مصرف سنگین الکل، علائم ترک و خطرات ناشی از آن
چه کسانی بیشتر در معرض خطر علائم شدید ترک الکل هستند؟
تحریریه اعتیاد
افرادی که الکل مصرف می‌کنند، گاهی بر اثر مصرف زیاد الکل علائمی را تجربه می‌کنند که با یک خماری عادی تفاوت دارد. گاهی وضعیت جدی‌تر از اینهاست. اگر کسی تا به حال در مصرف نوشیدنی‌های الکلی زیاده‌روی کرده باشد می‌داند که الکل چگونه می‌تواند ذهن و جسم را از بین ببرد. از سردرد و تیرکشیدنش گرفته تا اضطراب صبح فردای مصرف زیاد، علائم خماری تنها یکی از خطرات ناشی از زیاده‌روی در مصرف الکل است. اما وقتی نوشیدن افراطی به عادت تبدیل شود، این خطرات و علائم به‌تدریج هم بیشتر و هم تشدید می‌شود. به گفته مؤسسه ملی سوء‌مصرف الکل و الکلیسم، علائم ترک الکل، وقتی فردی که طولانی‌مدت مصرف شدید الکل داشته است، ناگهان مصرف را متوقف کند، این قابلیت را دارد که زندگی و جان او را در معرض خطر قرار دهد.
با این اوصاف، پرسشی که باید اینجا به آن پاسخ داد این است که چه اندازه مصرف، سنگین، در نظر گرفته می‌شود. در واقع چه چیزی مصرف سنگین الکل در نظر گرفته می‌شود؟ مرکز کنترل و پیشگیری بیماری، مصرف سنگین را معادل بیش از پانزده نوشیدنی در هفته برای مردان و بیش از هشت نوشیدنی در هفته برای زنان تعریف می‌کند. با مصرف طولانی‌مدت و سنگین الکل، مغز شما به‌مرور زمان با اثرات مشروب الکلی سازگار می‌شود.
توجه به این نکته مهم است که اگر زیاده‌روی کنید، به احتمال زیاد سندرم ترک الکل را تجربه نمی‌کنید (این سندرم زمانی اتفاق می‌افتد که فردی که از نظر جسمی به الکل وابسته است، ناگهان نوشیدن الکل را متوقف می‌کند). اما اگر هفته‌ها، ماه‌ها یا حتی سال‌ها، بیش از مقدار توصیه‌شده مصرف می‌کنید، احتمال بروز علائم ترک بیشتر خواهد بود. دلیل این امر این است؛ وقتی به طور ناگهانی نوشیدن الکل را متوقف می‌کنید، سیستم عصبی شما برای جبران آن مجبور است بیش از حد کار کند و به همین خاطر، علائم ترک را در شما به وجود می‌آورد.
علائم خفیف ترک الکل چیست؟
نخستین علائم – و شاید بتوان گفت تنها علائمی – که تجربه می‌کنید ممکن است شبیه خماری بد باشد. این موارد، خفیف، در نظر گرفته می‌شوند، اما می‌توانند وخیم‌تر شوند. دکتر سوناید نولان، متخصص بالینی در مرکز مصرف مواد بریتیش کلمبیا، در گفت‌وگو با وبسایت سلف گفته است که اگرچه آغاز فرایند ترک الکل از فردی به فرد دیگر متفاوت است، علائم معمولاً شش تا بیست و چهار ساعت پس از آخرین نوشیدنی ظاهر می‌شوند. او همچنین افزود که ترک می‌تواند پس از کاهش قابل توجه مصرف الکل نیز رخ دهد.
یک بررسی سیستماتیک در سال 2019 که در مجله انجمن پزشکی امریکا منتشر شد و دکتر نولان از پدیدآوردندگانش بود، می‌گوید علائم خفیف ترک شایع است: «تا پنجاه درصد از افرادی که سابقه مصرف طولانی‌مدت و سنگین الکل دارند، در صورت قطع مصرف الکل کمی علائم خفیف ترک را تجربه خواهند کرد.»
علائم خفیف بین بیست و چهار تا چهل و هشت ساعت طول می‌کشد تا برطرف شوند. اگر در این دوره پیشرفت نکنند، احتمالاً وخیم‌تر نخواهند شد. اما این علائم که باید مراقب این آن باشید، چیست.
اضطراب
دکتر نولان می‌گوید: «به طور کلی، اولین علائمی که ایجاد می‌شود، اضطراب، پریشانی و بی‌قراری است.» دکتر کاترین مک هیو، دانشیار روانشناسی در دانشکده پزشکی هاروارد، به سلف می‌گوید: «در واقع، در مراحل اولیه ترک، زنان مبتلا به اختلال مصرف الکل به طور مداوم علائم اضطراب بیشتری را نسبت به مردان گزارش می‌کنند.» اضطراب ناشی از ترک می‌تواند چرخه اعتیاد را تداوم بخشد و شما را به سمت نوشیدنی بعدی سوق دهد.
از دست دادن اشتها
از دست دادن اشتها زمانی اتفاق می‌افتد که الکل باعث التهاب در پوشش معده شود، که می‌تواند سیگنال‌های گرسنگی را کاهش دهد. به گفته کلینیک مایو، هپاتیت الکلی، که یک التهاب خطرناک کبد است، می‌تواند در بعضی افرادی که الکل مصرف می‌کنند رخ دهد و همچنین ممکن است باعث بی‌اشتهایی شود.
در مجله اعتیاد بیشتر بخوانید
تأثیر الکل بر سیستم ایمنی و نحوه جلوگیری از آسیب آن
من اعتیاد را شکست دادم اما الکلیسم پسرم را کشت
تهوع و استفراغ
بعد از مصرف سنگین الکل، حالت تهوع و استفراغ در مرحله سم‌زدایی بدن علائم بسیار رایجی هستند. همچنین ممکن است دوره‌های حالت تهوع بدون استفراغ را تجربه کنید. اگر استفراغ شدید داشته باشد، ممکن است نیاز به دریافت مایعات تزریقی داخل عروقی داشته باشید تا دچار کم‌آبی نشوید.
سردرد
بر اساس مطالعه‌ای که در سال 2021 در مجله BioRxiv منتشر شد، سردرد همچنین می‌تواند در مراحل اولیه ظاهر شود، احتمالاً به دلیل حساس شدن بعضی نورون‌ها و گیرنده‌های سلولی و همچنین انتشار هورمون‌های مرتبط با سردرد. از آنجا که در حال حاضر به طور خاص درمانی برای سردردهای مرتبط با ترک الکل وجود ندارد، هدف قرار دادن این گیرنده‌های سلولی در مغز می‌تواند یک گزینه درمانی آینده باشد.
تعریق
از آنجا که الکل بر سیستم عصبی مرکزی، سیستم گردش خون و تقریباً تمام نواحی دیگر بدن شما تأثیر می‌گذارد، جای تعجب نیست که ترک می‌تواند اوضاع را کمی خراب کند. سیستم خودمختار شما – اساساً می‌تواند رفتارهایی را که به طور غیرارادی از شما سر می‌زند– بیش از حد برانگیخته کند و منجر به علائمی مانند تعریق زیاد شود.
تپش قلب
مصرف سنگین الکل، علاوه بر تعریق، یک سیستم خودمختار تحریک‌شده تپش قلب هم به وجود می‌آورد؛ که یعنی صد ضربه در دقیقه.
لرزش
لرزش یکی دیگر از واکنش‌های سیستم عصبی خودمختار به ترک الکل است. به گفته کتابخانه ملی پزشکی ایالات متحده، لرزش اغلب روی دست‌ها تأثیر می‌گذارد، اما می‌تواند در جاهای دیگر بدن نیز رخ دهد.
بی‌خوابی
بر اساس یک مطالعه قدیمی که در ژورنال اعتیاد و اختلالات اعتیاد منتشر شده است، اختلالات خواب در مراحل اولیه ترک الکل بسیار رایج است و ممکن است به مدت چندین ماه حتی با پرهیز مداوم از الکل ادامه یابد.
علائم متوسط تا شدید ترک الکل چیست؟
گاهی اوقات پیش‌بینی اینکه علائم در افراد چطور از خفیف به علائم متوسط یا شدید تبدیل می‌شود، دشوار است.
بر اساس یک مطالعه قدیمی که در American Family Physician منتشر شده است، شدت علائم شما به طور کلی به میزان مصرف الکل و مدت‌زمانی که آن را مصرف کرده‌اید بستگی دارد. علائم ترک، ممکن است مدتی طول بکشد تا پدیدار شوند، اما می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
تشنج و توهم seizures and hallucinations
دکتر نولان می‌گوید: «تشنج می‌تواند ظرف شش تا چهل و هشت ساعت رخ دهد، در حالی که توهم می‌تواند در عرض دوازده تا چهل و هشت ساعت پس از کاهش یا قطع مصرف رخ دهد.» به گفته دانشکده پزشکی جانز هاپکینز، حدود سه درصد از افرادی که دچار تشنج می‌شوند ممکن است دچار وضعیتی شوند که به آن صرع می‌گویند، که یعنی تشنج بیش از پنج دقیقه طول بکشد، یا در پنج دقیقه بیش از یک تشنج داشته باشید و هوشیاری طبیعی خود را بین تشنج‌ها به دست نیاورید. این یک وضعیت اورژانسی پزشکی است، چرا که می‌تواند منجر به آسیب دائمی مغز شود.
الکلی‌های گمنام مؤثرترین راه برای پرهیز از الکل
توصیه‌های یک متخصص به یک الکلی سابق؛ از مسیر دور نشو
اگر با مصرف الکل این نشانه‌ها را دارید، مصرف را متوقف کنید
افسردگی تنها دلیل الکلیسم من نبود
هذیان خمری Delirium Tremens
حدود نیمی از افرادی که در طول ترک الکل دچار تشنج می‌شوند، دچار هذیان خمری هم می‌شوند؛ یک وضعیت اورژانسی پزشکی که سه تا پنج درصد از افراد دارای سابقه سوء‌مصرف الکل را تحت تأثیر قرار میدهد. هذیان خمری حتی دیرتر، بین چهل و هشت تا نود و شش ساعت پس از کاهش نوشیدن الکل ظاهر می‌شود.
ترک الکل که به سمت هذیان خمری می‌رود باعث توهمات شدید و همچنین سردرگمی شدید، گیجی و بی‌قراری می‌شود. این بیماری با آشفته شدن فعالیت در سیستم عصبی و علائم فیزیکی مانند فشار خون بالا، نبض سریع، تب و تعریق نمود پیدا می‌کند.
در صورت عدم درمان، هذیان خمری می‌تواند باعث کلاپس قلبی عروقی شود، که شبیه به شوک است که وقتی قلب نمی‌تواند خون را به اندازه کافی سریع پمپاژ کند تا اکسیژن را به اندام‌ها برساند، اتفاق می‌افتد. در نتیجه ممکن است اندام‌ها از کار بیفتند. بر اساس یک مطالعه در سال 2021 که در Current Psychiatry منتشر شد، تقریباً پانزده درصد از افرادی که به دنبال درمان نمی‌روند، جان خود را از دست می‌دهند.
دکتر نولان در این‌باره توضیح میدهد که با درمان، علائم شدید ممکن است تا یک هفته طول بکشد تا به طور کامل برطرف شوند. به عبارت دیگر، حتی زمانی که بدترین حالت تمام شود، ممکن است چند روز طول بکشد تا احساس بهتری داشته باشید.
چه کسانی بیشتر در معرض خطر علائم شدید ترک الکل هستند؟
هذیان خمری در میان مردان بالغ جوان‌تر که قفقازی و مجرد هستند بیشتر شایع است، اما چه نوشیدن و چه مقدار نوشیدن نیز ممکن است این میان نقش داشته باشد.
مطالعه‌ای در سال 2019 که در Acta Psychiatrica Scandinavica منتشر شد، ۳۵۸۲ فرد مبتلا به الکل را بررسی و ارزیابی کرد که مشخص شود آیا تعداد و نوع نوشیدنی‌ها بر علائم ترک تأثیر می‌گذارد یا خیر. بر اساس نتایج این پژوهش، مصرف به طور متوسط بیش از بیست نوشیدنی الکلی در روز و نوشیدن مشروبات الکلی سنگین – به جای آبجو یا شراب – خطر ابتلا به هذیان را افزایش میدهد.
دوره‌های پیشین تجربه ترک دشوار الکل هم می‌تواند جزو عوامل خطر باشد. در تجربه دکتر نولان، «هرچه تعداد تجربه‌های به نتیجه نرسیده ترک الکل در فرد بیشتر باشد، خطر جدی بودن اتفاقات بعد از ترک در آینده بیشتر خواهد بود. و به همین دلیل است که می‌گویم برای قطع مصرف الکل، به دنبال درمان رفتن بسیار مهم است.»
آیا می‌توان به تنهایی الکل را ترک کرد؟
برای افرادی که زیاد الکل مصرف می‌کنند، ترک ناگهانی بهترین گزینه نیست. اگر شما یا کسی که می‌شناسید می‌خواهید مصرف الکل را متوقف کنید، بهتر است این کار را تحت نظارت پزشکی انجام دهید. گزینه‌های درمانی زیادی وجود دارد. درمان همراه با بستری، که مستلزم اقامت کامل در یک کلینیک یا مرکز ترک اعتیاد است، شاید برای کسانی که در معرض خطر علائم شدید ترک الکل هستند، گزینه مطمئن‌تری باشد.
طبق دستورالعمل‌های منتشر شده در American Family Physician، علائم خفیف تا متوسط ترک را می‌توان در محیط‌های سرپایی درمان کرد، که به شما امکان میدهد در خانه خود بمانید و به طور منظم به یک مرکز درمانی مراجعه کنید.
چه داروهایی می‌توانند به علائم ترک الکل کمک کنند؟
در طول سم‌زدایی الکل، دارو می‌تواند از میزان رنجی که می‌برید بکاهد و از وخیم‌تر شدن علائم جلوگیری کند. به گفته دکتر هیلاری اس. کانری، مدیر بالینی بخش الکل، مواد مخدر و اعتیاد در بیمارستان مک‌لین در بوستون، داروهای ترک برای اکثر افراد مناسب است.
پزشکان معمولاً بنزودیازپین‌ها یا بنزوها را برای کاهش اضطراب مرتبط با ترک الکل و همچنین علائم فیزیکی مانند فشار خون بالا، تپش قلب و بی‌قراری تجویز می‌کنند. برای افرادی که ترک الکل ممکن است برایشان خطر متوسط یا شدید داشته باشد، بنزوها احتمال پیشرفت علائم را کاهش می‌دهند.
اگرچه بنزوهای زیادی در دسترس هستند، دیازپام (والیوم)، لورازپام (آتیوان) و کلردیازپوکساید (لیبریوم) بیشترین استفاده را دارند. اینها آرام‌بخش‌هایی هستند که با تحریک گاما آمینوبوتیریک اسید (GABA)، یک ماده شیمیایی در مغز که در ایجاد علائم ترک الکل نقش دارد، عمل می‌کنند.
دو جایگزین برای بنزودیازپین‌ها عبارتند از داروهای ضد تشنج کاربامازپین (تگرتول) و گاباپنتین (نورتونین). اگرچه به اندازه بنزودیازپین‌ها روی این داروها تحقیق نشده است، شواهد نشان میدهد که هر دو احتمالاً در تسکین علائم ترک الکل مانند اضطراب و بی خوابی، به‌ویژه در موارد خفیف تا متوسط مؤثر هستند.
کاربامازپین با کاهش سرعت سیگنال‌های الکتریکی در مغز که می‌تواند باعث ایجاد علائم شود، کار می‌کند. همچنین ممکن است فعالیت گلوتامات را کاهش دهد، اسید آمینه‌ای که نشان داده شده است در ترک اعتیاد نقش دارد. گاباپنتین با افزایش سطح GABA در مغز علائم را کاهش میدهد.
شما می‌‌توانید از پزشک‌تان بخواهید اطلاعات بیشتری درباره درمان‌های پزشکی موجود برای ترک الکل، و اینکه درمان برای وضعیت خاص شما چگونه خواهد بود، در اختیارتان قرار دهد.
از کجا می‌توانم برای ترک الکل کمک بگیرم؟
وقتی نوبت به ترک الکل می‌رسد، به تنهایی سراغ آن نروید. کمک خواستن نخستین و اغلب سخت‌ترین مرحله است. اگرچه ممکن است خودتان وسوسه شوید که علائم ترک را از بین ببرید، اما ارزش ریسک کردن را ندارد.
به این خاطر که اولاً حتی علائم خفیف ترک الکل می‌تواند برایتان بسیار آزاردهنده باشد. و صرف‌نظر از سابقه مصرف الکل، همیشه این احتمال وجود دارد که علائم شما وخیم‌تر شود. اگر علائم‌تان پیشرفت کند، ممکن است کمک گرفتن برایتان سخت‌تر شود. هرچه علائم شما بیشتر پیشرفت کند، درمان آن دشوارتر خواهد بود. ناگفته نماند که یک دوره تجربه ترک سخت احتمال این را که ترک در آینده هم سخت باشد، افزایش میدهد.
به خاطر داشته باشید که سم‌زدایی از الکل تنها نخستین قدم در فرایند ترک الکل است و اگر می‌خواهید هوشیاری خود را حفظ کنید، گزینه‌های درمانی مازاد – از جمله دارو و مشاوره فردی یا گروهی – ضروری است.
ترجمه مجله اعتیاد: آزاده اتحاد