قماربازی و نوجوانان

هنگام صحبت از قمار و قماربازی، گروه نوجوانان به‌سختی به ذهن‌مان خطور می‌کند. ‌اما جالب است بدانیم که طبق تحقیقات انجام‌شده، قماربازی می‌تواند از پانزده سالگی آغاز گردد؛ گرچه در برخی موارد این رقم به ده سال نیز می‌رسد. 

دنیای مجازی و قماربازی

دنیای مجازی و اینترنت، نقش غیرقابل انکاری در روی‌آوردن نوجوانان به قماربازی دارد. تعداد بی‌شمار وب‌سایت‌های مختص اینگونه بازی‌ها، با تبلیغات گوناگون و ایجاد فضایی برای ارتباط و گفت‌وگوی آنلاینِ کاربران با یکدیگر؛ سعی در جذب هرچه بیشتر افراد دارند. علاوه‌براین؛ نرم‌افزارهای مختلفِ گوشی‌های همراه با امکان انجام انواع قماربازی به‌صورت رایگان؛ مجال آشنایی و ایجاد علاقه به قماربازی را فراهم‌تر می‌سازند. بنابراین؛ بسیار قابل انتظار است که نوجوانان قماربازی را به‌عنوان فعالیتی محبوب، بی‌خطر و بستری برای برقراری روابط پویا بشناسند.

عادی‌سازیِ قماربازی به صورت مجازی، آسیب‌های متعددی را به دنبال دارد که شاید از مهم‌ترین آن‌ها، تلقین حس برنده شدن و پیروزی باشد که بعدها نوجوان را به قماربازی‌های واقعی سوق می‌دهد. از طرفی دیگر؛ هرچندکه قماربازی برپایۀ شانس است؛ اما در بسیاری از نرم‌افزارها، بُرد در قمار براساس مهارت است. این مسئله موجب ایجاد این تصور باطل می‌گردد که با برخورداری از این مهارت‌ها، پیروزی در دنیای واقعی نیز امکان‌پذیر خواهد بود. در نهایت، قماربازی‌های مجازی با ایجاد یک تصور غیر واقعی از این بازی در ذهن نوجوان، می‌توانند زمینه‌سازِ قماربازی‌های آسیب‌زا در بزرگسالی و حتی اعتیاد بدان شود.

در مجله اعتیاد بیشتر بخوانید

تحقیقات دانشگاه کالیفرنیا درباره اعتیاد به قمار

قمار در کازینو، بردش هم باخته

نشانه‌های قماربازی در نوجوانان

واضح است که با توجه به مقتضیات سنی نوجوانان، مشکلاتی که آنان به دنبال قماربازی تجربه می‌کنند با بزرگسالان متفاوت خواهد بود؛ اما این به معنای عدم وجود مشکل در نوجوانی نیست. آگاهی از نشانه‌های مربوط به مشکلات قماربازی، والدین را کمک خواهد نمود تا هرچه زودتر برای پیشگیری از پیامدهای نامطلوبِ جدی‌تر، اقدامات لازم را پیگیری نمایند. برخی از این نشانه‌ها عبارتند از:

• تغییر ناگهانی در میزان پولی که نوجوان در دست داشته است یا قرض گرفتن از اعضای خانواده یا دوستان؛
• تغییر الگوی خواب، احساس خستگی، سطح پایین انرژی، تغییر خلق؛
• کج‌خلقی و کلافگی در صورت عدم امکان قماربازی یا منع شدن از آن؛
• افت عملکرد تحصیلی؛
• دوری‌گزینی از دوستان، فعالیت‌ها و روابط اجتماعی؛
• اشتیاق مفرط برای تماشای مسابقات ورزشی و بی‌میلی به انجام ورزش؛

عوامل خطر در افزایش مشکلاتِ قماربازی

شرایط و موقعیت‌های زیر می‌توانند موجب جدی‌ترشدن مشکلات قماربازی در نوجوانان گردند:

• امکان قماربازی در مدرسه، منزل دوستان یا قماربازی به صورت مجازی؛
• آغاز قماربازی در سنین پایین؛
• نگرش مثبت نسبت به قماربازی (مانند این تصورات که قماربازی یک بازی جذاب است یا قمارکردن باعث می‌شود که در نظر هم‌سالان فردی دوست‌داشتنی به نظر آید)؛
• سیگار کشیدن، مصرف مواد یا الکل؛
• والدینی که خود قماربازی می‌کنند؛
• عدم توانایی کنترل هیجان، حساس و زودرنج بودن؛
• درگیری با احساسات منفی، مانند: استرس، اضطراب و افسردگی؛
• عدم برخورداری از توانایی حل مسئله، به‌ویژه گزینش فرار از مشکلات به جای رویارویی با آن‌ها؛
• مشکلات خانوادگی یا داشتن خواهر یا برادر درگیر در قماربازی؛

راه‌های پیشگیری از قماربازی

براساس مطالعات روان‌شناسی؛ مرحلۀ نوجوانی به این دلیل که با تغییرات فیزیکی و مسائلی جدی، مثل: بحران هویت (شناخت خود) همراه است، دوره‌ای چالش‌برانگیز محسوب می‌شود. تا حدی که عده‌ای از روان‌شناسان، نوجوانی را دورۀ طوفان و بحران نام نهاده‌اند. این موضوع، مسئولیت بزرگی را بر دوش والدین می‌گذارد. در واقع؛ هم والدین و هم نوجوان نیازمند کسب مهارت‌هایی (مانند: مهارت‌های حل مسئله، تصمیم‌گیری و کنترل هیجان) هستند تا بتوانند این مرحله را با آرامش، امنیت و اطمینان سپری کنند. 

عدم یادگیری این مهارت‌ها احتمال اینکه نوجوان درپی سردرگمی حاصل از مشکلات، وارد مسیر اشتباه شود را بسیار بالا می‌رود. گرفتار شدن به قماربازی، یکی از این مسیر‌های غلط است. بنابراین؛ یادگیری مهارت‌های لازم و ایجاد رابطه‌ای دوستانه میان والدین و نوجوان از اصول اساسیِ پیشگیری از قماربازی‌ هستند. 

از مسائل حائز اهمیت در این باره، نوع مکالمۀ والدین با نوجوان است. برخی از والدین شاید بدون اینکه متوجه باشند، برای تشویق فرزندِ خود به انجام یک کار از زبانی استفاده می‌کنند که سوق‌دهندۀ نوجوان به قمار است. مثلا این جمله که “شرط می‌بندم نمی‌توانی در همۀ درس‌های این ترم نمرۀ کامل بگیری. اگر توانستی برایت تب‌لتی که می‌خواستی را خواهم خرید.” نمونه‌ای از مکالماتی‌ست که باید از آن‌ها اجتناب کرد. به جای آن می‌توان چنین گفت که: “تمام تلاش خود را به کار بگیر. آنچه اهمیت دارد، تلاش توست.” و از جایزه به عنوان تشویق یا ایجاد انگیزه استفاده کرد نه برندگی در یک شرط.

بسیاری از نوجوانان قماربازی را راهی برای فرار از حوصله‌سررفتگی می‌دانند. با شناخت علایق نوجوان؛ مثل: نوع ورزش یا فعالیت‌های اجتماعیِ موردعلاقۀ آنان می‌توان آنان را به تفریحات سالم هدایت نمود. علاوه‌براین؛ توضیح دربارۀ شرکت‌های مختص این بازی‌ها، سیاست‌گذاری‌ها و مقاصدشان؛ به‌خصوص روشن‌سازی تفاوت قماربازی‌ مجازی با واقعی، آثار سوء آن، احتمال اعتیاد به قماربازی و پیامدهای مخرب آن می‌توان بینشی واقعی نسبت به قماربازی در نوجوانان ایجاد نموده و از این طریق آنان را از اینگونه بازی‌ها منصرف نمود.

 فاطمه اشرف زاده  (کارشناسی ارشد روان‌سنجی) 

منابع

 (Jeffrey. L, Derevensky and Gibeau. L. 2020. Adolescent Gambling. Available from: https://www.oxfordclinicalpsych.com)

(The Australian parenting website. Gambling and teenagers. 2019. Available from: (https://www.raisingchildren.net.au)