اعتیاد به قمار و عوارض آن

نوشته: دکتر هامش درویش، دکتر اسماعیل درمان

عادت به قمار یک مشکل روانی است

قمار به شرط‌بندی که میانِ دو یا چند نفر در یک بازی صورت می‌گیرد گفته می‌شود. قمار می‌تواند به صورت گروهی در مراکزی به نام کازینو (قمارخانه) یا توسط دو یا چند فرد انجام گیرد.

عادت به قمار یک مشکل روانی محسوب می‌شود که ناشی از مشکل در کنترل انگیزش و تکانه‌ها‌ی فرد قمارباز است. قماربازهای حرفه‌ای معمولاً نمی‌توانند در مقابل برخی از رفتارهای خود، حتی اگر خطرناک هم باشد، مقاومت کنند.

قماربازی یک بیماری پیش‌رونده است. قمار معمولاً اول به شکل یک فعالیت تفریحی شروع می‌شود، اما با گذشت زمان شخص کنترل خود را در برابر انگیزش‌ها و تکانه‌های خود از دست می‌دهد و زمان بسیار بیشتری را صرف این عادت می‌کند. سرانجام قمار همه جنبه‌های زندگی این فرد را در بر می‌گیرد و برایش ادامۀ زندگی بدون قمار بشدت مشکل می‌شود. 

در مجله اعتیاد بیشتر بخوانید:

تحقیقات دانشگاه کالیفرنیا درباره اعتیاد به قمار

شیرینی قمار، تلخی زندگی

قمارِ بیمارگونه چیست؟

قمار بعلاوه‌ بر آن‌که یک عادت نامطلوب است، اکثراً مشکل‌آفرین هم می‌شود. قمار مشکل‌ساز یا بیمارگونه قماری است که به طور افراطی انجام شده و اثر منفی بر سایر جوانب زندگی فرد از قبیل سلامت جسمی و روحی، عملکرد کاری یا تحصیلی، امور مالی و یا روابط بین فردی بگذارد. افرادی که مشکل قماربازی دارند معمولا پولی را شرط‌بندی می‌کنند که در صورت باختن توانایی تأمین آن را ندارند. برای قمار پول قرض می‌کنند و یا کارهای دیگری که مغایر با ارزش‌های فردی و اخلاقی آن‌هاست انجام می‌دهند.

اما برخلاف این پیامدهای منفی، این افراد ممکن است انکار کنند که اصلا چنین مشکلی دارند در حالی‌که ممکن است از خانواده، دوستان، کار و حتی مراقبت شخصی خود غافل شوند (مثلا ممکن است به درستی غذا نخورند و استراحت نکنند و به ظاهر خود توجه لازم را نداشته باشند). قمار بیمارگونه می‌تواند بر هر فردی صرفنظر از سن، جنس، نژاد یا جایگاه اجتماعی او تأثیر بگذارد.

قمار معمولاً همراه با خود وابستگی و اعتیاد می‌آورد. وابستگی را به صورت ساده می‌توان بیماری‌ای تعریف کرد که شخص به صورت وسواس‌گونه و غیرقابل‌کنترل از چیزی استفاده کند یا دست به کاری بزند، در حالی که این کار تأثیر بدی روی سلامت و موقعیت و عملکرد اجتماعی وی دارد و نحوه تفکر، تمرکز فکری و پردازش مغز او را صدمه می‌زند.

علائم متعددی وجود دارد که ممکن است نشان دهند فردی با مشکل در قمار مواجه شده یا به قمار وابستگی پیدا کرده باشد. هر چه تعداد این علائم بیشتر باشد، احتمال شدید بودن این مشکل نیز بیشتر می‌شود. یک تعداد از این علائم عبارت اند از:

– فکر کردن یا صحبت کردن مداوم در مورد قمار

– گذراندن زمان و مصرف پول بیشتر از حد توان برای قمار

– احساس این‌که کنترل، توقف یا کم کردن قمار برایش دشوار شده و یا حتی از تلاش به کنترل آن نیز احساس ناراحتی می‌کند

– مبادرت به قمارزدن به منظور دوباره برنده شدن و جبران باخت‌های قبلی و یا رهایی از مشکلات مالی

پول قرض گرفتن، فروش وسایل، تصور اجرای کارهای غیرقانونی

– قمار زیاد تا حدی که تمام پول را از دست می‌دهد

– قمار زدن به خاطر رهایی از مشکلات شخصی یا احساس راحتی از اضطراب، افسردگی، خشم یا دیگر احساسات منفی

– بحث و مجادله با دوستان و خانواده به خاطر پول و قمار

– دروغ گفتن به خاطر مخفی نگه‌داشتن آن

– غفلت از خانواده و مسئولیت‌های خانه

– بی‌توجهی به کار و تحصیل

– عدم توجه به نیازهای شخصی (مثل غذا خوردن، خوابیدن یا بهداشت فردی و …)

اعتیاد به قمار و عوارض آن

قمار بیمارگونه می‌تواند اثرات منفی بر روی فرد، خانواده و دوستان، و به‌طور کلی اجتماع داشته باشد. برخی از این اثرات عبارتند از:

مشکلات روانی: از قبیل افسردگی، اضطراب، خود‌کم‌بینی، تمایل به خودکشی، افزایش مصرف مواد، الکل، بعضی از داروهای اعصاب

مشکلات سلامت جسمی: از قبیل بی‌خوابی، سردردی، ناراحتی معده و قلبی…

مشکلات مراقبت شخصی: از قبیل سوء تغذیه، کمبود خواب، سلامت فردی و…

مشکلات اجتماعی: از قبیل بحث وجدل، روابط تیره و تار، جدایی، طلاق،…

مشکلات مالی: مثل کمبود درآمد، عدم توانایی پرداخت قرض، ورشکستگی و…

مشکلات قانونی: درگیری با قانون از قبیل دستگیری، زندانی شدن (مثلا به خاطر دزدی، نزاع و…)

مشکلات شغلی یا تحصیلی: ادامه ندادن درس و تحصیل، اخراج شدن از کار، پایین آمدن سطح نمرات و…

ازبین رفتن اعتبار شخصی: مانند احساس درماندگی و بیچارگی، عدم امنیت…

آیا بیماری قماربازی قابل علاج است؟

در صورتی‌که قمار به شکل وابستگی و اعتیاد پیشرفت نکرده باشد و مشکل آفرین نباشد ممکن است فرد به تنهایی و بدون کمک دیگران خود را از این عمل رهایی بخشد و به مداخله طبی نیاز نباشد. بعضی‌ها به رهنمایی و حمایت خانواده و دوستان نیاز دارند. در موارد شدید که همراه با تشویش رفتاری و روانی باشد نیازمند تداوی‌های روانی و مشاوره می‌باشد.
بخاطر باید داشت که تغییر رفتار در قمار بیمارگونه کار بسیار دشواری بوده و نیازمند مقدار قابل توجهی زمان، کوشش و حمایت افراد مختلف می‌باشد.