حقايقي درباره نيکوتين

عمده ترکيب موثر سيگار نيکوتين است که عامل اصلي اعتياد جسماني ناشي از مصرف دخانيات است. نيکوتين سبب ترشح فوري آدرنالين مي‌شود. آثار آدرنالين شامل: افزايش ضربان قلب، افزايش فشار خون، تنفس سريع و عميق، افزايش گلوکز و کاهش اشتهاست. نيکوتين در واقع يک محرک سيستم عصبي مرکزي است که باعث افزايش قابليت انقباض عضله قلب و افزايش آزاد سازي اسيدهاي چرب مي‌‌شود.

از ديگر آثار نيکوتين مي‌توان به بالا رفتن اسيدهاي چرب و افزايش چسبندگي پلاکت‌ها نيز اشاره کرد و همچنين اين ماده با تاثير روي هورمون‌هاي جنسي مانند استروژن سبب يايسگي زودرس مي‌‌شود. يک نخ سيگار کمتر از 2 ميلي گرم نيکوتين وارد خون مي‌کند. نيکوتين عامل تغيير ترکيبات شيميايي و بيولوژيک مغز است. نيکوتين به دليل آثار رواني خوشايندي که ايجاد مي‌کند، اثر اعتيادآور دارد و شخص به مرور زمان به آن عادت مي‌کند و مانند بقيه اعتيادها، کم کم مقدار مصرف و نياز به نيکوتين بالا مي‌رود؛و بالطبع تعداد نخ سيگار مصرفي نيز بالا رفته و با قطع آن، علايم قطع نيکوتين مانند عصبانيت، پرخاشگري و زودرنجي به وجود مي‌آيد.

نيکوتين يک آلکالوييد(شبه قليا) بسيار سمي و روغن مانند است که داراي ويژگي‌هاي زير است:

• نيکوتين داراي آثار متضاد و متناقصي است، هم نيرو بخش و محرک است و هم سرکوبگر و آرامبخش.

• اعتياد و وابستگي به نيکوتين يکي از موانع اصلي افراد سيگاري براي رهايي از هر نوع دخانيات است.

• جذب نيکوتين از طريق پوست، ريه، غشاءهاي مخاط بيني و دهان ميسر است.

• نيمه عمر نيکوتين در بدن يک ساعت است. يعني يک ساعت طول مي‌کشد تا مقدار آن در بدن به نصف برسد.

• 80 درصد نيکوتين در کبد و توسط آنزيم‌هاي آن تجزيه شده و از بين مي‌رود.

• نيکوتين در ريه‌ها نيز متابوليزه شده و به موادي مانند کوتينين و اکسيد نيکوتين تبديل شده و توسط ادرار دفع مي‌گردد.

• با توجه به اين که نيمه عمر کوتينين، 24 ساعت است، انجام آزمايش ادرار حتي تا 2روز بعد از سيگار کشيدن قادر به تشخيص آن مي‌باشد.

• نيکوتين با تاثير روي لوزالمعده و ممانعت در ترشح هورمون انسولين، باعث مي‌شود تا قند خون به طور غيرطبيعي بالا مانده و فرد احساس سيري کند.

• هفت ثانيه پس از استعمال دخانيات به دليل آساني عبور آن از سد خوني- مغزي، نيکوتين خود را به مغز مي‌رساند.

• نيکوتين تقريبا روي کليه سيستم‌هاي عصبي و غددي بدن موثر است.

• 15 تا 30 ثانيه بعد از مصرف سيگار نيکوتين حتي تا انگشت شست پا نيز مي‌رسد.

همچنين سم نيکوتين با اثرگذاري بر اعصاب دستگاه گوارش، باعث افزايش فعاليت حرکتي روده‌ها مي‌‌شود.
در نتيجه با مصرف سيگار عوارضي چون تهوع، استفراغ و اسهال شايع است. نيکوتين در مقادير بالا
با اثربخشي روي سيستم اعصاب،باعث لرزش، تشنج، فلج عضلات و مرگ مي‌‌شود.

اعتياد به نيکوتين

بر اساس معيارهاي روان‌پزشکي مصرف عادتي نيکوتين نوع شديدي از اعتياد تلقي مي‌شود. اعتياد به نيکوتين هم به مقدار آن مربوط است و هم به دفعات رسيدن اين ماده به مغز. براي مثال، فردي که بيست عدد سيگار مي‌کشد و هر سيگار حدود ده پک دارد، حدود دويست بار در روز نيکوتين را به مغز خود هدايت مي‌کند.

خصوصيات فرد وابسته به نيکوتين

• افرادي که در روز تعداد مشخصي سيگار و در ساعات مشخصي مصرف مي‌کنند.

• افرادي که در شرايط خاص و فشارهاي جسمي و رواني به دخانيات متوسل مي‌شوند.

• افرادي که با استعمال نکردن دخانيات دچار علايم محروميت از نيکوتين مي‌‌شوند.

• در شرايط ويژه‌اي که امکان دستيابي به دخانيات براي آنها ميسر نباشد، دچار اختلال در کارکرد شده و به هر کاري متوسل مي‌شوند تا به استعمال دخانيات بينجامد.

• براي سنجش ميزان وابستگي فرد به نيکوتين تست‌هايي وجود دارد که کاربردي‌ترين آنها تست فاگستروم است و از امتياز به دست آمده به عنوان يک معيار براي ارزيابي فرد استفاده مي‌‌شود.

علايم قطع وابستگي به نيکوتين

در زمان ترک سيگار و ديگر انواع دخانيات: علايم محروميت از نيکوتين در افراد مختلف متفاوت است.

اين علايم از چند ساعت تا چند روز بعد از مصرف نکردن دخانيات شروع شده و امکان دارد براي مدت‌ها در بدن پايدار بماند(از چند روز تا چند ماه). اين علايم شامل موارد زير است: اضطراب، خواب ناکافي و گاهي خواب آلودگي جبراني، افزايش اشتها و وزن، خلق افسرده و درمانده، اختلالات گوارشي از جمله يبوست، کم‌حوصلگي و بي‌صبري، اختلال در تمرکز و هوشياري، اختلال در قضاوت و اختلالات حرکتي، سردرد، وسوسه کشيدن سيگار، کاهش ضربان قلب، کاهش فشار خون، بي‌قراري، خشکي دهان، خستگي، اسپاسم عضلات، سرفه‌هاي تحريکي و افزايش خلط.

همچنين سم نيکوتين با اثرگذاري بر اعصاب دستگاه گوارش، باعث افزايش فعاليت حرکتي روده‌ها مي‌‌شود. در نتيجه با مصرف سيگار عوارضي چون تهوع، استفراغ و اسهال شايع است. نيکوتين در مقادير بالا با اثربخشي روي سيستم اعصاب،باعث لرزش، تشنج، فلج عضلات و مرگ مي‌‌شود.

منبع: http://salamat.ir