ریتالین، معروف‌ترین قرص افزایش تمرکز
عوارض روانی، اجتماعی و جسمی ریتالین
تحریریه اعتیاد
عوارض ریتالین چیست؟
متیل فنیدات یا ریتالین Ritalin از خانواده آمفتامین‌ها، معروف به قرص شب امتحان، دارویی محرک است که مصرف کنندگان به دلیل افزایش تمرکز و شب بیداری‌ها از آن استفاده می‌کنند.
این قرص محرک سیستم عصبی مرکزی است و سرعت فعالیت مغز را افزایش می‌دهد.
این دارو در واقع برای کنترل اختلال بیش‌فعالی و ایجاد تمرکز در بیمار تجویز میشود. کودکان دچار این اختلال با مصرف این قرص، بسیار آرام و متمرکز می‌شوند و می‌توانند در انجام درس خود عملکرد بهتری داشته باشند. متأسفانه طی سال‌های اخیر با تصور آنکه این دارو هیچ گونه خطری ندارد، در قشر افراد تحصیل کرده برای بالا بردن تمرکز و شرکت در رقابت‌های تحصیلی چون کنکور دانشگاهها مورد استفاده قرار گرفته است.
مصرف نابه‌جا و بدون تجویز پزشک ریتالین ،عوارضی مانند درد قفسه سینه، توهم، تنگی نفس، تغییر حالات روحی و رفتاری و از همه مهم تر غش‌کردن و حتی مرگ را به همراه دارد. مصرف بلند مدت آن هم عوارضی مانند کاهش وزن، روان پریشی، افسردگی و اعتیاد را به دنبال دارد.
در آمریکا این دارو در طبقه بندی مواد مخدر قوی مانند کوکائین قرار دارد و اعتیادآور شناخته میشود. چون تاثیر آن یک تا دو ساعت بیشتر دوام ندارد، ممکن است بعد از مدتی مصرف آن به ۲۰ قرص در روز برسد که بسیار خطرناک است.
ریتالین هم مانند بسیاری از محرک‌ها موجب افزایش ترشح دوپامین در مغز میشود. پس از مصرف، فرد احساس سرخوشی کرده و خستگی را احساس نمی‌کند و با انرژی و دقت بیشتری کارهای خود را انجام می‌دهد. دانشجویانی که شب امتحان تا صبح بیدار می‌مانند تا درس بخوانند باید بدانند که همانطور که در شب امتحان، مطالعه و مرور درس‌ها لازم است، خوابیدن هم مورد نیاز است. زمانی که مغز وارد فاز پردازش اطلاعات میشود در صورتی که مغز استراحت کرده باشد این پردازش اطلاعات به نحو مطلوبی صورت می‌گیرد. اما به علت بی‌خوابی یا کم‌خوایی مغز نمی‌تواند اطلاعات را پردازش کند، پس بیدار ماندن طولانی نمی‌تواند کمک زیادی به یادگیری در شب امتحان کند.
به گزارش دانشگاه علوم پزشکی ایران، حتی مصرف کوتاه مدت ریتالین و برخی آمفتامین‌ها در شب‌های امتحان نه تنها کارایی طبیعی فرد را در روز امتحان به هم می‌ریزد بلکه عوارض جدی مغزی را به همراه دارد.
قرص شب امتحان
“ریتالین” امروز داروی محبوب دانشجویان شب امتحانی شده است. چند سالی میان دانشجویان مد شده که برای بیدار ماندن در شب امتحان از این قرص استفاده کنند که اگر چه باعث تمرکز در شب امتحان میشود ولی مضراتش بیشتر از محسناتش است و اگر به همین گونه ادامه یابد پزشکان و مهندسانی خمار تحویل جامعه می‌دهیم.
محمد دانشجوی سال آخر رشته توانبخشی می‌گوید: “قبل از امتحان که وارد هر کدام از حوزه‌های امتحانی شوی، عده‌ای را با سر و وضع آشفته و چشم های بادکرده می‌بینی که در کنار هم ایستاده‌اند و گپ می‌زنند. با نزدیک شدن ساعت شروع امتحان، چند نفر از این جمع‌ها جدا می‌شوند با بلعیدن یک یا دو قرص شب امتحان خودشان را آماده‌ی آزمون می‌کنند.”
محمد رضا عظیمی مشاور و روانشناس خانواده با اشاره به این مطلب که دانشجویان بیشتر از قرص‌های روانگردان مانند گرامادون، ریتالین و شیشه استفاده می‌کنند می‌گوید: یکی از دلایل استفاده از این قرص‌ها تقویت حافظه، افزایش تمرکز و دقت دانشجویان در هنگام درس خواندن به ویژه شب‌های امتحان است.
این روانشناس با اشاره به این که فرد بعد از مدتی که قرص را به طور موقتی و برای موقعیت‌های خاصی استفاده می‌کند به مرور به این ماده اعتیاد پیدا می‌کند، ادامه می‌دهد: زرد شدن رنگ پوست، مشکلات کبدی، نارسایی کلیه، بی‌قراری و رفتارهای عصبی از عوارض روحی و جسمی شایع در این افراد است و بعد از مدتی فرد را از پا در می‌آورد.
در مجله اعتیاد بیشتر بخوانید
مروری بر سوء‌مصرف بنزودیازپین
عوارض ریتالین
مصرف قرص ریتالین عوارض جدی برای بدن دارد، حالت تهوع، استفراغ و اضطراب از عوارض این دارو است. نادیده گرفتن عوارض و خطرات احتمالی ناشی از مصرف خودسرانه ریتالین و بدون تجویز پزشک پیامدهای جبران ناپذیری برای فرد بدنبال می‌آورد.
مصرف ریتالین به مرور باعث ایجاد وابستگی در بدن خواهد شد. این دارو این عوارض را به وجود می‌آورد:
پرخاشگری
تغییر خلق و خو
اضطراب
ضعف در بینایی
سردرد و سرگیجه
مشکلات تنفسی
تپش قلب
خارش و جوش‌های پوست
دردهای شکمی، کاهش وزن و مشکلات معده
بروز حالت های روان پریشی
بروز افسردگی پس از قطع مصرف
افراد سودجو و فرصت طلب از قابلیت‌های فضای مجازی استفاده کرده و به جهت کسب درآمد، اقدام به راه‌اندازی سایت‌ها و وبگاه‌هایی درخصوص فروش داروی شب امتحان به منظور افزایش تمرکز، در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی می‌کنند. این در حالی است که برابر آمار موجود اغلب این سایت‌ها اقدام به کلاهبرداری از خریداران کرده و داروی فاقد مجوز، تاریخ گذشته و غیرقانونی را عرضه می‌کنند که به بهای به خطر انداختن سلامتی انسان تمام میشود.
توصیه متخصصان: مراقب قرص ریتالین باشید
دکتر خیرالله غلامی استاد دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره مصرف ریتالین و تاثیرات سوء آن می‌گوید: این دارو از دسته آمفتامین‌ها است و تحریک کننده سیستم عصبی محسوب میشود. این دارو برای برخی از بیماری‌ها کاربرد دارد اما مصرف خودسرانه آن به کاهش کارآیی سیستم مغز و اعصاب مرکزی منجر میشود.
دکتر غلامی یادآور میشود: دانشجویانی که فکر می‌کنند شب امتحان باید درس بخوانند باید بدانند که همانطور که خواندن لازم است. در صورتی که استراحت وجود نداشته باشد مغز نمی‌تواند آن اطلاعات را پردازش کند پس بیدار ماندن طولانی نمی‌تواند کمک زیادی به یادگیری در شب امتحان کند.
وی اظهار داشت: داروی ریتالین از سوی پزشک برای کودکان بیش فعال تجویز میشود و خواب را کم می‌کند اما این موضوع که افراد بالغ به منظور افزایش یادگیری و زمان بیشتر بیدار ماندن از آن استفاده می‌کنند دارای عوارضی خواهد بود که شناخته‌شده‌ترین آن پرخاشگری و ایجاد اختلال در سیستم اعصاب مرکزی است.
متخصص داروسازی بالینی در مورد نحوه دسترسی به این دارو از سوی دانشجویان می‌گوید: این دارو بدون نسخه فروخته نمی‌شود و افرادی که آن را مصرف می‌کنند به صورت غیرقانونی آنها را بدست می‌آورند.
افسانه صادقی سرپرست دفتر مرکزی مشاوره وزارت بهداشت در مورد گزارش سوء مصرف ریتالین در فضای خوابگاه‌ها می‌گوید: معمولاً به دلیل آشنایی دانشجویان علوم پزشکی با عوارض دارویی، این دارو از سوی آنها مصرف نمی‌شود اما با این وجود مراکز مشاوره گزارشی از سوء مصرف ریتالین در دانشگاهها نداشته‌اند.
وی افزود: دفاتر مشاوره سعی می‌کنند دانشجویان را با نکات متعددی در مورد مخدرها آشنا کنند و به همین منظور ویژه نامه‌ای برای ریتالین و عوارض مصرف آن تهیه شده و در قالب مجله عمومی در سطح دانشگاه‌های علوم پزشکی و خوابگاه‌ها به منظور آشنایی هرچه بیشتر دانشجویان با مشکلات مصرف این نوع داروها توزیع شده است.
منبع: مجله اعتیاد www.etiad.org