چگونگی تشخیص علائم اعتیاد به بازی در کودکان و درمان آن
اعتیاد فرزندتان بهبازیهای اینترنتی را مدیریت کنید
تحریریه اعتیاد
در حال حاضر والدین بسیاری نگران این هستند که فرزندانشان زمان زیادی را صرف بازیهای آنلاین میکنند. بله، شاید عده زیادی هم معتقد باشند که بازیهای آنلاین هم کودکان را سرگرم و هم مغز آنها فعال نگه میدارد. اما از آنجا که سال 2018، سازمان بهداشت جهانی رسماً اعتیاد به بازی gaming addiction را به طبقهبندی بینالمللی آماری بیماریها اضافه کرد– که مشخصه آن شکلگیری عادت بازی کردن به اندازهای که تأثیر منفی بر فعالیتهای روزانه داشته باشد است– مهم و نیاز است که والدین و سرپرستان بچهها در وهله نخست فعالیتهای آنها را تحت نظر بگیرند و اگر نشانه/هایی از این اعتیاد در آنها مشاهده کردند، پیش از آنکه دیر و از کنترل خارج شود، اقدام کنند.
جز مسئله اعتیاد البته ماهیت خشونتآمیز بعضی از این بازیهای آنلاین هم میتواند مایه نگرانی باشد، چرا که هم بر خواب تأثیر میگذارد و هم قابلیت اجتماعی شدن را در کودکان کمتر میکند. به هر حال، فناوری در حال پیشرفت است و روزبهروز بیشتر در دسترس بچهها قرار میگیرد. این وظیفه بزرگترهاست که نسبت به وضعیت آگاه و هوشیار باشند تا بتوانند هرچه زودتر جلو بروز بحران را بگیرند.
نظر والدین درباره اعتیاد به بازی چیست؟
تحقیقات جدید ناشر بازیهای رومیزی دیجیتالی Marmalade Game Studio نشان میدهد که بزرگترین نگرانی والدین درباره تشدید عادت به بازیهای آنلاین در بچهها، زمانی است که آنها صرف بازی میکنند.
در نظرسنجی سراسری این ناشر از والدینِ کودکانی که بازی میکنند، خواسته شد بزرگترین نگرانیهای خود را درباره بازی آنلاین فرزندشان رتبهبندی کنند. نتایج نشان داد که نزدیک به نیمی (چهل و پنج درصد) نگران یا بسیار نگران این هستند که کودکان زمان زیادی را صرف بازی کنند. یافتهها همچنین نشان داد که:
سی و پنج درصد نگران تأثیر بازیهای آنلاین بر خواب کودکان هستند.
سی و چهار درصد نگران این هستند که کودکان به دلیل سرگرم شدن بیش از اندازه بازیهای آنلاین دیگر دوستان خود را نبینند.
سی درصد نگران بازیهای خشن کودکان هستند.
علائم اعتیاد به بازی چیست؟
رایان لو، رواندرمانگر کودک و نوجوان و سخنگوی انجمن رواندرمانگران کودک، میگوید یکی از جنبههای مفید اعتیاد به بازی این است که علائم و نشانههای واضحی دارد.
او میگوید: «کودکانی که به بازی وابستگی پیدا میکنند، کمکم مثلاً وقتی پدر و مادرشان صدایشان میکنند که بیایند غذا بخورند، دوست ندارند بازی را رها کنند یا تمام وقتشان را صرف بازی میکنند و از کارهای دیگر غافل میمانند. اگر این وابستگی در آنها تبدیل به اعتیاد شود ممکن است وقتی از آنها خواسته میشود بازی را کنار بگذراند، بسیار مضطرب یا عصبانی یا ناراحت شوند.»
کودکان یازده ساله به قمار آنلاین معتاد میشوند
عوارض اعتیاد به بازیهای رایانهای و کامپیوتری
اعتیاد به بازی در کودکان بهمرور زمان میتواند منجر به کنارهگیری کامل از سایر علاقهمندیها، معاشرت، فعالیتهای خانوادگی و دیگر کارهای خلاقانه یا ورزشی شود.
البته بر خلاف اعلام سازمان بهداشت جهانی، اعتیاد به بازیهای ویدیویی به طور کامل در دیاسام–۵ (نسخه پنجم راهنمای تشخیصی و آماری اختلالهای روانی است که از سوی انجمن روانپزشکی امریکا APA منتشر میشود و در واقع یک راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی است و به متخصصان در هنگام تشخیص کمک میکند) به عنوان اختلال ثبت نشده است. اما بعضی علائم هشداردهنده اعتیاد به بازیهای ویدیویی در آن فهرست شده است که عبارتند از:
فکر مداوم به بازی.
احساس بیقراری یا ناراحتی در صورت نبود موقعیت و امکان بازی.
وابستگی زیاد به بازی به خاطر احساس خوبی که به وجود میآورد.
احساس ناتوانی در ترک یا کاهش زمان بازی.
از دست دادن علاقه به سرگرمیهای دیگر.
ایجاد مشکلاتی در مدرسه یا خانه به دلیل بازی کردن زیاد.
ادامه دادن به بازی با وجود آگاهی از این مشکلات.
دروغ گفتن به دیگران درباره زمانی که صرف بازی میکنند.
روی آوردن مکرر به بازی برای از بین بردن اضطراب یا تقویت روحیه.
چگونه اعتیاد به بازی را ترک کنیم؟
لو توضیح میدهد که ساده ترین راه برای جلوگیری از اعتیاد به بازی، مداخله از همان ابتدا است. به محض اینکه متوجه علائم اعتیاد احتمالی شدید، یا در فرزندتان رفتار غیر اخلاقی مشاهده کردید، باید به این موضوع رسیدگی کنید. فکر نکنید که او خودبهخود خودش از این وضعیت خارج یا مشکلش خودبهخود حل میشود.
او میگوید: «وقتی این علائم اولیه را میبینید، مهم است که زمان، توجه و حمایت خود را به فرزندتان اختصاص دهید. اغلب علائم به این دلیل ظاهر میشوند که کودک در جنبههای دیگر زندگی ناراضی یا مضطرب است، بنابراین به سمت رفتاری که در آن احساس کنترل بیشتری میکند، میرود.»
اعتیاد به بازیهای آنلاین معضلی جدی است
ترک اعتیاد به گوشی موبایل را اولویت قرار دهید
شناخت انواع گوناگون اعتیاد، از اعتیاد به مواد تا اعتیاد رفتاری
این روانشناس متخصص میافزاید که کلید رفع اعتیاد زودهنگام به بازی این است که به کودک خود نشان دهید میتواند بدون بازی وضعیتش را مدیریت کند و در عین حال با مشکلاتی که باعث اضطراب میشود مقابله کند. همچنین باید مراقب سایر سرگرمیها و علایق و تعاملات اجتماعی آنها باشید.
به گفته لو، توجه به این نکته ضروری است که به خاطر داشته باشید اگر خودتان دائم مشغول گوشیها و سایر گجتهایتان هستید، نمیتوانید برای فرزندتان کاری بکنید. البته، ممکن است برای مشاوره به اینترنت مراجعه کنید، اما باید شخصاً برای حمایت از فرزندتان و کمک به او در مواجهه با مشکلاتش وقت بگذارید.
عواقب تماشای بیش از حد صفحه نمایش چیست؟
شاید زمانهایی را که کودک صرف بازی میکند، در لحظه در او احساس هیجان و رضایت به وجود آورد، اما در درازمدت میتواند بر سلامتی او تأثیر منفی داشته باشد. بعضی پیامدهای اعتیاد به بازی عبارتند از:
کاهش عزت نفس.
توانایی محدود در طول تعاملات رو در رو.
ناتوانی در رسیدگی به موقعیتهای دشوار در زندگی واقعی.
افت نمرات مدرسه.
اعتیاد به بازی همچنین میتواند منجر به مشکلات جسمانی شود، مثل:
میگرن.
خستگی چشم.
کسالت.
بهداشت فردی ضعیف.
سندرم تونل کارپال هم میتواند نتیجه زمان زیادی که صرف بازی میشود باشد. سندرم تونل کارپال، که معمولاً افراد پنجاه ساله یا بالاتر به آن دچار میشوند، باعث بیحسی، گزگز و درد در دست و ساعد میشود و زمانی اتفاق میافتد که یکی از اعصاب اصلی دست هنگام عبور از مچ تحت فشار یا فشرده شدن قرار میگیرد. این با گذشت زمان میتواند بدتر شود.
شایان ذکر است که اعتیاد به بازی در صورت عدم درمان بهموقع میتواند منجر به انزوای جدی شود. بعضی کودکان در بزرگسالی ممکن است دوستی برای خود پیدا نکنند و احساس جداافتادگی از جامعه بکنند، که منجر به اضطراب و افسردگی شدید میشود. و در عین حال، ممکن است برای به دست آوردن شادی کاملاً به بازی متکی باشند.
بازیهای ویدیویی که همچون اعتیادهای دیگر در مغز باعث ترشح دوپامین– انتقالدهنده عصبی در مغز که مسئول لذت است– میشود، بعد از مدتی تحمل در برابر دوپامین را افزایش میدهد. بنابراین، وقتی کودک ساعتها سرگرم بازیهای ویدیویی است، فعالیتهای دیگر به همان اندازه برایش لذتبخش نیستند و اگر نتواند بازی کند، کلافه میشود.
یکی دیگر از اثرات درازمدت اعتیاد به بازیهای ویدیویی که باید به آن توجه کرد، جنبه مالی آن است. تأمین هزینههای سرگرمیای همچون بازی ویدیویی میتواند گران باشد، چه به لحاظ خرید بازی، تجهیزات، یا اینترنت پرسرعت.
چگونه اعتیاد به بازی را مدیریت کنیم؟
شاید سادهترین گزینهای که برای مدیریت اعتیاد به بازی به ذهنتان برسد این باشد که فرزندتان را وادار کنید به یکباره ترک کند و بازی کردن را بهکل کنار بگذارد. اما چنین اقدام افراطیای شاید کارساز نباشد و نتیجه ندهد. در مراحل اولیه شاید بهتر و مؤثرتر باشد که بهآرامی زمان قرار گفتن کودک در مقابل صفحه نمایش را کاهش دهید و جایگزینهایی را به او پیشنهاد دهید.
لو میگوید یکی از راههای کلیدی که میتوانید از طریق آن فرزندتان را تشویق کنید از بازیهای رایانهای فاصله بگیرد، پرورش علایق دیگر اوست. این میتواند یک ورزش، فعالیت هنری یا صرفاً تشویق آنها به بیرون رفتن با دوستانشان باشد. همچنین باید زمانی را به گردش و تفریح خانوادگی اختصاص دهید و دیگران را به خانهتان دعوت کنید تا تفریحات اجتماعی خود را زنده نگه دارند، حتی زمانی که شاید فرزندتان با همسالان خود مشکل داشته باشد.
راههای دیگر برای کاهش زمان بازی کودک عبارتند از:
تعیین محدودیت زمانی برای قرار گرفتن در برابر صفحه نمایش.
با فرزندتان با منطق حرف بزنید، برایش استدلال بیاورید و با او معامله کنید (مثلاً به او بگویید اگر با شما به پیادهروی برود، به او اجازه میدهید سی دقیقه زمان بازی داشته باشد.)
یافتن یک فعالیت جدید که میتوانید هر دو با هم انجام دهید و بهموقع برای آن برنامهریزی کنید.
دور نگه داشتن گوشی یا دستگاه بازی از اتاق خواب (مخصوصاً در شب هنگام خواب.)
استفاده از افزونه وب یا برنامههایی که بازیهای خاصی را مسدود میکنند (این میتواند بازیهای خشونتآمیز را از دسترس آنها دور نگه دارد.)
از دوستان و بستگان نیز بخواهید در صورت عدم حضور شما بر عادات بازی کردن بچه/ها نظارت کنند.
علاقه آنها به بازی را با بازیهای غیراینترنتی مثل بازیهای رومیزی مانند مونوپولی و بازیهای دیگری که قابلیت خانوادگی شدن دارند، جبران کنید.
لو میگوید: «با این حال، اگر اعتیاد به بازی در فرزند شما کاملاً شکل گرفته است، شاید محدود کردن تدریجی زمان بازی آنها کافی نباشد. درمان این مشکل زمان و تلاش زیادی را میطلبد. شاید حتی نیاز باشد که او را کلاً از محیطی که همیشه در آن است دور کنید. مثلاً به یک مرکز بازپروری قابل سکونت که مختص این کار باشد ببرید، یا جایی بدون اینترنت و مانیتور.»
آیا اعتیاد به بازی قابل درمان است؟
خبر خوب این است که به تازگی تحقیقی انجام شده است که میگوید اعتیاد به بازی و اینترنت واقعاً میتواند در طولانیمدت با درمان شناختی رفتاری با موفقیت درمان شود.
بدون شک گشت و گذار در اینترنت و بازی کردن، فعالیت خوب و سرگرمکنندهای برای عدهای است، اما این قابلیت را دارد که برای بعضی افراد به مشکل و بحران تبدیل شود. سال 2018 که سازمان بهداشت جهانی اعتیاد به بازی را در رده اختلالهای روانی قرار دارد، محققان بر این باور بودند که درمان شناختی رفتاری CBT میتواند ابزار مفیدی برای مبارزه با این بیماری باشد؛ که یک روش درمانی نسبتاً ساده و عملی است که به طور گسترده در درمان سایر شرایط وسواسگونه مثل اختلال وسواس فکری–غیرارادی، اضطراب، اختلالات تغذیه و غیره از آن استفاده میشود.
حالا تحقیق جدیدی که در مجله JAMA Open Network منتشر شده است، اولین شواهد را در حمایت از این فرضیه ارائه میکند.
پدیدآورندگان این تحقیق میگویند: «تا آنجا که ما میدانیم، این آزمایش بالینی با نمونه تصادفی اولین موردی است که اثرات بلندمدت یک برنامه پیشگیری کنترلشده را بررسی میکند. این اقدام به طور مؤثر علائم اختلال بازی یا اختلال مصرف اینترنت را طی دوازده ماه کاهش داد، که از نظر بالینی، علمی و سیاسی گام مهمی در مقابله با این اختلال تازه شناختهشده است.»
در این تحقیق بیش از چهارصد دانشآموز بین دوازده تا هجده ساله را که «در معرض خطر» در نظر گرفته شده بودند، بررسی شدند؛ «در معرض خطر» به این معنا که «علائم اختلال بازی و اختلال نامشخص مصرف اینترنت» در آنها وجود داشت.
این دانش آموزان به دو گروه تقسیم شدند: یک گروه کنترل که هیچ درمانی دریافت نکردند، و گروه مداخله تحت یک دوره CBT به نام PROTECT قرار گرفتند.
PROTECT مانند هر دوره CBT دیگری با پرداختن به الگوهای فکری منفی کار میکند، که اساساً مغز را از چرخه افکار درهم و آشفته خارج میکند. هدف PROTECT به طور ویژه این است که نحوه مقابله بیماران با خستگی و اضطراب را، که در واقع نشانههای اعتیاد به اینترنت یا بازی است، تغییر دهد. دانشآموزان گروه دوم به گروههای کوچک تقسیم شدند و با دو روانشناس آموزشدیده ملاقات کردند که چهار جلسه نود دقیقهای CBT در طول ساعات مدرسه برایشان برگزار کردند.
مصاحبههای بعدی در سال بعد جمعآوری شد؛ اول بعد از یک ماه، بعد چهار ماه و در نهایت دوازده. طبق نتایج تحقیق، با اینکه محققان گزارش دادند که «در هر دو گروه کاهش قابل توجه علائم طی دوازده ماه مشاهده شد»، این اثر در گروه دوم یا گروه مداخله «به طور قابل توجهی بیشتر» بود؛ نتیجهای که «نشان میدهد مداخله تأثیری بیشتر و فراتر از بهبودی خودبهخودی داشته است.»
به عبارت دیگر، درمان با موفقیت شدت اختلال را کاهش داده بود.
به گفته دکتر اولین استوارت، پروفسور روانپزشکی در دانشگاه بریتیش کلمبیا و مدیر مؤسس کلینیک و برنامه تحقیقاتی اختلال وسواس غیرارادی کودکان در بیمارستان زنان و مرکز سلامت بی.سی.، این یافتهها با توجه به وضعیتی که جهان در چند سال اخیر با آن مواجه شد، «اتفاقاً بهموقع» هستند. استوارت – که در این تحقیق حضور نداشت – در سرمقالهای به همراه این تحقیق به «تأثیرات نامطلوب بیشمار کووید-19 میان نوجوانان» اشاره کرد که در افزایش زمان قرار گرفتن صفحه نمایش برای جوانان بی تأثیر نبوده است.
به گزارش مجله اعتیاد، نوجوانان امروزی مجبور شدهاند با «تغییر به آموزش آنلاین و نه حضوری» کنار بیایند. توقف فعالیتهای ورزشی و سایر فعالیتهای فوق برنامه؛ و افزایش اضطراب خانواده، خواستههای والدین، انزوای اجتماعی و زمان بیبرنامه یا نظارتنشده، باعث شد بسیاری به این سمت سوق داده شوند که شادی و آرامش را در بازیها و فضای مجازی به دست آورند؛ که همانطور که میدانیم لزوماً چیز بدی نیست، اما به گفته دکتر استوارت، «برخلاف سایر فعالیتهایی که همه ما مجبور شدیم در زمان همهگیری به آنها بپردازیم، مثل باغبانی و نان پختن بین بزرگسالان، استفاده از اینترنت و بازی میان جوانان دارای ویژگیهای اعتیادآور است که میتواند در طولانیمدت خطرناک شود.»
اما محققان میدانند که پژوهش آنها چند محدودیت دارد؛ اول اینکه این فقط یک تحقیق است، با شرکتکنندگانی اندک، بنابراین مشخص نیست که نتایج تا چه حد قابل تعمیم خواهند بود. علاوه بر این، ماهیت اختلال مصرف اینترنت و بازی بهگونهای است که افراد مبتلا به این شرایط اغلب در مشارکت در روشهای درمانی خوددرمانی چندان موفق نیستند، و بیشتر دانشآموزانی که میتوانستند شرکت کنند، در واقع این کار را نکردند.
با وجود این، محققان بر این باورند که نخستین قدم مهم را در درمان مشکلی برداشتهاند که هرگز تا این اندازه کاربردی نبوده است. آنها میگویند مصرف بیش از حد بازیهای ویدیویی و برنامههای اینترنتی (بهویژه در طول همهگیری کووید–۱9) در حال رشد است که بر نیاز به پیشگیری و مداخله زودهنگام تأکید میکند. دانش بهدستآمده از این تحقیق میتواند در تحقیقات بعدی با نمونههای بزرگتر و شرکتکنندگان در معرض خطر بیشتر برای جلوگیری جدیتر از بروز این بحران استفاده شود.
ترجمه مجله اعتیاد: آزاده اتحاد
https://www.iflscience.com/study-finds-successful-treatment-for-internet-and-gaming-addiction-62734
https://patient.info/news-and-features/how-to-spot-the-signs-of-gaming-addiction-in-children