مروری بر اعتیاد به هروئین
علل، علائم، درمان و چشم‌انداز آینده
هروئین یکی از خطرناک‌ترین و اعتیادآورترین موادی است که برای انسان شناخته شده است. این ماده مخدر نسبتاً ارزان قیمت است اما کسانی که به آن معتاد می‌شوند می‌توانند مقدار زیادی در روز برای این عادت کثیف هزینه کنند.
مجله اعتیاد در این مقاله اثرات، علائم،، عوارض و روش‌های درمان این ماده مخدر را بررسی میکند.
هروئین چیست؟
هروئین Heroin یک ماده مخدر از مشتقات خانواده اپیوئیدها Opioid است که از مرفین و گُل گیاه خشخاش تهیه می‌شود. تریاک، مرفین، کدئین، اکسی‌کنتین و ویکودین هم جزو خانواده مواد افیونی هستند.
هروئین معمولا به صورت پودر سفید عرضه می‌شود ولی می‌تواند به رنگ قهوه‌ای یا یک ماده چسبنده سیاه باشد که به هروئین «تار سیاه» معروف است. در ایران مصرف کنندگان آن را با نام های رایج گرد یا دوا هم می‌شناسند.
هروئین با نام علمی دیامورفین یا دی استیل مرفین یک ماده اعتیادآور و بسیار خطرناک است و باعث اختلال در سیستم عصبی می‌شود و فرد را به شدت به‌خود وابسته میکند. این ماده خطرناک به سرعت وارد مغز می‌شود و فوراً به مرفین تبدیل شده و به گیرنده‌های افیونی که مسئول کنترل درد هستند، می‌چسبد و نواحی خاصی در مغز که مسئول ایجاد احساسات خوشایند هستند را فعال می‌سازد.
مصرف هروئین و مرگ بر اثر اوردوز آن در ده سال اخیر به طرز چشمگیری در سراسر جهان افزایش یافته است. در آمریکای شمالی، این فاجعه مربوط به تعداد کثیر افرادی است که از داروهای مسکن اپیوئیدی با نسخه پزشک استفاده کرده و معتاد می‌شوند. نسخه داروهایی مانند OxyContin و Vicodin بعد از مدتی تمام شده و مصرف کنندگانی که به این مواد اعتیاد پیدا می‌کنند به هروئین روی می‌آورند زیرا اثرات مشابهی ایجاد میکند اما به دست آوردن آن ارزان‌تر و آسان‌تر است.
فردی که ماده مخدر هروئین مصرف کرده است پس از کشیدن یا تزریق آن احساس سرخوشی و نئشگی شدیدی را تجربه میکند و پوستش گرم و ملتهب، دهانش خشک و دست و پایش سنگین می‌شود. این لذت مصنوعی برای مدت کوتاهی است و بعد از آن، احساس ضعف و خواب آلودگی به مصرف کننده دست میدهد.
تاریخچه هروئین
هروئین در سال 1874 توسط یک شیمی‌دان انگلیسی از مورفین تولید شد و در سال 1898 توسط شرکت دارویی بایر Bayer به تولید انبوه رسید. به دلیل مشکلات سوءمصرف مرفین، سعی شد از هروئین به جای مرفین استفاده شود. لکن معلوم شد که هروئین نیز بسیار اعتیاد آور است و در اوائل قرن بیستم قوانینی در اروپا و آمریکا برای محدود کردن تولید، توزیع و استفاده از آن تدوین شد.
خواص اولیه هروئین به قدری شگفت انگیز بود که «هیرو» hero به معنی قهرمان نام گرفت، اما پس از آشکار شدن اعتیاد آوری آن، این امید واهی به نا‌امیدی تبدیل شد.
عوارض مصرف هروئین
این ماده مخدر به مغز و سیستم تنفسی مصرف کننده صدمه می‌زند و منجر به آسیب‌های جدی سلول‌های مغزی شده و در دراز مدت، شخص معتاد را به فردی فاقد اراده و کنترل تبدیل میکند.
مصرف‌کننده برای ساعات طولانی خواب‌آلود و کسل می‌شود؛ عملکرد ذهنی فرد به‌خاطر تاثیر روی سیستم عصبی مرکزی مختل می‌شود، کارکرد قلب کند شده و در برخی افراد مصرف این ماده می‌تواند به واکنش حاد منجر شود. مشخصه این اختلال، شروع ناگهانی و حاد علائم مربوط به فروپاشی کارکرد سیستم قلبی و عروقی است که می‌تواند به ایست قلبی و مرگ فرد منتهی گردد. جدی‌ترین اثر فیزیولوژیکی هروئین، افت تنفسی است؛ وقفه تنفسی رایج‌ترین علت مرگ ناشی از مصرف بیش از حد این ماده است.
مصرف طولانی هروئین باعث اختلال حافظه، افسردگی و زوال مغزی می‌شود. یبوست، پریودهای نامنظم در زنان و همچنین ناباروری و کاهش میل و توانایی جنسی نیز جزو عوارض این ماده مخدر است.
بیماری‌های خونی از جمله هپاتیت B و C، عفونت خون و ایدز(HIV) عوارض بسیار بدخیم تزریق هروئین به علت استفاده از سرنگ مشترک است. معتادانی که دچار وابستگی فکری به مواد می‌شوند، مصرف را مهمتر از هر کار دیگری در زندگی خود می‌دانند و معمولاً منجر به رفتارهای ناخوشایند و ارتکاب جرم جهت تهیه هزینه مواد می‌گردد.
بوی هروئین شبیه چیست؟
بوی هروئین با توجه به ترکیب‌بندی و طریقه مصرفش می‌تواند متفاوت باشد. هروئین پودری سفید و خالص بوی تعفن‌برانگیزی دارد، و هروئین سفید چینی گویا بوی بادام تلخ میدهد.
هروئین خیابانی شاید بوی سرکه بدهد. بنابراین همان‌طور که گفته شد هروئین می‌تواند بوهای مختلفی از خود ساطع کند.
اگر تا به حال پودر هروئین را ندیده‌اید، احتمال دارد آن را با پودر لباسشویی یا گاهی جوش شیرین اشتباه بگیرید. پودر هروئین بوی این مواد را میدهد، به علاوه افزودنی‌هایی شیمیایی‌ای که به آن اضافه می‌شود. هم هروئین پودری سفید و هم قهوه‌ای شاید بوی ادرار یا خاک گربه هم بدهد.
هروئین سوخته سیاه یکی از رایج‌ترین انواع آن است که در خیابان خرید و فروش می‌شود. این هروئین خالص نیست و بویی قوی مثل سرکه دارد. این ماده مخدر غیرقانونی اگر با یک سری افزودنی شیمیایی ترکیب شود بوی گنه گنه یا پلاستیک سوخته هم میدهد.
گاهی شاید بوی تینر رنگ بدهد، البته عده‌ای هم می‌گویند بوی شیرین‌بیان میدهد. این شاید برای کسانی که این دراگ را از بینی بیرون میدهند آشنا باشد.
عوارض ترک هروئین
اعتیاد به این ماده افیونی، سموم زیادی را وارد بدن کرده و به کبد و کلیه صدمه زده است. به علاوه این نوع اعتیاد منجر به بالا رفتن چربی و فشارخون نیز می‌شود. پس از قطع مصرف، در فرد علائم گوناگونی بروز میکند که شامل درد عضلانی، بی‌خوابی، بی‌قراری، عطسه، آبریزش بینی، یبوست، اسهال، تهوع و استفراغ، ضعف و بیحالی، احساس سرما و گرما، لرز، پرخاشگری، کاهش میل جنسی و… می‌باشد. شدت خماری و علائم ترک مواد در بیماران متفاوت است و تحمل درد خماری بدون مراقبت‌های صحیح بسیار دشوار خواهد بود.
این علائم مدتی بعد از ترک اعتیاد از بین می‌رود.
روش‌های ترک اعتیاد به هروئین
انواع روش‌های درمانی موثر برای ترک هروئین در دسترس است. از جمله استفاده از دارو برای سم‌زدایی که دوره پاک‌سازی فیریکی بیمار را راحت‌تر میکند. روانشناسی و روانکاوی نیز در درمان سوءاستفاده از مواد مخدر استفاده می‌شود. متدهای روان درمانی برای کمک فکری، روحی و پرورش روان بیمار نیز موثر خواهد بود.
هر دو روش به بازگرداندن درجاتی از عملکرد و رفتار مغز به حالت نرمال کمک میکند. تحقیقات نشان میدهد برای بسیاری از افراد، ادغام هر دو روش داروئی و روانشناسی درمان موثرترین رویکرد است.
در مجله اعتیاد بیشتر بخوانید:
ترک اعتیاد در خانه، بله یا خیر؟
بسیاری از معتادان برای ترک اعتیاد به مراکز درمانی ویژه مراجعه می‌کنند. برخی بیمارستان‌ها بخش تخصصی ترک الکل یا مواد مخدر راه اندازی کرده‌اند و در سال‌های اخیر تعداد کلینیک‌های تخصصی در ایران افزایش پیدا کرده است. به علت هزینه کمتر، اکثر معتادان به کمپ‌های ترک اعتیاد مراجعه می‌کنند که انتخاب کمپ معتبر و مجهز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
برای انتخاب روش صحیح درمان اعتیاد هروئین حتما با افراد متخصص مشورت کنید.
اطلاعات بیشتر در مورد مراحل ترک در مرکز ترک اعتیاد
سایر مقالات مجله اعتیاد در مورد روش های ترک اعتیاد:
یک مرکز ترک اعتیاد استاندارد چه ویژگی‌های دارد؟
ترک هروئین با متادون
درمان اعتیاد با استفاده از داروی متادون، یکی از روش‌های متدواول و متاسفانه غلط است که بسیاری از مراکز ترک اعتیاد برای درمان از آن استفاده می‌کنند. این روش تنها باعث تغییر نوع ماده مخدر می‌شود و عملاُ اعتیاد از هروئین را به متادون تغییر میدهند و مصرف‌کننده برای دستیابی به بهبودی کامل باید مجدداً اقدام به ترک متادون کند.
ترک هروئین به روش سقوط آزاد
شخص معتاد به یک‌باره مصرف مواد مخدر را قطع میکند بدون آن که دارو و یا ترکیبی را جایگزین مواد خود کند. به این روش ترک اعتیاد یابویی یا سقوط آزاد می‌گویند. تحمل عوارض و درد‌های ناشی از قطع سریع مواد در این روش زیاد است.
به علت قطع ناگهانی، عکس‌‌العمل‌های آشکار فرد، یک تا دو هفته طول می‌کشد. این دوره بسیار سخت و طاقت‌فرسا خواهد بود. ایراد اصلی این روش، شوک جسمی و روحی شدید به بیمار است. امروزه تقریبا این روش منسوخ شده چرا که احتمال بازگشت در آن زیاد است، چون وابستگی روانی فرد از بین نمی‌رود و به ریشه‌های اصلی ابتلا به اعتیاد پرداخته نمی‌شود.
روش انجمن معتادان گمنام
انجمن NA یا همان Narcotics Anonymous به فارسی معتادان گمنام نامیده می‌شود، یکی از بزرگترین NGOهای فعال در زمینه درمان بیماری اعتیاد است. اِن اِی در واقع برای ترک مواد مخدر راهی ارائه نمی‌کند. بلکه برنامه‌ای موثر برای باقی ماندن در ترک برای معتادان است و به شیوه ترک فیزیکی کاری ندارد.
برای اطلاعات بیشتر این مقاله مجله اعتیاد را بخوانید: معتادان گمنام
روش صحیح و علمی ترک هروئین چیست؟
گزینه‌های درمانی بسیاری برای ترک اعتیاد وجود دارد که موفقیت‌آمیز هستند. در دوره سم‌زدایی میتوان به‌مدت کوتاهی با تجویز پزشک از دارو استفاده کرد و با کمک روانشناس در صورت نیاز به مشکلات روحی بیمار پرداخت. در ادامه‌ی فرآیند درمان، شاید به کمک سایر برنامه‌های بهبودی اجتماعی یا خانوادگی نیاز باشد. پس از ترک اعتیاد، شرکت در جلسات معتادان گمنام توصیه می‌شود.
بستری شدن در بیمارستان تخصصی یا درمان در کمپ ترک اعتیاد هم می‌تواند بسیار مؤثر واقع شود، به‌خصوص برای آنهایی که مشکلات جدی‌تری (از جمله وقوع اختلالات همزمان مثل افسردگی) دارند. مراکز درمانی قانونی، مراقبت سازمان‌یافته و متمرکز بیست و چهار ساعته از جمله مسکن امن و مراقبت پزشکی و روانپزشکی به مراجعه‌کنندگان ارائه میدهند. آنها از رویکردهای درمانی متنوعی نیز استفاده می‌کنند و به طور کلی هدف‌شان کمک به بیماران برای داشتن یک زندگی خالی از مواد مخدر و جرم بعد از گذراندن فرآیند درمان است.
هشدار در مورد هروئین
مصرف هروئین به خاطر قیمت پایین و دسترسی آسان در حال رشد است. پدر و مادرها مراقب باشند این ماده مخدر جهنمی، کمر به نابودی خانواده‌ها بسته است.
ترک اعتیاد امکان پذیر است و باید با تمایل شخص معتاد شروع شود. بسیاری از معتادان با کمک از روش‌های درمانی، از جهنم اعتیاد نجات پیدا کرده و زندگی سالمی آغاز می‌کنند.
بیشتر هروئینی که در خیابان‌ها و پارک‌ها فروخته می‌شوند، آلوده به مواد دیگری مانند شکر، نشاسته یا شیر خشک هستند که ممکن است خطرناک و کشنده باشند.
رانندگی بعد از مصرف مواد مخدر خطرناک و غیرقانونی است.
مصرف سرنگ مشترک می‌تواند باعث انتقال ایدز و هپاتیت شود.
استعمال هرویین در بانوان باردار آثار جبران ناپذیری بر جنین دارد و می‌تواند باعث مرگ نوزاد شود.
برای ترک اعتیاد باید با پزشک یا روانپزشک متخصص مشورت کرد. انجمن معتادان گمنام موفق ترین روش ترک اعتیاد را به بیماران عرضه میکند.
نویسنده: سپهر آذری