روانشناسی اعتیاد، یکی از ارکان اصلی درمان اعتیاد
ارزیابی‌های روان شناختی قبل از شروع ترک و درمان ضروری است
کسانی که معتاد میشوند افرادی سست‌عنصر و بی‌اراده و از لحاظ اخلاقی فاسد نیستند. چنین برداشت نادرستی باعث میشود خیلی از معتادان نتوانند تقاضای کمک کنند، چون ممکن است احساس شرمساری کنند. معتادان به علت احساس شرمندگی، ترس، خشم و عذابی که می‌کشند به حمایت نیاز دارند نه چیز دیگری که احساس آن ها را نسبت به خود بدتر کند.
واقعیت این است که اعتیاد یک عارضه و ناراحتی جسمی در مغز است که منجر به اختلال در فعالیت آن میشود.
ریشه اعتیاد در تعارضات روانی است. اعتیاد نشانه‌ای از آشفتگی بنیادی، عملکرد ناقص من، نقصان در کارکرد عاطفی و در کل ناشی از مشکلات روانشناختی است و علامتی از مشکلات هیجانی اساسی است. صاحب نظران حوزه روانکاوی اعتیاد، برخی ویژگی‌های هیجانی، محیطی و بین فردی را که منجر به مصرف مواد میشود، مهم می‌دانند.
معتادان و کسانی که آنها را دوست دارند به سختی حاضرند قبول کنند که اعتیاد نوعی بیماری است و همین باعث میشود فرد معتاد احساس شرمساری کرده و با انکار اعتیاد خود بخواهد ثابت کند اوضاع را تحت کنترل خود دارد.
از دیدگاه روان‌پزشکی و پزشکی ، فرد معتاد یک بیمار است و بیماری وی مانند سایر بیماری‌ها نیاز به درمان و مراقبت‌های ویژه خود دارد.
علاوه بر این باید بدانیم که در پیشگیری اولیه چگونه فرزندان خود را از همان دوران کودکی تربیت نماییم تا در نوجوانی، جوانی و سنین دیگر گرفتار اعتیاد به مواد مخدر نگردند. همان گونه که کودکان خود را در برابر بعضی بیماری‌های مسری واکسینه می‌کنیم و یا با رعایت اصول بهداشت جسمی، خانوادگی، محیط و … سعی می‌نماییم که فرزندان خود را از ابتلا به بعضی بیماری‌ها ایمن سازیم.
این پیشگیری اولیه است. اما پیشگیری ثانویه به مفهوم واقعی آن یعنی انجام اقدامات لازم و پیگیری‌های درمانی است که وقتی بیمار مواد مخدر را ترک کرده و بهبود یافته، با رعایت توصیه های پزشکی – بهداشتی از بازگشت بیماری و لغزش جلوگیری نموده و دیگران نیز با رعایت همان اصول، مراقب سلامت خود باشند تا اطرافیان و یا افراد جامعه از ابتلاء به آن بیماری مصونیت یابند. بنابراین بیماری اعتیاد مانند بسیاری از بیماری‌ها نیازمند توجهات ضروری در پیشگیری اولیه و ثانویه است .
بر پایه آنچه که توضیح داده شد بیماری اعتیاد را باید از چند دیدگاه و از نظر عوامل گوناگون وعوارض آن مورد بررسی قرار داد :
1- عوامل روانی
2- عوامل جسمی
3- عوامل خانوادگی
4- عوامل اجتماعی
5- عوامل اقتصادی
درمان های غیر دارویی مانند روان درمانی انفرادی، گروه درمانی خانواده درمانی و …
اگر لازم باشد ، بهتر است انجام شود. توصیه می شود فرد معتاد به انجمن معتادان گمنام بپبوندد.
در مجله اعتیاد بیشتر بخوانید:
ترک اعتیاد در خانه، بله یا خیر؟
رشته روانشناسی اعتیاد در دانشگاه‌های ایران
چنانچه می خواهید در ترک و درمان اعتیاد خود یا نزدیکان خود موفق باشید، رعایت موارد زیر ضروری است. در غیر این صورت احتمال بازگشت به اعتیاد حتمی است :
1- فرد معتاد از دیدگاه پزشکی خصوصاً روان پزشکی بیمار است .
2- ارزیابی های روان پزشکی، روان شناختی، شخصیتی، جسمی و … قبل از شروع ترک و درمان ضروری است .
3- بیمار و خانواده بیمار بهتر است که در حد امکان نظریات و توصیه‌های روان‌پزشک معالج را پذیرفته و به آن عمل نمایند .
4- بهتر است فرد معتاد با همراه مورد اعتماد خانواده و روان پزشک معالج در بیمارستان و یا کمپ مجاز و معتبر ترک اعتیاد، بستری گردد .
5- در صورتی که پزشک معالج صلاح می‌داند، بیمار معتاد در مدت زمان مشخصی ممنوع الملاقات باشد و تمام اطرافیان و نزدیکان باید این نکته را رعایت نمایند.
6- نوع و روش ترک یا سم زدایی با توافق بیمار معتاد یا خانواده او و روان پزشک معالج تعیین و انتخاب شود.
7- مدت زمان بستری توسط پزشک معالج یا کارشناس اعتیاد، تعیین و مشخص می‌گردد و بیمار و خانواده او نباید بر خلاف آن عمل نمایند .
8- بعد از انجام ترک اعتیاد بیمار باید حداقل به مدت یک سال تحت نظر روان پزشک به درمان خود ادامه داده و از داروهایی که تجویز می شود استفاده و به توصیه های او عمل نماید .
9- درمان‌های غیر دارویی مانند روان درمانی انفرادی، گروه درمانی ، خانواده درمانی و … اگر لازم باشد بهتر است انجام شود.
10- انجمن های دوازده قدمی مانند معتادان گمنام و الکلی‌های گمنام برنامه های موفقی برای ترک اعتیاد و بازگشت به جامعه سالم دازند که بهتر است در نظر گرفته شود.
10- شروع به کار ، فراهم نمودن شغلی مناسب ، و بازگشت سریع فرد به کار قبلی در درمان بسیار مؤثر است .
11- فعالیت های ورزشی روزانه و منظم یکی از ضروریات درمان است.