عوارض اعتیاد به بازی‌های رایانه‌ای و کامپیوتری
تاثیر بازی‌های ویدیوئی بر مغز انسان
تحریریه اعتیاد
بازی‌های کامپیوتری و ویدئویی رایج این روزها، در مقایسه با دستگاه هشت بیتی دوران کودکی من، بسیار جذاب‌تر و پیچیده‌تر هستند. امروزه پلي استيشن، ایکس باکس و سایر کنسول‌ها، با ارائه بازی‌های ویدئویی فوق‌العاده واقع‌گرایانه و چند نفره، به مانند هروئین دیجیتال عمل می‌کنند. شما می‌توانید به راحتی صدها ساعت را صرف تکمیل ماموریت‌های این بازی‌ها کرده و گذشت زمان را احساس نکنید.
اما آیا اعتیاد به گیم game و بازی‌های رایانه‌ای خطرناک است؟ علائم اعتیاد به بازی‌های رایانه‌ای و ویدئویی چیست؟ در صورت تشخیص اعتیاد به بازی در کودک و نوجوان خود، نحوه برخورد والدین چگونه باید باشد؟
آیا بازی‌های رایانه‌ای اعتیادآور است؟
ما اغلب با استفاده از زبان اعتیاد در مورد عادت‌های فنی خود شوخی می‌کنیم اما اعتیاد صرفا یک مشکل مغزی نیست بلکه یک مشکل انسانی و فرهنگی نیز می‌باشد. اعتیاد به طور کلی وابستگی فیزیولوژیکی به ماده‌ای تلقی نمی‌شود به طوری که اکنون متخصصان، اعتیاد را به عنوان یک اختلال رفتاری با ریشه‌های بسیار پیچیده تعریف می‌کنند. به تعبیر آن‌ها، اعتیاد درگیری اجباری در یک تجربه خوشایند علی‌رغم پیامدهای جدی آن است و از تلاقی زیست‌شناسی، روانشناسی، محیط اجتماعی و فرهنگ حاصل می‌شود. در این چارچوب جدید، اعتیاد به انواع خاصی از تجربیات مدرن نظیر بازی‌های رایانه‌ای و ویدئویی Video Games کاملاً امکان‌پذیر است. در آخرین نسخه از طبقه‌بندی بین‌المللی بیماری‌ها، سازمان بهداشت جهانی به طور رسمی یک اختلال جدید را به بخش استفاده از مواد مخدر و رفتارهای اعتیادگونه اضافه کرده است؛ اعتیاد به بازی‌های ویدئویی.
اعتياد به بازی‌های رایانه‌ای و ویدئویی چيست؟
مطالعات اخیر نشان می‌دهد که بازی‌های رایانه‌ای و داروهای اعتیادآور مدارهای پاداش مغز را به روش‌های مشابه تحت تاثیر قرار می‌دهند. در واقع هنگام بازی، رضایت فوری را تجربه کرده و یک فرکانس نیمه تصادفی پاداش، در مغز خود دریافت می‌کنید. همچنین علاوه بر هرج و مرج شیمیایی اعصاب، غیرقابل پیش‌بینی بودن وقایع، بازیکنان را روی صندلی‌های خود نگه می‌دارد و با تداوم الگوی کنجکاوی، نوعی وابستگی و اجبار به بازی ایجاد می‌شود. اکنون مدارک قابل توجهی نشان می‌دهد که گرچه اعتیاد به بازی‌های ویدیویی به هیچ وجه یک اپیدمی نیست، اما یک پدیده واقعی است که گیمرها را رنج می‌دهد.
تاثیر بازی‌های رایانه‌ای بر سبک زندگی کودکان و نوجوانان
اهمیت توجه به اعتیاد به بازی‌های رایانه‌ای، در واقع محدوده سنی افراد مستعد ابتلا به آن می‌باشد که نسبت به سایر اعتیادها بیشتر گریبان‌گیر کودکان و نوجوانان (و البته جوانان) می‌شود. برخی پیامدهای ناشی از اعتیاد به بازی‌های کامپیوتری بر این قشر از افراد جامعه عبارتند از:
– اختلال در تحصیلات؛ از جمله بی‌حوصلگی در درس و انگیزه کم برای انجام تکالیف
– قرار گرفتن در معرض محتواهای خشن گرافیکی و جنسی؛ آسیب‌های اجتماعی نظیر افزایش پرخاشگری در جوانان و دسترسی غیرضروری کودکان به محتواهای جنسی
– رکود عاطفی و تنهایی عمیق؛ متزلزل شدن روابط با خانواده و اجتماع، آسیب‌های روانی و احتمال وقوع افسردگی
مضرات اعتیاد به بازی‌های رایانه‌ای و کامپیوتری
مشکلات بینایی، تاثیر منفی بر عملکرد عصبی مغز و مشکلات اسکلتی به واسطه نشستن بی وقفه از عوارض فیزیکی و صدمات جسمانی اعتیاد به بازی‌های کامپیوتری می‌باشد. همچنین افراد درگیر این نوع از اختلال، واقعاً نمی‌دانند كه چگونه روابط صمیمی برقرار کرده و آن را حفظ كنند. آن‌ها نمی‌توانند با مردم صحبت کنند مگر اینکه در مورد بازی‌های ویدیویی باشد. هویت‌های نقاب‌دار و خیالی، حاصل این نوع از فعل و انفعالات مجازی است که موجب بدرفتاری مبتلایان در جامعه می‌شود. بازی‌ها، به طور کلی مانند شبکه‌های اجتماعی آنلاین، شباهت ارتباط واقعی را ایجاد می‌کنند در حالی که فرد را به سمت یک زندگی خلوت و خطرناک سوق می‌دهند.
اثرات مثبت بازی‌های رایانه‌ای
سم‌زدایی کامل از اینترنت و بازی‌های کامپیوتری دشوار است چراکه میلیون‌ها نفر در سراسر جهان، بدون هیچ‌گونه عواقب مشخص، از بازی‌های ویدئویی و اینترنتی لذت می‌برند. برخی از مطالعات حتی به این نتیجه رسیده‌اند که نوع مناسب بازی می‌تواند علائم افسردگی و اضطراب را برطرف کرده، از آلزایمر پیشگیری کند و بهبود تمرکز و تمدد اعصاب را به ارمغان بیاورد. در همین چارچوب بازی‌های ویدئویی مناسب نابینایان هم ساخته شده است و برای یادگیری بیشتر و آموزش کودکان نیز بازی‌های خلاقانه‌ای وجود دارد.
علایم اعتیاد به بازی‌های رایانه‌ای آنلاین
افراد مبتلا به اعتیاد به بازی‌های ویدئویی عموما علائم رفتاری زیر را دارند:
– ولع جسمی و یا مشغولیت و بی‌قراری
– تلاش‌های ناموفق برای کنترل استفاده
– دروغ در مورد استفاده
– برای دستیابی به سطح رضایت قبلی نیاز به افزایش دفعات بازی دارد
– علائم ترک مانند تحریک‌پذیری، اضطراب و غم در صورت محرومیت از بازی
از دیگر جنبه‌های جالب و بالقوه موذی بازی‌های آنلاین و چند نفره، این است که این بازی‌ها به افراد از سراسر جهان اجازه ارتباط داده و طبیعتا سلیقه‌های یکسان افراد را برملا می‌سازد. در این مدل بازی‌ها برای هیچ‌کس ساعت غذا یا زمان خواب و به طور کلی هیچ نشانه زمانی متداولی وجود ندارد.
درمان اعتیاد به بازی‌های رایانه‌ای و آنلاین
نکته مهمی که باید بخاطر بسپارید این است که در رهایی از دشواری‌هایی پیش رو، تنها نیستید. اکنون برای کسی که با اختلال بازی روبرو است کمک در دسترس است. گروه‌های معتادان به تکنولوژی و اینترنت (Game Quitters و ITAA) همچون گروه‌های معتادان گمنام و الکلی‌های گمنام (NA و AA) یک انجمن پشتیبانی از همتایان بیمار است که دارای صدها فیلم رایگان و یک برنامه کاربردی اصلاح رفتار، هم برای گیمرها و هم برای والدین است. حتی اگر نمی‌خواهید بازی را برای همیشه ترک کنید نیز این برنامه کارآمد خواهد بود. ممکن است از تغییری که به واسطه دور شدن از بازی‌های ویدئویی در زندگی شما رخ می‌دهد متعجب شوید. اکنون 90 روز از بازی خود مرخصی بگیرید و زندگی خود را به سمت بهتر شدن پیش ببرید. توصیه‌های ابتدایی زیر را نیز در نظر داشته باشید.
– مناطق بدون صفحه نمایش و رسانه در خانه خود ایجاد کنید.
– زمان صرف غذا نیز از بازی کردن خودداری کنید.
برخورد مناسب والدین؛ کمک به ایمنی دیجیتال
بی‌تردید بچه‌های امروز باید شهروندی دیجیتال را یاد بگیرند. اما محیط رسانه‌ای کودکان و نوجوانان ما کاملاً متفاوت از یک نسل پیش ماست. به منظور کمک به ایمنی دیجیتال خود و فرزندانتان فرصت‌هایی را برای مشاهده و بازی مشترک با کودک خود برنامه‌ریزی کنید، زیرا بچه‌ها وقتی تجربه خود را با یک بزرگسال به اشتراک می‌گذارند، یادگیری مسئولانه‌تری خواهند داشت. اطمینان حاصل کنید که در سنین پایین با بچه‌های خود در مورد مدیریت رسانه‌ها گفتگو می‌کنید.
جمع‌بندی مطالب
در مقایسه با سایر اختلالات اعتیادی، ممکن است اعتیاد به بازی‌های ویدیویی خیلی جدی به نظر نرسد. با این حال، والدین و فرزندان افراد معتاد به بازی‌های ویدیویی می‌توانند تأثیرات منفی این اختلال را گواهی دهند. مانند سایر فعالیت‌های بالقوه مثبت، بازی‌های ویدیویی جایگاه خود را در یک زندگی سالم و کاملاً منظم دارند. اما وقتی بازی به مدرسه، کار یا روابط اجتماعی ارجحیت پیدا می‌کند، فرد به کمک حرفه‌ای نیاز خواهد داشت. اکنون برنامه‌های درمانی در دسترس است که این اختلال جدید را برطرف می‌کند و امید را به افرادی که از اجبار به بازی رنج می‌برند، ارائه می‌دهد.
منصور نخعی/مجله اعتیاد