نقش پذیرش در فرایند بهبودی
پذیرش یعنی گشودن قلب خود به واقعیتهای زندگی
تحریریه اعتیاد
«پذیرش یعنی بپذیری که زندگیات آشفته است و باید تغییر کنی.» جیمی لی کورتیس، بازیگر امریکایی
نقش پذیرش در فرایند بهبودی شاید آنقدر ساده به نظر بیاید که حقیقت داشتنش را باور نکنید، اما پذیرش اینکه اعتیاد یک بیماری مزمن و نه ناکامی فردی است، رمز رسیدن به بهبودی درازمدت و موفقیت آمیز است.
برای یک معتاد، پذیرش به معنای درک و قبول واقعیتهای زندگی خود، از جمله اعتیاد و تأثیرات آن، بدون انکار یا مقاومت است. پذیرش نقش حیاتی در فرآیند بهبودی دارد و به چندین شکل به فرد کمک میکند:
شناخت مشکل: پذیرش اولین گام به سوی بهبودی است. فرد باید قبول کند که مشکل دارد و نیاز به کمک دارد. این شناخت باعث میشود تا فرد بتواند برنامههای درمانی و حمایتهای لازم را دریافت کند.
مسئولیتپذیری: با پذیرش، فرد مسئولیت زندگی و رفتارهای خود را به عهده میگیرد. این شامل قبول اشتباهات گذشته و تصمیم به تغییر رفتارهای مخرب است.
تسلیم و اعتماد: پذیرش به معنای تسلیم شدن در برابر واقعیت و اعتماد به فرآیند بهبودی است. این اعتماد به فرد کمک میکند تا به برنامههای درمانی، گروههای حمایتی و راهنماییهای مشاوران ترک اعتیاد اعتماد کند.
رهایی از انکار و توجیه: پذیرش به فرد معتاد کمک میکند تا از انکار و توجیه رفتارهای مخرب خود دست بردارد. این مرحله مهمی در تغییر نگرش و رفتار است.
کاهش استرس و اضطراب: با پذیرش واقعیت، فرد از فشار روانی و اضطراب ناشی از تلاش برای کنترل غیرممکنها یا فرار از حقیقت رها میشود.
پذیرش به عنوان بنیادیترین مرحله در فرآیند بهبودی، به فرد کمک میکند تا به آرامش برسد و قدمهای موثری برای بهبود و تغییر زندگی خود بردارد.
«واقعیت این است که بیشتر الکلیها بنا به دلایلی که هنوز روشن نیست، قدرت انتخاب خود را در مورد نوشیدن مشروب از دست دادهاند و نیرویی که اراده نامیده میشود، عملاً از زندگی آنها محو میشود. ما در زمانهای خاصی حتی قادر نیستیم خاطره زجر، شکنجه و سرشگستگی یک هفته یا یک ماه قبل را به طور جدی در ذهن خود زنده و مجسم کنیم. ما در مقابل اولین گیلاس مشروب قدرت دفاع نداریم.» – کتاب الکلیهای گمنام، راه حلی وجود دارد، صفحه ۲۴)
به عبارت دیگر، به جای کنترل کردن باید خود را تسلیم کرد، محدودیتهای خود را شناخت و با واقعیت (که همان مشکل مصرف مواد یا نوشیدن الکل است) مواجه شد. این مهمترین قدم به سوی بهبودی است.
نقش پذیرش در فرایند بهبودی
پذیرش در بهبودی بسیار مهم است. پذیرش توانایی این را دارد که زندگی را آسانتر کند؛ چرا که تنها از این راه است که میشود عصبانیت، استرس، اضطراب، رنجش، افسردگی، ناامیدی و احساس گناه را کنار گذاشت.
این متن کوتاه درباره پذیرش، از نسخه چهارم کتاب الکلیهای گمنام یا کتاب بزرگ، شاید در گفتمان مربوط به ترک اعتیاد یا بهبودی تکرارشوندهترین باشد.
«هر گونه پذیرشی امروز پاسخ تمام مشکلات من است. وقتی مضطربم، یعنی کسی، مکانی، چیزی یا موقعیتی، واقعیتی مرتبط با زندگیام، برایم پذیرفتنی نیست و تا آن شخص، مکان، چیز یا موقعیت را همانگونه که در همان لحظه است نپذیرم، به آرامش نخواهم رسید.»
«در جهان هیچ چیز حقیقتاً هیچ چیز تصادفی نیست. تا زمانی که اعتیادم به الکل را نپذیرم، نمیتوانم هوشیار بمانم؛ تا زمانی که زندگی را همانگونه که هست نپذیرم، خوشحال نخواهم بود. من باید سعی کنم تمرکزم را نه روی تغییراتی که فکر میکنم این جهان نیاز دارد، که روی خودم و نگرشم به زندگی بگذارم.
این بخش از چاپ چهارم کتاب الکلی های گمنام توسط دکتر پال اولیگر Dr. Paul Ohliger نوشته شده که در ۱۹ ماه می سال ۲۰۰۰ در ۸۳ سالگی در کالیفرنیا درگذشت.
(Acceptance was the answer, Alcoholics Anonymous, fourth edition, p.407)
چگونه پذیرش شفا میدهد
یادگیری اینکه اعتیاد را بخشی از زندگی خود بدانید، به شما کمک میکند ریشههای آن را بشناسید و از آن عبور کنید. اما اگر اعتیاد را مایه شرم یا خارج از کنترل بدانید، بر شما غالب میشود.
نقش پذیرش در فرایند بهبودی برابر است با نگاه صادقانه به ماهیت اعتیاد. این نگاه، کنترل اعتیاد را از بین میبرد و بر زخمهای عاطفی و معنوی شما مرهم میگذارد. رنج شما به همان اندازه مشکلاتی که اعتیادتان به بار میآورد، واقعی است. پذیرش از شدت این مشکلات نمیکاهد اما به شما کمک میکند بدانید که این مشکلات حلشدنی هستند.
پذیرش بیماری اعتیاد به فرد کمک میکند تا با وجود مشکلاتی که در زندگی دارد، به آرامش و سازگاری برسد.
در مجله اعتیاد بیشتر بخوانید
الکلیهای گمنام مؤثرترین راه برای پرهیز از الکل
گذر از فرایند پذیرش به شما کمک میکند به این شکل شفا پیدا کنید:
زندگی خود را صادقانه ارزیابی کنید
از عذاب وجدان، خشم و افسردگی عبور کنید
از اشتباهات خود بیاموزید
این درسها را در تصمیمگیریهای آینده در نظر داشته باشید
احساس همدلی خود را تقویت کنید
خود را ببخشید
در واقع، در این فرایند شما با چشمانی بازتر اعتیادتان را تماشا میکنید، چشمانی که حالا میتواند ضعفهای شخصیتیای که عامل اعتیادتان بوده و نقاط قوتی را که میتواند کمکتان کند اعتیاد را شکست دهید، تشخیص دهد. همه نقاط قوتی در وجودشان دارند که میتوانند به کمک آن زندگیشان را بهبود ببخشند و پذیرش آن نقاط قوت میتواند به شما عزت نفس و جرئتی که برای بهبودی نیاز دارید، بدهد.
خروج از مسیر پذیرش
در مسیر شما به سوی شناخت پذیرش، خروج از مسیر بسیار آسان اتفاق میافتد. این بهخصوص زمانی که با شرایط تضعیفکنندهای همچون اعتیاد مقابله میکنید، بیشتر محتمل است. مشکلاتی که در ادامه به آنها اشاره میکنیم، میان افرادی که در حال بهبودی از اعتیاد هستند رایج است و رسیدن به پذیرش را برایشان سختتر میکند:
لغزش به سوی مصرف
گلهها و نارضایتیهای دوستان یا اعضای خانواده
اضطراب یا افسردگی بالینی
ایجاد اختلال در کار یا تحصیل
احساس عذاب وجدان بابت ناتوانی در شکست اعتیاد
منفینگری
ناتوانی در وفق دادن خود با زندگی خارج از محیط مرکز ترک اعتیاد
رمز بهبودی یافتن از این مشکلات از طریق پذیرش، این است که به سادگی دوباره خودتان را در مسیر قرار دهید. بله، شما ممکن است همچون سوارکاری با هر یک از موانع بر سر راهتان از اسب به زمین بیفتید. اما پذیرش، قلمرویی آرام و بخشنده است و آرام کنار شما میایستد و منتظر میماند که دوباره خودتان را پیدا کنید. و درست مثل همان اسب که راندنش نتیجه رام کردن و آرام کردن اوست، پذیرش را هم اگر رام و آرام کنید، بهتان نتیجه میدهد.
درمان اعتیاد بعد از پذیرش
به محض اینکه به اهمیت پذیرش اعتیادتان به الکل یا مواد مخدر پی بردید، باید کمک بخواهید، البته اگر تا به حال پی کمک نگرفته باشید. گزینههای زیادی برای درمان شما وجود دارد که میتواند بهتان کمک کند اعتیادتان را ترک کنید و به بهبودی برسید. اولین قدمتان باید صحبت با یک پزشک یا روانپزشک متخصص باشد. او میتواند شما را به یک مرکز درمانی ارجاع دهد و تشخیص دهد که آیا برای ترک به مصرف دارو هم نیاز دارید یا نه.
از طریق مشاوره حرفهای یا رواندرمانی (چه فردی، چه گروهی چه هر دو)، شما میتوانید استراتژیهای ناسازگار مقابله عاطفی و منشاء آن را بشناسید (مثلاً از طریق کند و کاو در خاطرات ناخودآگاه بچگی).
بعد میتوانید استراتژیهای سالمی را که منجر به پذیرش میشود، به کار بگیرید.
حمایت از سوی دوستان و نزدیکان هم بخش مهمی از فرایند بهبودی است.
به غیر از دارو که میتواند به شما کمک کند جلو مشروب خوردنتان را بگیرید یا آن را متوقف کنید، یک سری درمانهای رفتاری مثل رفتاردرمانی شناختی یا انگیزهدرمانی هم وجود دارد. از آنجا که حمایت قوی خانوادگی شانس فرد برای پرهیز از مصرف را افزایش میدهد، مشاوره خانوادگی و زناشویی هم معمولاً در این شکل درمانی گنجانده میشود.
در نهایت، گروههای حمایتکننده مثل الکلیهای گمنام (ایای) و معتادان گمنام (انای) یا دیگر برنامههای دوازادهقدمی وجود دارد که حمایت همگروهی را شامل میشود و برای جلوگیری از لغزش و حفظ پرهیز مفید است.
کلام آخر
پذیرش در بهبودی یعنی گشودن قلب خود به واقعیتهای زندگی و تمام تأثیراتی که انتخابهایتان در زندگی بر شما گذاشته است. یعنی شما با واقعیتهای زندگیتان نمیجنگید، اما آنها را همانگونه که هستند، میپذیرید و ازشان برای رشد شخصی خود و پیشرفت در زندگی بهره میبرید. با پذیرش بیماری اعتیاد و تمرکز بر اصول برنامههای بهبودی، افراد میتوانند استرس و اضطراب خود را کاهش دهند. در واقع، پذیرش بخش مهمی از فرایند رشد عاطفی و معنوی است و میتواند بهبودی را تسریع کند.
وقتی ما به خودمان اجازه میدهیم در لحظه زندگی کنیم و اتفاقات اطرافمان را بدون قضاوت تماشا کنیم، کمکم معنای پذیرش و حرکت به سوی خوشبختی را درک میکنیم. این هم شامل پذیرش عقلانی و هم پذیرش عاطفی آنچه اطرافمان میگذرد میشود.
در آخر، باید به خاطر سپرد که پذیرش بیماری اعتیاد به معنای دوست داشتن آن، چشمپوشی کردن از آن یا حتی انکار کردنش نیست. در واقع، معنایش این است که شما ناتوانی و محدودیتهایتان را میپذیرید؛ یعنی دارید رها میشوید، بنابراین به تدریج میتوانید به سمت بهبودی و شفا حرکت کنید.
نگارش: تحریریه مجله اعتیاد