رشته روانشناسی اعتیاد در دانشگاههای ایران
راهاندازی دکتری روانشناسی با گرایش اعتیاد
تحریریه اعتیاد
از زمان فیلسوف یونانی «سقراط» تا کنون، پزشکان نقش قابل ملاحظهای در درمان وابستگی به مواد مخدر داشتهاند. قرن هجدهم از زمانی که «بنجامین راش» اعتیاد را بیماری دانست تلاشهای درمانی متعددی آغاز گردید. واژه اعتیاد از قرن نوزده در نوشتهها مصطلح شد. در سال۱۸۵۲میلادی یک پزشک سوئدی به نام مانگوس هاس واژه “الکلیسم” را برای بیماران وابسته به الکل معرفی کرد.
در سال ۱۹۷۱ کالج آمریکایی پزشکی داخلی برای اولین بار سوالات مربوط به اعتیاد و الکلیسم را وارد سوالات امتحانات بورد خود ساخت و در سال بعد با تشکیل کمیسیون مشترک اعتبارسنجی بیمارستانها، برنامه درمانی استاندارد اعتیاد و الکلیسم را گسترش داد.
در سال ۱۹۸۳ اولین آزمون گواهی اعتیاد در کالیفرنیا برگزار گردید و در سال ۱۹۸۵ آکادمی آمریکایی روانپزشکان اعتیاد و الکلیسم پایه گذاری شد.
رشته روانشناسی اعتیاد از گرایشهای بسیار مهم و نیاز روز از رشته روانشناسی و حوزه درمان است. امروزه اهمیت ویژهای برای این رشته دانشگاهی در کل جهان قائل هستند؛ و بحث درمان اعتیاد در این حوزه مطرح است. اصول ترک اعتیاد و حفظ پاکی از پایههای اساسی این رشته است.
در مجله اعتیاد بیشتر بخوانید
روانکاوی، قطعه گمشده درمان اعتیاد
انواع اعتیاد به موادی که فکرش را هم نمیکنید
رشته روانشناسی اعتیاد در دانشگاه
با راه اندازی مرکز ملی مطالعات اعتیاد در ایران، آموزشهای علمی اعتیاد جنبه منسجم تر بخود گرفتند. از سال ۱۳۸۵ دوره یکساله MPH با گرایش پژوهش و آموزش در سوء مصرف مواد مخدر جهت پزشکان در مرکز ملی مطالعات اعتیاد و زیر نظر دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران راه اندازی گردید.
رشته روانشناسی اعتیاد، آسیبهای اجتماعی با گرایشهای اعتیاد در برخی از دانشگاههای کشور ما راه اندازی شده و از سال ۱۳۹۵ برای اولین بار در سطوح کارشناسی ارشد و دکتری رشتههایی درباره این موضوع مهم تاسیس شده که نشان از توجه دانشگاهها به مساله درمان اعتیاد است.
با هماهنگی ستاد مبارزه با مواد مخدر و دانشگاه شهید بهشتی برای اولین بار رشته دکتری روانشناسی بالینی با گرایش پیشگیری و درمان اعتیاد راه اندازی و از مهرماه ۱۳۹۵ نسبت به جذب دانشجو اقدام شده است.
دوره دکتری تخصصی (Ph.D) رشته روانشناسی اعتیاد، بسیاری از جنبههای دانش حرفهای در زمینه اعتیاد نظیر پزشکی، روانپزشکی، روانشناسی، جامعه شناسی، مردم شناسی، اقتصاد و … را در بر میگیرد و با ترکیبی از آزمونها و پژوهشهای پایه و بالینی و استفاده از فن آوریهای جدید به تولید علم و کاربرد یافتههای پژوهشی در زمینه سبب شناسی، مبانی بیولوژیک، روانشناختی، جامعه شناختی، پیشگیری و درمان در کشور کمک خواهد نمود.
اعتیاد به مواد مخدر یک رفتار است. روانشناسی علمی است که رفتار انسانی را بررسی میکند. تحقیقات روانشناختی به ما کمک کرده است تا درک کنیم چگونه مردم درگیر رفتارهای ناسالم میشوند. مهمتر از همه، این علم ما را قادر میسازد تا بدانیم افراد چگونه میتوانند یک رفتار را کنار بگذارند. بنابراین دانستن عوامل روانی مرتبط با مواد هم برای پیشگیری و هم درمان مهم است.
در مجله اعتیاد بیشتر بخوانید
چگونه کارل یونگ به شکلگیری الکلیهای گمنام کمک کرد
درمان اعتیاد به الکل یا الکلیسم
عوامل روانشناختی در درمان اعتیاد
درمانهای روانشناختی با رفع علل مبتنی بر مورد فردی، نگرانیهای خاص فرد را مدیریت میکنند. در طول درمان روان شناختی، بیمار به طور مستقیم در یک محیط خصوصی با روانشناس صحبت میکند. این امر به متخصص اجازه میدهد تا علل اعتیاد را شناسایی کند و سپس یک طرح درمان شخصی برای بهبودی درازمدت ایجاد نماید.
روانشناسی نقش مهمی در درمان اعتیاد و بهبودی ایفا میکند، زیرا عوامل سلامت احساسی و روانی که به سوء مصرف مواد مخدر کمک میکند را برطرف مینماید. این درمان نشان داده است که مواد مخدر یا الکل شیوه فکر کردن و رفتار فرد معتاد را تغییر میدهد، بنابراین به طور خاص به علت ریشهای اعتیاد میپردازد.
تحقیقات روانشناسی اعتیاد
تأکید تحقیقات در روانشناسی اعتیاد روی پیشگیری و درمان مشکلات مربوط به مواد مخدر است.
در طول ۴۰ سال گذشته ، مدارك تحقیقاتی بیشماری برای توسعه خدمات درمانی جدید برای مشكلات اعتیاد به الکل، استعمال سیگار و سو مصرف مواد مخدر ارائه شده است. این تحقیقات در سطح دانشگاه شامل انواع درمانهای جدید و درمانهای پیشگیرانه تا مطالعاتی است که به دنبال درک اساس ژنتیکی و بیولوژیکی رفتار اعتیادآور هستند.
پروژههای کارشناسی ارشد و دکترا در زمینههای مرتبط با توسعه و ارزیابی روشهای درمانی جدید برای مشروبات الکلی ، استعمال دخانیات و مواد مخدر توسعه یافته و شامل مطالعاتی است که به دنبال درک زمینههای اساسی روانشناختی و بیولوژیکی و تغییر فرآیندهای رفتارهای اعتیادآور، و همچنین سیاستهای توسعه نیروی کار در زمینه درمان بیماری اعتیاد هستند.
تحصیلات تکمیلی در مطالعات الکل و مواد مخدر، تلاش میکند درک درستی از چگونگی عملکرد مواد مخدر، داروهای اعتیادآور و مشروبات الکلی، فرآیندهای بیولوژیکی اعتیاد و گزینههای مختلف درمانی ارائه دهد. پزشکان، پرستاران، روانشناسان، مددکاران اجتماعی، داروسازان، مربیان، مأموران اجرای قانون و مشاوران در امور مختلف در صورت تمایل ضمن ادامه کار در حرفه خود، میتوانند با شرکت در دورههای تکلمیلی، درک خود را در مورد مسائل مربوط به پیشگیری و درمان اعتیاد تقویت کنند.
نگارنده: سپهر آذری/مجله اعتیاد