معتاد شماره صفر؛ یک نامه امید

به خودت بگو، فقط برای امروز افکارم را بر روی بهبودیم متمرکز خواهم کرد؛ زندگی می‌کنم و بدون مصرف هیچ‌گونه ماده مخدری روز خوبی خواهم داشت.

ناامیدی شاید آخرین چیزی بود که به هنگام پاسخ مثبت به مواد مخدر انتظار آن را داشتم. به هر مناسبت؛ هوس، انزجار و یا جهل، هوشیاری خود را به شوق مصرف فروختم و مکرراً تسلیم آن شدم. بیماری در من همچون شعله‌ای در انبار کاه رشد می‌نمود و مرا به یک خدمتکار در آلودگی ذهن خودم تبدیل می‌کرد. در پس ابتلای خاموش و در کمال بی‌خبری، کنترل و افسار بیماری اعتیاد از دستانم رها شد و به علاوه دیگران، تغییرات ظاهری و سمت و سوی جدید زندگی‌ام برای خودم نیز مشهود گردید. 

آسیب‌های فردی، اجتماعی و اقتصادی اعتیاد به قدری زیاد است که موجبات ناامیدی گرفتاران در بیراهه‌اش را فراهم آورده و دوران زندگی معتاد را دو تکه می‌کند؛ قبل و بعد از اعتیاد. اما آیا این آخر راه است؟ آیا فرصتی برای آزادی باقی نمانده است؟ پس زندگی برای معتاد بی معناست؟

در جایی که آزادی وجود ندارد زندگی بی معناست و در واقع بی معنا بودن آن بدترین نوع از مجازات است. از نظر ظاهری، فرد می‌تواند حاکم بر همه جهان باشد، اما در دادگاه آگاهی، او هنوز قربانی و اسیر باقی می‌ماند تا زمانی که به خواهش درونی خود برای آزادی پاسخ دهد.

باید در نظر داشت که آزادی حقیقی، به عنوان یک موهبت و یکباره به کسی اعطا نمی‌شود. تنها با قبول ریاضت و نقش‌آفرینی در مسیر آزادی است که می‌توان به حصول آن امید داشت. پرورش آزادی درونی و تسلط بر خود، نوعا پروژه‌ای برای یک عمر بوده است. این یک جنبه اساسی از زندگی هر فردی می‌باشد که ما انتخاب می‌کنیم و مسئولیت آن بر عهده ماست. آزادی که بزرگانی چون بودا به عنوان هدف تعلیم خود به آن اشاره می‌کنند، تنها در دسترس کسانی است که تحقق هدف را به تجربه زندگی خود تبدیل کرده باشند.

امید به تعالی در اهداف زندگی، انگیزه اصلی یک معتاد برای ترک اعتیاد است. افراد وقتی تشخیص دهند که اعتیاد با چیزی که برای آن ارزش قائل هستند تفاوت دارد و همچنین وقتی احساس می‌کنند که به اندازه کافی قوی هستند تا با این چالش روبرو شوند، به تغییر خود می‌اندیشند. ممکن است به اشتباه تصور شود که کسانی که مواد مخدر مصرف می‌کنند فاقد اصول اخلاقی یا اراده هستند اما با تعیین اهداف مشخص و پایبندی به مسیر، بهبودی کاملاً امکان‌پذیر است. تغییر، در ابتدا ممکن است دلهره‌آور به نظر برسد. در این راستا، فردی که احساس می‌کند به یک تغییر اساسی در آنچه که هست، نیاز دارد، بسیار شجاع و خوش‌شانس است. 

بهبودی موفقیت‌آمیز، مسئولیت تغییر را کاملاً بر دوش فرد می‌گذارد اما نویدبخش اتفاقات مثبت در سایر حوزه‌های مادی و معنوی خواهد بود. در نهایت کاری که انجام می‌شود می‌تواند منجر به تغییر در نحوه درک فرد از خود گردد. یکی از بهترین راه‌ها برای ایجاد قدرت ذهنی و ثبات قدم در مسیر آزادی، تصحیح عادت‌های کم ارزش در طول روز به جهت بالا نگه داشتن سطح انرژی، داشتن ذهنیت مثبت و کمک به توسعه مهارت‌هایی که در حرکت به جلو موثر بوده و حافظ احساسات خوب نسبت به داشته‌ها تلقی می‌گردد، می‌باشد. بر این اساس، موفق‌ترین درمان‌ها رویکردهای غیر مقابله‌ای است که امکان تغییر خودجوش را فراهم می‌کند. با گذر از انکار گذشته است که انگیزه تغییر و امید به رهایی در معتاد شکل می‌گیرد. اعتیاد قابل درمان است و می‌تواند با موفقیت مدیریت شود.

لازم به ذکر است که در مورد طیف وسیعی از رویکردها و مسیرهای بهبودی (نظیر حضور در گروه‌های دوازده مرحله‌ای NA و AA) به عنوان منبعی برای تشویق به هوشیاری، در مجله اعتیاد به تفصیل پرداخته شده است.

هر یک از ما در بیشتر مواقع از حقایق برای اثبات موضع خود استفاده کرده‌ایم. بدیهی است که بیماری اعتیاد ناشی از یک خلاء معنوی باشد. بر اساس انتظار کمال از بشریت و تلاش برای رسیدن به سطوح کاریزماتیک و حتی برتر از این‌ها، استفاده از ابزارهای معنوی، امید به رضایت روحانی را موجب می‌شود و برای نجات و رستگاری ضرورت دارد. بنابراین تغییر کردن و حرکت در مسیر رشد و کمال جزو لاینفک فرصت زندگی بوده و پاسخی ابدی در قبال این فرصت خواهد بود.

پی‌نوشت: آزادی حقیقی درجه‌بندی نمی‌شود و به شرایط بستگی ندارد. ما نباید مواد اعتیادآور را به نام آزادی منع وجودی کنیم. بلکه باید در مورد آن‌ها، عاقلانه این حقیقت را بیان کنیم که اهداف خالق هستی در اجازه به خلقت این مواد، فراتر از به اسارت درآوردن موجودات بوده است.

غلامرضا زارع/مجله اعتیاد