تداوم بهبودی در ترک اعتیاد با معجزه معتادان گمنام
ارزش درمانی کمک یک معتاد به معتاد دیگر
برای تداوم بهبودی در معتادان گمنام، ما هر روز دعای آرمش را میخوانیم. «خداوندا؛ آرامشی عطا فرما تا بپذیرم آنچه را که نمیتوانم تغییردهم، شهامتی که تغییردهم آنچه را که میتوانم و دانشی که تفاوت آن دو را بدانم.» این دعای معتـادان گمنام است، دعایی که همراه با طی کردن قدمهای ۱۲گانه بسیاری از گرفتاران به مـواد مخـدر را از مصرف دارو و مواد بینیاز میکند.
نمیدانم خوشی بیش از حد یا ناراحتی و مشکلاتی که داشتم بود که به اعتیاد کشیده شدم یا مسائل دیگر. اما فکر میکنم اگر کسی بگوید یکی از اینها عامل اعتیـاد است دروغ گفته. من اینها را درهم ادغام میکنم. من هم دو سه مشکل برایم پیش آمده بود، از جمله از دست دادن تنها فرزند پسرم و از دست دادن پـدر و مـادرم در یک تصادف رانندگی.
از طرفی رفقای نافـرم دورم بودند، من زمینه شروع اعتیـاد را داشتم، غرور داشتم با خودم گفتم هفتهای یکبار این کار را انجام میدهم. اما کم کم زیاد شد، یک وقت به خودم آمدم دیدم هر روز دارم این کار را انجام میدهم. طوری شد که اگر یک روز مواد مصرف نمیکردم انگار کمبودی داشتم. یکباره دیدم انگ اعتیاد ناخواسته به من چسبانده شده، گفتم پس بهتر است کسی مرا نبیند مثل کبکی که سرش را زیر برف فرو کند.
خانمم مرا از خانه بیرون کرد
ضربه اولی که خوردم این بود که محبوبیت، احترام، اعتبار، حیثیت و آبرویم را از دست دادم. ضربه دوم از دست دادن سه دستگاه ماشین بود که دو تای آنها کرایهکش بود و یک مینیبوس، یک تاکسی و یک شخصی داشتم که از دستم رفتند و کارم به جایی کشید که خانـهام را هم ازدست دادم و مورد تمسخر و فحاشی زن و بچه قرار گرفته بودم.
وقتی خانمم مرا از خانه بیرون کرد دختر ۱۹ سالهام میگفت تو پدر نیستی، نامردی! برو دنبال کـار و رفقایت. این ضربههایی بود که به من وارد میشد. یک روز طبق عادت همیشه آمدم دخترم را ببرم مدرسه، دیدم که نوشتهای در جیبم گذاشته که “بابا نه بیا مدرسه و نه بیا دنبالم”. من تمام ناملایمات را دیدم همسرم میگفت که “حق نداری با وجود داشتن سه دختر به خانه بیایی”. از خودم میپرسیدم که مگر مـواد به من چه حالی میدهد؟! تصمیم گرفته بودم که تـرک کنم و به زندگیام برگردم. دو مـاه ترک کردم تا اینکه دوباره مصرف را شروع کردم. سعی کردم خانمم نفهمد ولی او فهمیده بود برای بار دوم که از خانه و زندگی طـرد شدم، یکی دو تا پتو داشتم در یک مـزرعه پیش یکسری افراد عملی زندگی میکردم. هم تریاک میکشیدم و هم گریه و التماس میکردم تا اینکه یک بار دیگر ترک کردم. ولی ابزاری که پاکیام را ادامه بدهم، نداشتم تا اینکه از طریق یکی از دوستان با انجمن معتـادان گمنام (NA) آشنا شدم و این بار دیدم همه بچههایی که با هم بـزرگ شده بودیم جزء گروه انای هستند. با جلسات و قـدمها آشنا شـدم و الان اگر هفتهای سه بار سر جلسات نـروم حال خوشی ندارم چون اینها ابزاری هستند که من بتوانم پاکیام را ادامه دهم. استفاده از دارو و قرصهای آرام بخش در این انجمن مجاز نیست، چون آن وقت ۱۵ ماه پاکی هیچ میشود.
معتادان گمنام قانونهای قشنگی دارد در ۱۲ قدم به ما یاد میدهد که چگونه در وجود خودمان صادق باشیم. باراول نتوانستم ترک را ادامه دهم اما بار دوم که با این برنامه آشنا شدم تا مقطع بیش از یکسال ترک موادمخدر را دارم. انجمن هم برنامههایی ایجاد کرده که من بتوانم باز هم ماشین بخرم و بتوانم درخدمت خانوادهام باشم. هر معتادی که میخواهد ترک کند به نظر من موثرترین و بهترین راه ترک، عضویت در انجمن معتادان گمنام است. با شرکت در جلسات میتوان تداوم بهبودی در معتادان گمنام را حفظ کرد.
آشنایی مختصر با انجمن معتادان گمنام (NA)
از آنجایی که جهت ترک اعتیاد فرد معتاد علاوه بر وابستگی جسمی باید مراحل سخت ترک وابستگی روانی به مواد مخدر را طی کند، لازمه ترک «وابستگی روانی» اجرای قدمهای دوازدهگانه است که به مددجویان کمک میکند از طریق راهنمای خود بر وابستگی روانی اعتیاد غلبه کنند. طبق آمارهای رئیس سازمان زندانها اکنون ۴۸ درصد زندانیان، معتادان به مواد مخدر هستند. در چند دهه اخیرکشورها راههای متفاوتی برای کاهش تقاضای مواد مخدر را در دستور کار خود قرار دادهاند. یکی از مهمترین اقداماتی که جهت ترک و درمان معتادان انجام شده، مشارکت سازمانهای غیردولتی (NGO ) در حوزه درمان معتادان است که انجمن معتادان گمنام یکی ازموفق ترین سازمانهای غیردولتی در این راستا میباشد.
در سال ۱۹۳۵ میلادی انجمنی به نام الکلیهای گمنام (AA) تاسیس شد که از طریق برنامهای معنوی جهت ترک و درمان اعتیاد الکلیها با روش سنت های ۱۲ قدمی بنیان نهاده شد. از آنجا که برنامه انجمن AA روش موفقی جهت درمان الکلیها بود، این روش در سال ۱۹۵۳ میلادی برابر با ۱۳۳۲ هجری شمسی جهت درمان معتادان مواد مخدر نیز به کار گرفته شد. این برنامه حمایتی همانند انجمن AA از طریق قدمها و سنتهای ۱۲ قدمی نسبت به ترک و درمان معتادان به مواد مخدر کار خود را در سراسر جهان آغاز کرد.
در مجله اعتیاد بیشتر بخوانید
تقلید کورکورانه در معتادان گمنام
انجمن معتادان گمنام، یک انجمن غیرانتفاعی از زنان و مردانی است که اعتیاد به مواد مخدر مشکل اصلی زندگیاشان بوده است. این برنامه یک برنامه پرهیز کامل از هرگونه ماده مخدر است و تنها لازمه عضویت در این انجمن “تمایل” به قطع مصرف مواد مخدر است. در معتادان گمنام هیچ شرط و شروطی وجود ندارد، به هیچ سازمانی وابسته نیست، حق عضویتی ندارد و هر کس که تمایل داشته باشد، بدون در نظر گرفتن سن، جنس، مذهب، نژاد و ملیت میتواند به این انجمن بپیوندد.
تداوم بهبودی در معتادان گمنام
روش بهبودی از بیماری اعتیاد در معتادان گمنام بر مبنای ارزش درمانی کمک یک معتاد به معتاد دیگر است. اعضای این انجمن از طریق کارکرد ۱۲ قدم معتادان گمنام و شرکت مرتب در جلسات گروهی چگونگی زندگی بدون مصرف موادمخدر را از یکدیگر میآموزند و پیامدهای ناشی از بیماری اعتیاد را بهبود میبخشند. اعضای با تجربه به عنوان «راهنما» افراد جدید را تحت حمایت خود قرار میدهند. راهنما گرفتن و راهنما شدن در قلب و عمق برنامههای انجمن معتادان گمنام جای دارد. کمک معتاد به معتاد دیگر، راهنما شدن و راهنما گرفتن، در واقع همانند یک خیابان دو طرفه است که عضو قدیمی به فرد تازه وارد کمک میکند. در برنامه NA راهنما یک معتاد درحال بهبودی است که مراحل رشد بعد از ترک را طی میکند و دارای تجربیات بیشتری است. این فرد با مشارکت و بازگویی تجربیات خوب و بد زندگی راهنمایی و مشاوره میدهد؛ به طور کلی یک راهنما باید مراحل ترک اعتیاد و بهبودی را پشت سر گذاشته باشد.
پیگیری قدمهای ۱۲گانه، روابط میان معتادان را صمیمانه میکند و منجر به قطع مصرف موادمخدر در میان اعضاء میشود. این انجمن بر پایه اصولی همانند صداقت، روشن بینی، ایمان، تمایل و فروتنی استوار است و به اعضا میآموزد که این اصول را مبنای فعالیت خود درانجمن قرار دهند. نحوهی استفاده از اصول هر فرد مطابق با میل شخص معتاد است بنابراین هر کس که تمایل داشته باشد مصرف مواد مخدر را قطع کند میتواند عضوی از این انجمن باشد و اصل گمنامی باعث میشود تا معتادان بدون ترس از فعالیتهای اجتماعی و قانونی، در جلسات شرکت کنند. این مساله برای معتادی که قصد دارد برای اولین بار در جلسات شرکت کند، مساله مهمی است. گمنامی، فضای یکسان و مساوات را در جلسات به وجود میآورد.
۱۲ قدم معتادان گمنام
تداوم بهبودی در معتادان گمنام با ترک اعتیاد از طریق سمزدایی و کارکرد ۱۲ قدم امکان پذیر است.
قدمهای ۱۲ گانهای که در قالب برنامه بهبودی معتادان قرار دارد و به کارگیری آنها به طور عملی و رعایت اصول معنوی موجب تحول در زندگی افراد میشود عبارتند از :
– قدم اول : ما اقرار کردیم که در برابر اعتیادمان عاجز بودیم و زندگی غیرقابل اداره شده بود.
– قدم دوم : ما به این باور رسیدیم که یک نیروی برتر میتواند سلامت عقل را به ما بازگرداند.
– قدم سوم : ما تصمیم گرفتیم که اداره زندگیمان را به مراقبت خداوند، بدان گونه که او را درک میکردیم، بسپاریم.
– قدم چهارم : ما یک ترازنامه اخلاقی بیباکانه و جستوجوگرانه از خود تهیه کردیم.
– قدم پنجم : ما چگونگی دقیق خطاهایمان را به خداوند، به خود و یک انسان دیگر اقرار کردیم.
– قدم ششم : ما آمادگی کامل پیدا کردیم که خداوند کلیه نواقص شخصیتی ما را برطرف کند.
– قدم هفتم : ما با فروتنی از او خواستیم کمبودهای اخلاقی ما را برطرف کند.
– قدم هشتم : ما فهرستی از تمام کسانی که به آنها صدمه زده بودیم تهیه کرده و خواستار جبران خسارت از تمام آنها شدیم.
– قدم نهم : ما به طور مستقیم در هر جا که امکان داشت از این افراد جبران خسارت کردیم مگر درمواردی که اجرای این امر به ایشان یا دیگر افراد لطمه بزند.
– قدم دهم : ما به تهیه ترازنامه شخصی خود ادامه دادیم و هر گاه در اشتباه بودیم سریعا به آن اقرار کردیم.
– قدم یازدهم : ما از راه دعا و مراقبه خواهان ارتقای رابطه آگاهانه خود با خداوند بدان گونه که او را درک میکردیم شده و فقط جویای آگاهی از اراده او برای خود و قدرت اجرایش شدیم.
– قدم دوازدهم : با بیداری روحانی حاصل از برداشتن این قدمها، ما کوشیدیم این پیام را به معتادان برسانیم و این اصول را در تمام امور زندگی خود به اجرا درآوریم.
در حال حاضر همه روزه جلسات متعددی درسراسر ایران و جهان برگزار میشود و تعداد قابل توجهی از معتادان در جستجوی بهبودی توانستهاند با کمک اصول این انجمن، بهبودی و سلامت خود را دنبال کنند.
به امید جامعه ای پاک و عاری از اعتیاد
نویسنده: فتاح رضایی مددکار اجتماعی و روانشناس؛ مدیر مسئول کلینیک مددکاری اجتماعی طلوع مریوان
انتشاریافته در مجموعه تخصصی مددکاری اجتماعی ایرانیان
درباره اعتیاد و بهبودی در مجله اعتیاد بیشتر بخوانید:
روانکاوی، قطعه گمشده درمان اعتیاد
خداحافظ اعتیاد
نکاتی درباره زندگی با یک معتاد الکلی