الكل تهدید جدی علیه سلامت جامعه
زخم اعتیاد به شیشه و كراك بر تن جامعه ایرانی كم بود، این روزها کارشناسان از فراگیر شدن مصرف الكل و كاهش سن مصرف‌كنندگان خبر می‌دهند چنان كه براساس آخرین پژوهش‌ها، موج اعتیاد به الکل در راه است.
هشدارها جدی است. نتایج تحقیقات نشان می‌دهد كه نوجوانان 17 ساله هم در كشور مشروبات الكلی مصرف می‌كنند. افزایش 20درصدی مصرف این نوشیدنی‌های ممنوع سبب میشود تا درآینده‌ای نه چندان دور بر شمار بیماران كلیوی و كبدی كشور افزوده شود.
نتایج این تحقیق را دكتر مجید ابهری متخصص علوم رفتاری و عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی به تهران اعلام كرده است. اما این همه ماجرا نیست.
موج سوم اعتیاد هنوز از گرد راه نرسیده، تا 30 درصد آمار مرگ و میر، كوری، ضایعات كلیوی و كبدی را افزایش داده است. سالانه 20 میلیون لیترنوشیدنی الكلی به وسیله پلیس در كشور كشف میشود اما سردار«اسماعیل احمدی مقدم» فرماندهی نیروی انتظامی معتقد است كه این فقط 25 درصد از مشروبات الكلی است كه به كشور قاچاق میشود.
همه این تكه‌های پازل را كنار هم بگذارید، نتیجه تامل برانگیز است: تاچند سال دیگر موج سوم اعتیاد الکل درصد بالایی از جوانان ایرانی را دربرمی‌گیرد. به گفته حسین قرائتی ستوده، روان‌شناس و درمانگر اعتیاد، «ایران امروز، در مرحله‌ای از موج الكلیسم قرار دارد كه 10 سال پیش نسبت به مصرف موادمحرك صنعتی نظیر شیشه و كراك قرار داشت.» او می‌گوید: «اگر آن روزها هشدارهای داده شده برای پیشگیری از آلودگی جوانان به مصرف شیشه جدی گرفته می‌شد، امروز شاهد بالا رفتن آمار جرم وجنایت ناشی از مصرف این ماده نبودیم.»
آمارهای رسمی كه از زبان فرمانده نیروی انتظامی اعلام شده، از وجود 130هزار ایرانی الكلی خبر می‌دهد اما كارشناسان آمارهای غیر رسمی را بیش از این حرف‌ها می‌دانند. اگرچه همه توجه در موضوع اعتیاد به مواد مخدر و محرك معطوف است اما موج الكلیسم آرام آرام زیر پوست شهر‌ها می‌خزد و جوانان ایرانی رادر بر می‌گیرد.
وجود مصرف الكل به عنوان یكی از علت‌های تصادفات جاده‌ای خود موید این امر است و پلیس راه را بر آن داشته تا در جاده‌ها از رانندگان متخلف تست اعتیاد به الكل بگیرد.
اگر آن روزها هشدارهای داده شده برای پیشگیری از آلودگی جوانان به مصرف شیشه جدی گرفته می‌شد
امروز شاهد بالا رفتن آمار جرم و جنایت ناشی از مصرف این ماده نبودیم
انجمن الكلی‌های گمنام
«سلام، مهدی» این را همه افراد حاضر در جلسه به‌طور هماهنگ در پاسخ به سلام «مهدی» كه خود را «یك الكلی» معرفی كرده است می‌گویند. اینجا جلسه‌ای است با عنوان الكلی‌های گمنام یا AA كه در آن معتادان بهبود یافته از الكل هرهفته گردهم می‌آیند و از تجربیات خود در راه بهبودی با هم صحبت می‌كنند.
مهدی 3 سال است كه پاك و هشیار است. این را می‌گوید و با لبخند ادامه می‌دهد: «2سال و 11 ماه و 2 هفته و یك روز! بابت روز به روزش خدا را شكر می‌كنم.»خودش می‌گوید كه الكل زندگی‌اش را نابود كرده است.
او و همسرش سال‌ها برای بچه دار شدن دوا و درمان كرده بودند اما بعد ازتولد تنها دخترش، مهدی الكلی میشود و یك روز كه كودك تب شدیدی داشته مهدی همه دارایی نقدی‌اش را می‌دهد برای خریدن یك بطری دیگر. اینها را كه می‌گوید سرش را پایین می‌اندازد: «دخترم داشت از تب می‌مرد. اگر پدربزرگش به دادش نرسیده بود تمام می‌كرد…»
وقتی می‌خواهد از روزهایی كه الكل مصرف می‌كرد بگوید، عضلات صورتش را منقبض می‌كند و پیشانی‌اش چین می‌افتد: «با دوستانم دور هم جمع می‌شدیم تا ناراحتی هایمان را فراموش كنیم. روزهای اول مقدار مصرفمان كم بود. بعد كم‌كم بیشتر شد. من در مصرف افراط می‌كردم و تا به خودم آمدم دیدم به معتادی تبدیل شده‌ام كه گوشه خانه افتاده‌ام و دیگر هیچكس حتی همسر ودخترم هم برایم تره خرد نمی‌كردند. حرمت و احترامم را از دست داده بودم. ارثیه پدری‌ام را به باد داده بودم. حتی به فروش اثاثیه خانه هم فكرمی‌كردم…»
مهدی معتقد است كه این روزها یك پایش در بیمارستان است برای درمان مشكل كلیوی و یك پایش در جلسات بهبودی AA برای آنكه اعتیادش را از نظر روانی درمان كند. دلش می‌خواهد همه از مضرات الكل آگاه باشند. دلش می‌خواهد به جوان‌ها هشدار بدهد كه از همان بار اول اعتیاد آغاز میشود و می‌گوید:«هر معتادی از همان بار اول آغاز كرده است.»
ماهواره تابوی الكل را شكست
حرف از الكل و مصرف آن كه به میان می‌آید كارشناسان انگشت اتهام خود رابه سوی تهاجم فرهنگی نشانه می‌روند. دكتر مجید ابهری، متخصص علوم رفتاری وعضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی نیز با این دیدگاه موافق است: «بعد از ورود، ساخت و عرضه مواد روانگردان صنعتی در قالب و نام‌های مختلف در ظواهر فریبنده این بار به سراغ الكل آمده تا با تبلیغات ماهواره‌ای تابوی آن را در جامعه بشكند. وقتی دربرخی از برنامه‌های ماهواره‌ای افرادی را نمایش می‌دهند كه بطری مشروب الكلی را به عنوان هدیه در مهمانی به صاحبخانه هدیه می‌دهند و صاحبخانه را خوشحال می‌كنند یعنی ماهواره سعی دارد مصرف الكل را در كشور فرهنگ‌سازی كند.»
ابهری معتقد است كه گستردگی مرزهای غربی و شمال غربی و ضعف نظارت بر مركزی بر این مناطق سبب شده تا مبارزه با قاچاق این مشروبات آنطور كه باید و شاید انجام نگیرد. او ادامه می‌دهد: «صد البته كمبود نشاط اجتماعی، گران بودن و كاستی‌های وسایل رفاهی و تفریحی جامعه برای جوانان باعث شده است گرایش به الكل افزایش چشمگیری پیدا كند تا آنجا كه سن مصرف الكل در كشور به 17 سال رسیده و مصرف آن افزایش 20 درصدی داشته است.»
حسین قرائتی ستوده، روان‌شناس ودرمانگر اعتیاد: «ایران امروز، در مرحله‌ای از موج الكلیسم قرار دارد كه 10 سال پیش نسبت به مصرف موادمحرك صنعتی نظیر شیشه و كراك قرار داشت.»… موج الكلیسم آرام آرام زیر پوست شهر‌ها می‌خزد و جوانان ایرانی رادر بر می‌گیرد…
به گفته ابهری برخی از مشروبات الكلی نیز در داخل كشور و در خانه‌ها توسط افرادی كه از عواقب كار خود غافلند ساخته میشود. او می‌گوید:«حتی دیده شده كه این افراد بطری‌های خالی مشروبات الكلی را به قیمت پایین خریداری‌كرده و با چای، آب و الكل صنعتی و مواد شیمیایی و اسانس‌های خطرناك پر می‌كنند.» حسین قرائتی ستوده، كارشناس ارشد روانشناسی دارد و در یك كلینیك درمان اعتیاد فعالیت می‌كند. او به تهران امروز می‌گوید: «خیلی از جوانان ما هنوز گمان می‌كنند اعتیاد ندارد. یعنی این تفكر كه فردی بر اثر مصرف مداوم آن هم معتادن میشود. این موضوع دربین افرادی كه به‌ما مراجعه می‌كنند به وضوح دیده میشود.»
او ادامه می‌دهد: «متاسفانه در برخی خانواده‌ها مصرف الكل در مهمانی‌ها و در مواقع شادی امری قبیح نیست و خطر مصرف آن احساس نشده است. این یك زنگ خطر است. چون بازدارندگی خانواده در اعتیاد اولین عاملی است كه می‌تواند در جلوگیری از اعتیاد موثر باشد. اگر در شیشه و كراك این موضوع وجود داشت و امروز جامعه در این حجم وسیع با معتادان به شیشه روبه روست، در مصرف الكل این عامل نیز وجود ندارد.»
یك تماس، یك بطری!
سامان 22 ساله است. امشب مهمانی دارد. این را كه می‌گوید پقی می‌زند زیر خنده و ادامه می‌دهد: «نه از آن مهمانی‌هایی كه با رقص نور و صدای بلند موسیقی همراه است. من و رفقایم قرار است دور هم جمع شویم.» سامان در یك مغازه فروشنده است و با یكی از دوستانش خانه‌ای 33 متری در مركز شهر اجاره كرده. همین است كه مهمانی‌های دوستانش هم در خانه آنها برگزار میشود.
خودش می‌گوید: «اوایل هفته‌ای یك شب بود اما الان هفت روز هفته دور هم هستیم. دلخوشی دیگری نداریم دور هم كه باشیم بهمان خوش می‌گذرد. ما اهل كارخلاف نیستیم. الكل هم اعتیاد ندارد!» اولین بار كه مشروبات الكلی مصرف كرده 16 ساله بوده: «عروسی عمویم بود. همه خوردند من هم خوردم. چون مهمانی بود و همه خوشحال بودند پدرم دعوایم نكرد.» می‌پرسم مشروبات الكلی را ازكجا تهیه می‌كند؟ نگاه عاقل اندر سفیهی به من می‌كند و می‌گوید: «انگار توی این شهر زندگی نمی‌كنید! شماره تلفنشان را داریم. تماس می‌گیریم می‌آورند در خانه. تازه این طوری قیمتش گران می‌افتد بعضی وقت‌ها هم بچه‌ها خودشان می‌روند از جایی كه می‌شناسند می‌خرند. این طوری هم مطمئن‌تر است هم ارزانتر.»
انگار عجله داشته باشد این پا و آن پا می‌كند. سوال دیگری ندارم. سامان می‌رود تا هر چه زودتر به مهمانی‌اش برسد.
تهران امروز
درباره انواع اعتیاد در سایت اعتیاد بیشتر بخوانید:
الکل زدایی با حساسیت زایی در جامعه