نقش عزت نفس در گرایش به مصرف موادمخدر و الکل چیست؟
افرادی که ارزش زیادی برای خود قائل نیستند در معرض خطر اعتیاد قرار دارند... به آینده خود بسیار بدبین بوده و به توانایی خود در مقابله با مشکلات ایمان ندارند.
در سال‌های اخیر استفاده روزافزون مواد مخدر، نوشابه‌های الکلی و مواد مخدر توهم‌زا و نشئه‌آور مشکل بزرگی را سر راه بسیاری از کشورهای جهان قرار داده است
رابطۀ صمیمی میان والدین و فرزندان در رشد ویژگی‌های مثبت شخصیتی نقش حیاتی دارد… باید دربارۀ پیامدهای ناگوار مواد مخدر و الکل توضیحات لازم به فرزندان‌شان بدهند!
بر مبنای تحقیقاتی که تا حال صورت گرفته، حداقل چند نظریۀ عمده در بارۀ اعتیاد مطرح شده اند: نظریۀ زیستی یا بیولوژیک، اعتیاد را بیشتر یک مشکل ژنتیک یا ارثی دانسته و می‌گوید شخصی که این ژن‌ها را به ارث برده باشد در مقطعی از زندگی خود مبتلا به اعتیاد می‌شود. به عبارت دیگر، معتاد شدن این شخص یک امر جبری و قطعی و اتفاق افتادنی است. به‌علاوه، رویکرد طبی، اعتیاد را یک بیماری Disease توصیف می‌کند که سبب تغییر در ساختار و کارکرد مغز و سیستم عصبی می‌گردد.
تهیه و ترجمه: دکتر هامش درویش
لیکن مکاتب مختلف روانشناسی با آن‌که نظریۀ ارثی بودن را معمولاٌ رد نمی‌کنند، پیشنهاد می‌کنند که این مشکل با عمق و دقت بیش‌تری بررسی شود. به طور نمونه، نظریۀ دلبستگی Attachment Theory در روانشناسی، به این باور است که اعتیاد در حقیقت نقش جایگزین را بازی می‌کند. به عبارت دیگر، شخصی که در روابط فردی خود موفق نبوده و دلبستگی لازم را بین خود و افراد نزدیک را نتوانسته ایجاد کند، از مواد مخدر به عنوان جایگزین طرف مقابل یا افراد دیگر استفاده می‌کند.
مکتب روانشناسی رفتار پیشنهاد می‌کند که اعتیاد معمولاً زمانی به وجود می‌آید که شخص متأثر از رفتار و گفتار و باورهای افراد دیگر شود. مثلاً شخص بر اثر هم‌صحبتی و دوستی با افرادی که از مواد مخدر استفاده می‌کنند به اعتیاد دچار می‌شود.
به‌همین شکل نظریه‌ها و مکاتب دیگر حرف‌های بیش‌تری برای گفتن دراین حوزه دارند. آن چه در این جا می‌خوانید نیز بیشتر به روانشناسی رفتار اشاره می‌کند و این که نوع انتخاب دوستان وافرادی که با آنها در تماس هستیم بسیار اهمیت دارد چون ما از این دایرۀ ارتباطی تأثیر می‌پذیریم. از سوی دیگر، اهمیت تربیت کودکان و آگاهی‌دهی را متبارز می‌سازد.
در سال‌های اخیر استفاده روزافزون مواد مخدر، نوشابه‌های الکلی و مواد مخدر توهم‌زا و نشئه‌آور مشکل بزرگی را سر راه بسیاری از کشورهای جهان قرار داده است. مسئله‌ی سوءاستفاده از مواد مخدر باعث شده که بیشتر نوجوانان و جوانان را که در حساس‌ترین مرحلۀ زندگی خود قرار دارند در معرض خطر وابستگی و اعتیاد به این مواد قرار دهد.
پژوهش‌ها نشان داده اند که پیش‌گیری از وابسته شدن به این مواد خانمان‌سوز به مراتب آسان‌تر، مفیدتر و ارزان‌تر از سم‌زدایی و درمان افراد معتاد است. به این منظور ضروری پنداشته می‌شود تا کار مبارزه با مواد مخدر را از افرادی شروع کرد که بیشتر آسیب‌پذیر هستند ولی هنوز معتاد نشده اند.
قابل یادآوری است که کار آموزش پیش‌گیری از اعتیاد و مصرف مواد مخدر یک کار گروهی بوده و نه تنها مراجع قانونی، طبی و مکاتب در آن سهیم هستند بلکه سهم‌گیری فعال فرد فرد جامعه را خواهان است و لازم است تا ابتدایی‌ترین آموزش ها در این مورد را از خانه و توسط والدین شروع کرد.
والدین باید خود دربارۀ پیامدهای ناگوار مواد مخدر و الکل توضیحات لازم و به درد بخور به فرزندان‌شان بدهند!
ممکن است سوال‌های در ذهن والدین خطور کند که: آیا صحبت در این مورد خود باعث برانگیختن حس کنجکاوی اطفال نمی‌شود و یا صحبت کردن در مورد مواد مخدر کودکان را به طرف سؤمصرف این مواد نمی‌برد؟
در جواب باید گفت همان‌گونه که واکسن‌های دوران کودکی، کودکان را در برابر امراض میکروبی مقاوم ساخته و معافیت می‌بخشد، صحبت والدین در مورد مواد مخدر، فرزندان شان‌را از خطر وابسته شدن به این مواد مصوون نگه می‌دارد!
والدینی که هیچ‌گاه در مورد موادمخدر و نشئه‌آور اطلاعاتی به اطفال شان نمی‌دهند، ممکن است فرزندان شان در نوجوانی اطلاعات در این باره را از منابعی بدست بیاورند که قابل اعتماد نباشند. چنین نوجوانانی در اولین برخوردها با مواد مخدر، تردیدها و پرسش‌های زیادی پیدا می‌کنند، اما چون قبلا چنین صحبت‌هایی بین آنها و والدین‌شان صورت نگرفته است باز هم نمی‌توانند به راحتی با والدین خود در این مورد صحبت کنند. از همین جهت است که بیشتر این نوجوانان را رفتارهای ناسالم و مخرِّب تهدید کرده و احتمال زیادی دارد که در معرض خطر استعمال مواد مخدر قراربگیرند.
اظهار عشق، احترام، صمیمیت و آگاهی‌دهی در بارۀ رفتارهای سازنده و مخّرب در بالابردن کیفیت روابط اجتماعی کودک و نوجوان نقش بارزی دارند.
والدین باید صحبت درمورد مواد مخدر با اطفال شان را جزیی از گفتگوی کلی پیرامون صحت و مصوونیت قرار بدهند، تا خانواده به طور کل از گزند آن مصوون بماند.
صحبت در مورد مواد مخدر با اطفال کم‌تر از هفت سال مهارت بیشتر می‌خواهد
چه زمانی آموزش برای پیش‌گیری از اعتیاد را برای اطفال خود شروع کنیم؟
والدینی که می‌خواهند فرزندان خود را از خطرات موادمخدر آگاه بسازند، می‌توانند حتی از سنین پیش از رفتن به مدرسه به ایشان اطلاعات لازم را بدهند. والدین لازم دارند بدانند که روش صحبت کردن و طرز استعمال جملات برای تمام سنین یکسان نمی‌باشد، صحبت پیرامون موادمخدر باید با در نظر داشت سن کودک بیان شود تا از یک‌سو کودک به موضوع آگاهی کامل حاصل کند و از سوی دیگر از اشتباهات و سوء تفاهمات دراین مسئله جلوگیری به عمل آید.
سنین پیش از هفت سالگی
صحبت در مورد مواد مخدر با اطفال کم‌تر از هفت سال مهارت بیشتر می‌خواهد. همیشه باید متوجه بود وقتی زمینۀ ایجاد شد، خوب‌ترین استفاده را از آن ببرید. به طور مثال وقتی کودک تان مریض شده و دوای ضد تب یا آنتی‌بیوتیک به او می‌دهید بهترین وقت است که می‌توانید برای کودک خود توضیح دهید که هر دارویی به خاطر مفاد و اثرات مثبت آن ساخته شده است، اما هرگاه از همین دارو به طور نامناسب استفاده شود اثرات بدی برجا گذاشته و برای سلامتی مضر تمام می‌شود.
کودکان در این سن آماد‌گی خوبی برای آموختن و به خاطر سپردن دارند. لذا با استفاده از این زمینه می‌توانید صحبت روی مواد مخدر را هم شروع کنید.
گاهی می‌شود با الهام گرفتن از شخصیت‌ها (کاراکترهای) کارتونی مشهور این بحث راشروع کنید. مثلاً زمانی‌که در یک فیلم کارتونی کسی سیگار می‌کشد صحبت را آغاز کنید و در مورد این‌که سیگار و مواد مخدر انسان را مریض می‌سازد، گپ بزنید. باید با ملایمت و آرامش صحبت صورت بگیرد و کلماتی که بکار می‌روند قابل درک برای کودک باشد. همیشه تاثیرات منفی مواد مخدر را بسیار واضح و روشن برای کودکان تان توضیح دهید. بطور مثال، به زبان بسیار ساده بگویید که استعمال مواد مخدر می‌تواند باعث افسردگی و هم‌چنین باعث بروز امراض جسمی شده، رفتار شخص را تغییر داده، باعث کشیدگی‌ها و برخوردها با اعضای خانواده یا سایر مردم شود. هم‌چنین استفاده بیش از حد مواد مخدر می‌تواند باعث مرگ‌های ناگهانی گردد. همۀ این حقایق را باید با زبان کودکانه و ساده توضیح دهید تا برای فرزندان شما قابل درک باشد.
والدین باید صحبت درمورد مواد مخدر با اطفال شان را جزیی از گفتگوی کلی پیرامون صحت و مصوونیت قرار بدهند، تا خانواده به طور کل از گزند آن مصوون بماند.
سن هشت تا دوازده سالگی
اگرکودک شما دراین گروه سنی قرار دارد، بهتر است سر صحبت را با این سوال که او درمورد مواد مخدر چه می‌داند آغاز کنید. زمانی‌که جواب او را شنیدید فوراً شروع به قضاوت نکنید، زیرا ممکن است این کار باعث آن شود تا کودک شما در صحبت‌‌های بعدی نظر اصلی خود را مخفی کند و صرفا چیزهای را بگوید که شما دوست دارید بشنوید! اطفال در این سنین هنوز هم دوست دارند مشکلات زندگی خود را با والدین‌شان شریک بسازند. لذا والدین هم باید طوری برخورد کنند که راه این رابطه باز بماند، به این معنی که والدین گرامی باید همیشه شنوندۀ خوبی باشند تا بتوانند در آینده نیز در بارۀ مواد مخدر با فرزندان خود گفتگو کنند.
درآغاز ممکن است اطفال تمایل نداشته باشند زیاد روی این موضوع صحبت کنند، ولی از آنجایی که این مسئله در ذهن شان باقی می‌ماند و درموردش فکر می‌کنند معمولاً بار دیگر بابِ گفتگو را دراین باره باز خواهند کرد.
مثال های از قبیل عادت استفاده از استروییدها توسط ورزشکاران و پیامدهای ناگوار آن، سرآغاز و سوژۀ خوبی برای صحبت پیرامون مواد مخدر با کودکان در این مقطعِ سنی می‌تواند باشد.
سن سیزده تا هفده سالگی
معمولاً نوجوانان در این سن دوست دارند بدانند کدام یک از رفقا یا هم‌صنفی‌‌های‌شان سیگار می‌کشند یا احیانا از موادمخدر استفاده می‌کنند. هم‌چنان کوشش می‌کنند دوستانی پیدا کنند که موترسیکلت دوانی یا رانندگی را بلد باشند. هرگاه شما والدینی باشید که در صحبت با فرزندانتان مشکلی ندارید، می‌توانید با آنها در مورد موادمخدر صحبت کنید. بسیاری از نوجوانان در این سنین هم تمایل دارند احساسات خود را با والدین در میان بگذارند. وقتی فرزندانتان از علاقه‌اش به رانندگی صحبت می‌کند مهم است تا شما شنوندۀ خوبی باشید، و لازم است در چنین مواقعی تمام خطرات رانندگی با سرعت زیاد، بی‌پروایی حین رانندگی و حتی رانندگی زیر تاثیر مواد نشئه‌آور و مخدر را به طور دلسوزانه واضح برای‌شان توضیح دهید. ضمناً خطر جریمه شدن، معیوب شدن وخطر مصدوم کردن عابرین، درگیری با قانون، احتمال رفتن به زندان، و احتمال مجروح ساختن افراد دیگر را هم شرح دهید.
زمینۀ دیگری که در سنین نوجوانی ممکن است طفل را به مواد مخدر بکشاند مهمانی‌های است که فرزندتان به آنها می‌رود.
هنگامی‌که نوجوانان کم‌تر از سن هجده سالگی به مهمانی رفقای خود می‌روند، والدین مسوولیت دارند که خود شان به دنبال آنها بروند ونگذارند افراد دیگر ایشان را برسانند یا شب را همان جا بمانند. هرچند این کار در عمل واقعاً کار مشکلی است اما بخاطر باید داشت که هیچ نتیجه خوبی بدون زحمت به دست نمی‌آید. برای پدر و مادر خوب شدن و فرزند سالم پرورش دادن ، مشکلات وسختی‌ها را باید تحمل کرد. هم‌چنان به خاطر باید داشت نوجوانانی که دوستان سیگاری و یا معتاد دارند بیشتر از سایر نوجوانان در معرض خطر معتاد شدن قرارمی‌گیرند. لذا برای والدین ضروری است تا دوستان فرزندان خود را بشناسند و حتا با فامیل‌های آنها آشنا شوند تا بتوانند هرچه بیشتر محیط اطراف آنها را ارزیابی کنند و خطرات ابتلا به اعتیاد به موادمخدر را به حد اقل برسانند!
از جمله مهارت‌هایی که لازم است به فرزندان آموزش داد، مهارت حل مشکل و یا خطر است. به کودک فرصت‌هایی برای تصمیم‌گیری بدهید. فرزندان باید این اعتماد به خود را پیدا کنند که توانایی تصمیم‌گیری دارند و از بین راه‌های پیشنهادی شما یکی را انتخاب کنند. کودکی که توانایی انتخاب دارد اعتماد به نفس پیدا کرده و در آینده می‌آموزد کورکورانه از دیگران تقلید نکند و توانایی “نه گفتن”در برابر پیشنهادات غیرمنطقی دیگران را پیدا می‌کند.
تقویت اعتماد به نفس در اطفال محرّکی است که می‌تواند آنان را در انجام بهترین کارها یاری دهد. تقویت اعتماد به نفس و احساس مثبت فرزندان نسبت به خودشان از ضروریات می‌باشد و باید با ابراز مهر و محبت‌های به موقع زمینه حرف‌شنوی را در کودکان به وجود آوریم.
منبع: روان آنلاین
درباره اعتیاد به مواد مخدر بیشتر بخوانید:
ارسال نظرات
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.
نظرات