنند که به زور فرد معتاد را به مراکز ترک اعتیاد اجباری منتقل کنند. این کار نوعی آدم ربایی است و مواردی وجود داشته که فرد اصلا معتاد نبوده ولی اطرافیانش به هردلیلی او را به این مراکز معرفی کرده اند. بنابراین از چند جهت این کار مضر است.
مراکز قانونی و قابل اعتماد درمان اعتیاد با مجوز سازمان بهزیستی در سراسر کشور وجود دارد و ولی این تفکر که اگر فرد به مدت یک ماه در جایی بستری شود، اعتیادش نیز درمان می‌شود، نادرست است. خانواده‌ها باید از روش‌های علمی استفاده کنند تا انگیزه درمان در فرد نیز ایجاد شود.
درباره اعتیاد در مجله اعتیاد بیشتر بخوانید: