رابطه افسردگی و اعتیاد، کدام‌یک دیگری را ایجاد می‌کند؟

اعتیاد بیماری‌ای است که بر مغز و رفتار انسان اثر می‌گذارد؛ اگر اعتیاد داشته باشید نمی‌توانید نسبت به حس اضطرار مصرف ماده اعتیادآور، مقاومت به خرج دهید؛ بنده آن ماده اعتیادآور می‌شوید و هرچه‌قدر که سبب بهبود وضع روحی‌تان شود از آن مصرف می‌کنید؛ اصلا هم به مضرات آن برای روان و بدن‌تان اهمیت نمی‌دهید. متاسفانه باید بگوییم مواد اعتیادآور تنها به هروئین، کراک، تریاک، کوکائین، ماریجوآنا و دیگر مواد مخدر خلاصه نمی‌شود. یک فرد می‌تواند به مشروبات الکلی، نیکوتین، داروهای ضددرد، غذا و بسیاری موادی که خرید و فروش آنها قانونی هست هم اعتیاد پیدا کند. محققان ثابت کرده‌اند در برخی موارد فرد در شرایط افسردگی به مصرف مواد اعتیادآور روی می‌آورد از طرفی مصرف زیاد این مواد به مرور زمان می‌تواند در یک فرد سالم علایم افسردگی را پدید آورد. در ادامه این مطلب به بررسی رابطه افسردگی و اعتیاد می‌پردازیم.

---

:در مجله اعتیاد بیشتر بخوانید

افسردگی تنها دلیل الکلیسم من نبود

تاثیر ژنتیک بر اعتیاد

---

انواع اعتیاد در حین بروز افسردگی

افسردگی می‌تواند در فرد حالت‌های منفی از قبیل ناراحتی، ناامیدی، انزوا، بی‌حسی، اختلال خواب و اختلالات گوارشی ایجاد کند. اشخاصی که دچار چنین حالت‌هایی می‌شوند، برای بهبود حال روحی‌شان دست به خوددرمانی می‌زنند و به عوامل مواد اعتیاد آور روی‌‌آورند. از جمله:

• مواد مخدر
• مشروبات الکلی
• قمار
• رابطه جنسی
• مواد غذایی
• خرید

در این مطلب به اختصار به سه مورد از این انواع اعتیاد و رابطه آنها با افسردگی اشاره می‌کنیم.

رابطه افسردگی و اضطراب با اعتیاد مواد مخدر

هنگامی‌که شخص برای رهایی از علایم افسردگی و اضطراب به مصرف مواد مخدر روی می‌‌آورد به طور موقت سرخوش و آرام است اما همین‌که ماده شیمیایی از بدن او خارج شود؛ حس خوب فرد از بین می‌رود و او مجددا دچار علایم ناخوشایند افسردگی‌اش می‌شود. بنابراین دوباره مواد مخدر مصرف می‌‌کند؛ این چرخه باطل ادامه دارد تا این‌که فرد به به مرور متوجه می‌شود با مصرف مواد مخدر نیز احساس خوبی پیدا نمی‌کند و این نوعی افسردگی ثانویه به او القا می‌کند و به این ترتیب باعث می‌شود مصرف خود را بالا ببرد.

افسردگی در دوران ترک مواد مخدر

برخی افرادی که برای ترک مواد مخدر اقدام می‌کنند، دیگر تمایلی ندارند تحت هیچ‌گونه وابستگی‌ای قرار بگیرند. آنها حاضراند علایم افسردگی ناشی از ترک اعتیاد را تحمل کنند اما دیگر به داروهای تجویزی پزشک‌‌شان هم وابسته نباشند.

 رابطه افسردگی و اعتیاد به مشروبات الکلی

تا حالا از خودتان پرسیده‌اید، چرا برخی افراد برای رهایی از غم و اندوه یا فشار زندگی به مصرف مشروبات الکلی پناه می‌برند؟ علت این نارحتی‌های روحی، می‌تواند جدایی از محبوب، بیکار شدن یا تغییرات ناگهانی  و غیر منتظره در زندگی فرد باشد اما خود الکل چه تاثیری در بهبود این تجربه‌های تلخ دارد؟ واقعیت این است که مشروبات الکلی، مشکل فرد را از بین نمی‌برند اما چون به دنبال نوشیدن الکل، به بدن حس خواب‌آلودگی القا می‌شود در نتیجه فرد افسرده، احساس آرامش و رهایی از اضطراب می‌کند.

آیا مصرف مشروبات الکلی در مواقع ناراحتی، اعتیادزا است؟

اگر موقعیتی ناراحت‌کننده برای‌تان پیش بیاید و برای سرخوشی یکی دو پیک مشروب بنوشید، نمی‌توان گفت به مشروبات الکلی اعتیاد پیدا کرده‌اید اما در صورتی‌‌که بعد از بروز هر مشکل و فشار روحی، ناراحتی خود را با الکل تسکین می‌دهید و احساس آرامش وجودتان را فرا می‌‌گیرد؛ احتمالا به مشروبات الکلی اعتیاد پیدا کرده‌اید.

 سوی رابطه الکل و افسردگی

اگرچه افسردگی می‌تواند فرد را به مصرف مشروبات الکلی سوق دهد اما گاهی یک فرد عادی با مصرف مداوم مشروبات الکلی دچار افسردگی می‌شود؛ زیرا الکل مایعی افسرده‌کننده است و  با تاثیر مستقیم بر سلول‌های مغز، به‌تدریج سبب آسیب مغزی می‌شود. به این ترتیب می‌توان گفت، رابطه افسردگی و اعتیاد به الکل دو سویه است. یعنی هریک از این دو عامل می‌تو‌اند به طور مستقیم سبب دیگری شوند. تحقیقات نشان داده که تقریبا یک سوم افراد افسرده، تا حدودی الکلی هستند و معمولا این افسردگی است که فرد را الکلی می‌کند و تعداد افرادی که در اثر مصرف مداوم مشروبات الکلی افسرده می‌شوند کمتر است. مطالعات همچنین نشان داده که بانوان در مواقع افسردگی، بیشتر به مشروبات الکلی گرایش پیدا می‌کنند.

آیا رابطه افسردگی و اعتیاد به الکل خطرناک است؟

رابطه افسردگی و نوشیدن مشروبات الکلی، به احساس خواب‌آلودگی ختم نمی‌شود؛ به عبارتی الکل افسردگی را تشدید می‌کند. اشخاص افسرده‌ای که الکلی شده‌اند، فازهای شدیدتری از افسردگی را تجربه می‌کنند و ممکن است رفتارهای غیرقابل پیش‌بینی نشان دهند؛ مثلا دست به خودکشی بزنند. در ضمن مصرف بالای نوشیدنی‌های الکلی، اثر داروهای ضد افسردگی را کاهش می‌دهد. به همین دلیل اگر در چرخه باطل رابطه  افسردگی و اعتیاد به مشروبات الکلی افتاده‌اید، باید به پزشک متخصص روانپزشک مراجعه کنید تا با درمان دارویی، به طور هم‌زمان افسردگی و هوس نوشیدن مشروب را در شما، درمان کند.

مصرف دارو برای درمان افسردگی فقط در کوتاه مدت توصیه می‌شود چون داروهای آرام بخش اعتیادآور هستند.

رابطه افسردگی و اعتیاد به غذا

شاید باورتان نشود اما اخیرا محققان به رابطه افسردگی و اضطراب و اعتیاد به غذا هم پی برده‌اند. دانشمندان با بررسی دقیق مغز، دریافته‌اند بخش‌هایی از مغز که نسبت به مواد اعتیادآور مثلا کوکائین و هروئین تحریک‌پذیراند، با مواد غذایی هم تحریک می‌شوند. مواد غذایی می‌توانند اعتیادآور باشند، خصوصا انواع غذاهایی که این 3 ماده اصلی را زیاد دارند: شکر، چربی و نمک.

غذا چگونه اعتیادآور می‌شود؟

هنگامی‌که فرد مواد غذایی نشاط‌آور یعنی خوراکی‌های حاوی نمک، شکر و چربی را زیاد مصرف کند، در مغز او انتقال‌دهنده عصبی نشاط- دوپامین ترشح می‌شود. درنتیجه به‌مرور زمان، فرد هنگام تجربه حالت‌های روحی بد و افسردگی، برای تجربه احساس شادی، مقدار زیادی از این دست خوراکی‌ها می‌خورد و کم‌کم به آن‌ها اعتیاد پیدا می‌کند. به علاوه مصرف زیاد غذاهای نشاط‌آور به محرک‌های سیری و لذت غذایی غلبه می‌کنند؛ در نتیجه فرد به خوردن ادامه می‌دهد حتی اگر دیگر گرسنه نباشد.

خوردن غیرارادی غذا برای احساس لذت و آرامش شدید، نوعی مقاومت به غذا هم در بدن ایجاد می‌کند. به عبارتی فرد باید برای احساس آن درجه از لذت غذای بیشتری بخورد زیرا به مرور با خوردن مقدار قبلی از غذاهای لذت‌بخش و نشاطآور، کم‌تر و کم‌تر احساس لذت می‌برد؛ پس میزان مصرف این غذاها را بیش‌تر و بیشتر می‌کند.

رابطه چاقی و اعتیاد به غذا

محققان می‌گویند اعتیاد به غذا نقش مهمی در چاقی افراد دارد اما افراد با وزن عادی هم می‌توانند دچار اعتیاد به غذا بشوند. چنین افرادی به طور ژنتیکی بیشتر کالری می‌سوزانند یا تحرک بالایی دارند. بنابراین اعتیاد به غذا می‌تواند سبب چاقی شود یا وزن فرد را بالا نبرد اما رابطه افسردگی و اعتیاد به غذا هم‌چنان پابرجاست.

در پایان

در این مطلب با هم رابطه افسردگی و اعتیاد به مواد مخدر، الکل و مواد غذایی را به طور مختصر و مفید بررسی کردیم. شاید شما یا یکی از عزیزان‌تان هم دچار افسردگی باشید و برای رهایی از آن به یکی از این انواع اعتیاد روی آورده باشید. پیشنهاد می‌کنیم برای رفع این مشکل، هرچه سریع‌تر علت افسردگی خود را بیابید و به کمک یک متخصص روانپزشک و در صورت نیاز درمان دارویی، اعتیاد خود را درمان کنید.

نگارنده: یاسمین ثریا

references

https://www.webmd.com/mental-health/eating-disorders/binge-eating-disorder/mental-health-food-addiction