گفتگو با دکتر افتخار درباره انجمن معتادان گمنام
تحریریه اعتیاد
مدت زيادي از زمان پخش مجموعه تلويزيوني «بزنگاه» که در شب‌هاي ماه مبارک رمضان از تلويزيون پخش مي‌شد، مي‌گذرد. لکن بيشتر افراد، شخصيت نادر با بازي رضا عطاران را به ياد دارند. فرد معتادي که هر بار تصميم به ترک اعتياد خود مي‌گرفت، بنا به دلايلي ناکام مي‌ماند اما درنهايت زير نظر انجمني با نام انجمن معتادان گمنام توانست بر اعتياد خود غلبه کند.
به اين بهانه و همچنين به منظور آشنايي بيشتر با فعاليت انجمن معتادان گمنام با دکتر عليرضا افتخار، روان‌شناس و کارشناس ترک اعتياد به گفتگو نشسته‌ايم…
آقاي دکتر! انجمن معتادان گمنام چگونه شکل گرفت؟
در سال 1953 ميلادي تعدادي از معتادان در حال بهبودی، انجمني به نام معتادان گمنام که به «.N.A» معروف است، تاسيس کردند که اکنون اين انجمن جهاني داراي بيش از يک ميليون عضو در حال بهبودی در سراسر جهان است.
در سال 1369 دو برادر که در خارج از کشور به کمک انجمن در بهبودي به سر مي‌بردند، به ايران آمدند و اولين جلسه معتادان گمنام را در مرکز بازپروري قرچک برگزار کردند اما پس از يک سال به علت ديدگاه‌هاي آن زمان نسبت به بيماري اعتياد، فعاليت اين انجمن متوقف شد. در مرداد 1373 به همت ديگر اعضا فعاليت .N.A از سر گرفته شد. در حال حاضر نيز همه روزه جلسات متعددي در تهران و ساير نقاط کشور برگزار مي‌شود و تعداد قابل توجهي از معتادان توانسته‌اند به کمک انجمن، بهبودی و سلامت خود را به دست آورند.
اعضاي انجمن معتادان گمنام چه کساني هستند؟
هر فردي که بخواهد مصرف مواد مخدر را قطع کند، مي‌تواند عضوي از انجمن معتادان گمنام باشد و البته عضويت محدود به مصرف ماده خاصي نيست و براي مثال، اعتياد به الکل را نيز شامل مي‌شود. در حقيقت تمرکز بهبود در .N.A روي مشکل اعتياد است نه يک ماده مخدر خاص. حتي اصل اساسي گمنامي، موجب مي‌شود تا معتادان بدون ترس از ممانعت‌هاي اجتماعي و قانوني در جلسات شرکت کنند.
فعاليت اين انجمن بر چه اساسي است و اصولا معتادان گمنام چگونه کار مي‌کند؟
روش اصلي بهبودي در «اِن اِی» کمک يک معتاد به معتاد ديگر است. به طوري که اعضا با حرف زدن درباره تجربيات و بهبود خود و رهايي از مصرف مواد مخدر، در جلسات شرکت مي‌کنند و بيشتر جلسات (جلسات باز براي عموم و جلسات بسته که به معتادان اختصاص دارد) به طور مرتب، هفتگي و در زمان و مکان معيني به شکل‌‌هاي متعدد مانند مشارکت، سخنراني، سوال و جواب، موضوعي، ترکيبي و … برگزار مي‌شود.
اعضاي قديمي‌تر که به راهنما معروف‌اند به طور فردي با اعضاي جديدتر کار مي‌کنند. گفتني است، هسته اصلي و قلب برنامه N.A، دوازده قدم است که اين قدم‌ها مجموعه‌اي از رهنمون‌ها براي دستيابي عملي به بهبودی است و معتادان با دنبال کردن اين رهنمون‌ها و کار کردن صميمانه با ساير اعضا ياد مي‌گيرند که مصرف مواد مخدر را کنار بگذارند و با مسايل روزانه زندگي روبه‌رو شوند.
البته بهبودي در «انجمن معتادان گمنام» يک درمان معجزه‌آسا نيست که در يک مقطع زماني خاص صورت بگيرد بلکه فرآيندي است مداوم و مشخص و اعضا براي پيوستن به N.A و طي کردن بهبودی با سرعت دلخواهشان تصميم مي‌گيرند. شايد اين نکته هم برايتان جالب باشد که بدانيد هزينه جلسات و ساير خدمات به طور کامل از محل کمک‌هاي داوطلبانه اعضاي معتاد و فروش نشريات بهبود تامين مي‌شود و کمک‌هاي مالي از طرف کساني که عضو نيستند، مورد قبول نيست.
انجمن معتادان گمنام چه‌قدر موفق عمل کرده است؟
از آنجايي که هيچ مدرکي از حضور و شرکت افراد در برنامه‌ها، نگهداري نمي‌شود بنابراين برآورد کساني که به انجمن مي‌آيند و درنهايت، پاکي‌هاي طولاني‌مدت را به دست مي‌آورند، کار دشواري است اما بايد گفت تنها شاخص موفقيت N.A، رشد سريع تعداد گروه‌هاي انجمن در طول چند سال اخير و گسترش معتادان گمنام در نقاط متعدد جهان است. براساس آماري که در آبان ماه 1386 از سوي کميته اطلاع‌رساني معتادان گمنام اعلام شده، آشنايي با انجمن N.A از طريق اعضاي انجمن، 85 درصد را به خود اختصاص داده است و اين موضوع نشان مي‌دهد که به طور مسلم افراد با گرفتن نتيجه مثبت از عملکرد انجمن، آن را به ساير معتادان معرفي کرده‌اند.
افرادي که تمايل به عضويت در انجمن معتادان گمنام را داشته باشند، بايد به کجا مراجعه کنند؟
شماره تلفن‌ها و آدرس محل برگزاري جلسات در سايت www.nairan.org موجود است. همچنين متقاضيان مي‌توانند براي کسب آگاهي بيشتر با مراکز بهزيستي تماس بگيرند.
12 باور اصلی در برنامه معتادان گمنام (دوازده قدم اِن اِی)
1) ما اقرار کرديم که در برابر اعتيادمان عاجز بوديم و زندگي‌مان غيرقابل اداره شده بود.
2) ما به اين باور رسيديم که يک نيروي برتر مي‌تواند سلامت عقل را به ما بازگرداند.
3) ما تصميم داريم که اراده و زندگي‌مان را به مراقبت خداوند، آنگونه که او را درک مي‌کرديم، بسپاريم.
4) ما يک ترازنامه اخلاقي بي‌باکانه و جستجوگرانه از خود تهيه کرديم.
5) ما چگونگي دقيق خطاهايمان را نسبت به خداوند، خود و يک انسان ديگر اقرار کرديم.
6) ما آمادگي کامل پيدا کرديم که خداوند کليه نواقص شخصيتي ما را برطرف کند.
7) ما با فروتني از او خواستيم که کمبودهاي اخلاقي ما را برطرف کند.
8) ما فهرستي از تمام کساني که به آنها صدمه زده بوديم تهيه کرديم و خواستار جبران خسارات به تمام آنها شديم.
9) ما به طور مستقيم در هر جا که امکان داشت به اين افراد جبران خسارت کرديم مگر در مواردي که اجراي اين امر به ايشان و يا ديگران لطمه بزند.
10) ما به تهيه ترازنامه شخصي خود ادامه داديم و هر گاه در اشتباه بوديم سريع به آن اقرار کرديم.
11) ما از راه دعا و مراقبه خواهان ارتقاي رابطه آگاهانه خود با خداوند آنگونه که او را درک کرديم شده و فقط جوياي آگاهي از اراده او براي خود و قدرت اجرايش شديم.
12) با حالت بيداري و روحاني حاصل از برداشتن اين قدم‌ها ما کوشيديم که اين پيام را به معتادان برسانيم و اين اصول را در تمام امور زندگي خود به اجرا درآوريم.