تاسیس مرکز ترک الکل در تهران
«معتاد مجرم نیست؛ بیمار است»…
اگر تا پیش از این، این جمله را ستاد مبارزه با موادمخدر برای تقلیل نگاه تندخویانه به معتادان به موادمخدر به‌کار می‌برد، حالا با تاسیس مراکز ترک الکل در ایران باید بر بیمار بودن الکلی‌ها تاکید کرد تا راه درمان برایشان هموار شود.
ترک الکل از این لحاظ پیچیده‌تر از ترک موادمخدر است که در شرع هیچ حکمی برای مصرف‌کننده موادمخدر وجود ندارد اما حکم مسکرات برابر با 80 ضربه شلاق است. لذا به‌نظر می‌رسد که اولین قدم برای شروع به کار این مراکز دیدار و صحبت با علمای مذهبی است. چنانچه فرید براتی، مدیرکل دفتر پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی در اینباره به آرمان می‌گوید: جلسه‌ای که با علما در قم داشتیم یکی از علما گفتند حاکم شرع می‌تواند حد را برای فردی که خود اقدام به درمان الکل می‌کند، تخفیف بدهد چراکه او با این کار درواقع توبه کرده است.
اما تاسیس این مرکز تضمینی برای الکلی‌هایی که توسط نیروی انتظامی دستگیر می‌شوند، نمی‌دهد. فرید براتی درباره حرام بودن نوشیدن الکل و شیوه درمان آن توضیح می‌دهد: نوشیدن الکل یک امر حرام است و با توجه به حرمت دینی اسلام درمان الکل هم مساله‌دار است و تا به حال در مقابل آن سکوت شده بود اما از قدیم گفته‌اند بر مریض حرجی نیست. پس باید با مریض به‌گونه‌ای دیگر برخورد کرد و حد را بر این افراد تخفیف داد. براتی با تاکید بر اینکه باید فکری به حال حجم زیاد مصرف الکل در کشور کرد گفت: با توجه به گفته‌های فرمانده نیروی انتظامی چیزی در حدود 200هزار نفر مبتلا به الکل در کشور وجود دارد.
اعلام همکاری نیروی انتظامی با مراکز ترک الکل
مراکز ترک الکل بهزیستی به درمان کسی که به جرم نوشیدن مشروبات الکلی توسط نیروی انتظامی دستگیر شود، نمی‌پردازد. چراکه راه اجبار را برای درمان آن صلاح نمی‌داند. به گفته این مسئول بهزیستی نیروی انتظامی باید خود جایی را برای افرادی که دستگیر می‌کند، تدبیر نماید. اما با این حال بهزیستی در این راه نیز برای همکاری با نیروی انتظامی هم اعلام آمادگی کرده است.
وزارت بهداشت؛ مخالف
بهزیستی تنها مرکز صدور مجوز ترک الکل است. چنانچه براتی می‌گوید: وظایف ستاد مبارزه با موادمخدر ربطی به ترک الکل ندارد. او درباره روند تشکیل این مراکز می‌گوید: کمیته‌ای در وزارت کشور برای مقابله با مصرف مشروبات الکلی ایجاد شده است که همان وظایف ستاد مبارزه با موادمخدر را در حوزه الکل ایفا می‌کند. در این کمیته وزارت بهداشت به مخالفت با تاسیس مراکز ترک اعتیاد پرداخت. وزارت بهداشت از بر این موضوع تاکید می‌کرد که ترک الکل نیاز به ایجاد مراکز خاص ندارد چراکه بیمارستان‌ها هم می‌توانند این خدمات را ارائه کنند. اما نظر ما این بود که بیمارستان‌ها به درمان ناشی از مشکلات جسمی مصرف الکل هم چون بیماری‌های کلیوی و کبدی می‌پردازند چنانچه برای مثال مسمومیت‌های ناشی از مصرف الکل صنعتی یا غیرصنعتی همچون رفسنجان و کردستان برعهده وزارت بهداشت است اما خانواده‌هایی که دارای عضو الکلی هستند برای ترک وی می‌توانند به این مراکز رجوع کنند.
به گفته مدیرکل دفتر پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی مرکزی که توسط بهزیستی تاسیس می‌شود، کمپ نیست و مجوز این مرکز را به خیریه‌ای که دارای پزشک است، داده‌اند. اما اگر بعد هم به کمپ نیاز شد، مجوز این کمپ‌ها را نیز صادر می‌کنیم. درحال حاضر نیز دو مجوز ترک الکل به شیوه بستری و شیوه برگزاری جلسات برای الکلی‌های ناشناس صادر می‌شود. اما پیش از این هم بهزیستی مراجعانی برای گرفتن مجوز این مراکز داشته است و از اکنون تدابیر و آمادگی لازم را برای ارائه مجوز دارد.
همه خدمات مربوط به آسیب اعتیاد نمی‌تواند از طریق پزشک خانواده ارائه شود.
خدماتی از جمله پیشگیری از طرف پزشک خانواده ارائه نمی‌شود زیرا پزشکان در
حوزه پیشگیری آموزش ندیده‌اند و وقت لازم را نیز برای ارائه این خدمت ندارند.
قرار نیست مراکز ترک اعتیاد دربهزیستی تعطیل شوند
پیش از این از سوی وزارت بهداشت درباره مراکز ترک اعتیاد و بازپروری معتادان چالش‌هایی با سازمان بهزیستی به وجود آمد و این وزارتخانه خواستارمتوقف شدن این طرح‌ها از سوی سازمان بهزیستی کشور شد اما مدیرکل دفتر پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی روز گذشته در این‌خصوص هم موضع گرفت و اعلام کرد: درصورت ادغام مراکز ترک اعتیاد در طرح پزشک خانواده، صدور مجوز مراکز ترک اعتیاد از سوی سازمان بهزیستی متوقف نخواهد شد.
به گفته فرید براتی‌سده به ایلنا دو دستگاه دولتی مجاز به صدور مجوز برای مراکز ترک اعتیاد هستند: طبق قانون مصوب مجمع تشخیص مصلحت نظام، صدور مجوز برای مراکز ترک برعهده وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی (سازمان بهزیستی) و وزارت بهداشت و دستگاه‌های تابعه یعنی دانشگاه علوم پزشکی است. وی با اشاره به اینکه این قانون یک قانون لازم‌الاجراست، افزود: اگر قرار است در این قانون تغییراتی اعمال شود باید در ستاد مبارزه با موادمخدر مصوب شود. به گفته وی ستاد مبارزه با موادمخدر نامه‌ای درباره بخشنامه توقف صدور مجوز مراکز درمان اعتیاد به وزارت بهداشت ارسال کرده است و با اشاره به اینکه این موضوع خلاف مقررات و قوانین است متقاضی لغو آن شده است.
مدیرکل دفتر پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی اذعان داشت: هم‌اکنون اگر فردی برای اخذ مجوز به دانشگاه علوم پزشکی در شهر یا شهرستان مراجعه کند و با در نظر گرفتن این بخشنامه مجوز برای مرکز ترک اعتیاد صادر نشود فرد می‌تواند به دیوان عدالت اداری شکایت کرده تا دیوان عدالت اداری آن بخشنامه لغو کند. براتی‌سده با تاکید بر اینکه درصورت ادغام مراکز ترک اعتیاد در طرح پزشک خانواده، صدور مجوز از سوی سازمان بهزیستی متوقف نخواهد شد، افزود: همان‌طور که رئیس سازمان بهزیستی نیز اشاره کرده بود اجرای طرح پزشک خانواده به مدت زمان قابل‌توجهی برای استقرار در کشور نیاز دارد از همین رو طی مدت این فرآیند چندساله، نهاد و سازمانی باید عهده‌دار درمان اعتیاد در کشور باشد.وی خاطرنشان کرد: درصورت اجرای برنامه پزشک خانواده، نظام سطح‌بندی خدمات پزشکی متحول خواهد شد اما اگر از دیدگاه اعتیاد به آن نگاه کنیم، همچنان نیاز به وجود مراکز ترک اعتیاد به‌صورت تخصصی در کشوربه چشم می‌آ‌ید.
مدیرکل دفتر پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی درمورد عدم کارآمدی طرح پزشک خانواده در حوزه اعتیاد گفت: پزشکان موجود که در آینده به‌عنوان پزشک خانواده انتخاب می‌شود شناخت درست و کاملی از آسیب اعتیاد نداشته و باعث خارج شدن سیستم از چرخه درمان می‌شوند. از همین رو پزشکان خانواده نیازمند آموزش و آماده سازی در این حوزه هستند. براتی‌سده توجه ویژه به مراکز ترک اعتیاد و عدم لغو مجوز آنها طی مدت اجرای طرح پزشک خانواده را ضروری دانست و افزود: پزشک خانواده اگر با مراجعه معتاد مواجه شد باید او را برای حل تخصصی مشکل به مراکز درمان اعتیاد ارجاع دهد.
وی اذعان کرد: از طرف دیگر همه خدمات مربوط به آسیب اعتیاد نمی‌تواند از طریق پزشک خانواده ارائه شود. خدماتی از جمله پیشگیری از طرف پزشک خانواده ارائه نمی‌شود زیرا پزشکان در حوزه پیشگیری آموزش ندیده‌اند و وقت لازم را نیز برای ارائه این خدمت ندارند. براتی‌سده با اشاره به اینکه طرح پزشک خانواده در حوزه اعتیاد با این سرعت وعجله و بدون کار کار‌شناسی باعث نابسامانی می‌شود، افزود: از همین‌رو سازمان بهزیستی تا زمان استقرار کامل طرح پزشک خانواده در کشور، به صدور مجوز برای این مراکز ادامه خواهد داد.وی خاطرنشان کرد: هر زمانی که برنامه پزشک خانواده در سراسر کشور استقرار پیدا کرد و درمورد سایربیماری‌ها نتیجه‌بخش بود سازمان بهزیستی نیز به ورود طرح پزشک خانواده در حوزه اعتیاد مهر تائید خواهد زد.
نگین باقری / منبع:روزنامه آرمان