رابطه شبزندهداری با رفتار پرخطر و اعتیادآور
در تاریکی اتفاقات بدی میافتد
تحریریه اعتیاد
رابطه شبزندهداری با اعتیاد چیست؟ اگر تاکنون در زندگیتان تا دیروقت بیدار ماندید و با عصبانیت پایین پستهای شبکههای اجتماعی نظر نوشتید، یا مثلاً یک سطل بستنی را تمام کردید، یا به تنهایی یک بطر شراب را تمام کردید یا صرفاً حالتان بد بود و احساس درماندگی داشتید، احتمالاً فرضیه ذهن بعد از نیمهشب دربارهتان صدق میکند.
این فرضیه میگوید افرادی که بعد از نیمهشب بیدار میمانند، تغییراتی در سیستم عصبی مغزشان ایجاد میشود که بر نحوه تعامل آنها با دنیا تأثیر میگذارد، بهخصوص در رفتارهایی که به پردازش پاداش، کنترل تکانه و پردازش اطلاعات مربوطاند.
این تغییرات به احتمال زیاد باعث میشود با دید منفیتر جهان را بنگرید، رفتارهای پرخطر داشته باشید و تصمیمات نسنجیده و شتابزده بگیرید. از جمله اقدام به رفتارهای اعتیادآوری همچون قمار و سوءمصرف مواد، بی آنکه درست و کامل به عواقب آن بیندیشید. در این گزارش نشان خواهیم داد که شبزندهداری با اعتیاد ارتباط دارد.
ساعت بیولوژیکی بدن شما
دکتر الیزابت بی کلرمان، محققی در دپارتمان عصبشناسی بیمارستان عمومی ماساچوست، استاد عصبشناسی در دانشکده پزشکی هاروارد و نویسنده ارشد این مقاله میگوید: «ساعت بیولوژیکی بدن شما در مسیر تکامل انسان به گونهای شکل گرفته است که بعد از نیمهشب گرایش به خواب دارد نه بیداری.»
دکتر کلرمان این نظریه را دلیلی برای انجام تحقیقات تازهتر در این خصوص میداند که چگونه تغییر در ساعت بیولوژیک بدن بر رفتار، تصمیمگیری و عملکرد شغلی افراد تأثیر میگذارد، و همینطور رسیدن به راهبردهایی برای کمک به افرادی که چنین شرایطی دارند.
نتایج این تحقیقات میتواند تأثیرات گستردهای بر افرادی داشته باشد که شغلشان ایجاب میکند بعد از نیمهشب بیدار بمانند، مثل خلبانها، پرستارها و پزشکان، افسران پلیس و ارتشیها. تحقیقی در این خصوص حتی میتواند منجر به یافتن راهکارهایی برای کاهش جرایم خشونتبار، اختلال مصرف مواد، خودکشی و سایر رفتارهای پرخطری شود که احتمال وقوعشان در شب بیشتر است.
کلرمان میگوید: «میلیونها نفر در سرتاسر دنیا هستند که شبها بیدارند، و شواهد کافیای وجود دارد که نشان میدهد مغز اینها در شب به خوبی روز کار نمیکند. ما باید به خاطر سلامت و امنیت این افراد و همینطور اطرافیانشان هم که شده تحقیقات بیشتری در این خصوص انجام دهیم.»
در مجله اعتیاد بیشتر بخوانید
هر آنچه باید درباره لغزش احساسی بدانید
بدمستی و سیاهمستی + راه درمان آن
رابطه شبزندهداری با اعتیاد
تحقیقاتی که در گذشته در این راستا انجام شده است، نشان میدهد که بعد از نیمهشب خطر رفتارهای پرخطر مثل خودکشی، جرایم خشونتبار و مصرف مواد بیشتر است.
مثلاً دکتر مایکل ال. پرلیس، استادیار روانشناسی در دانشکده پزشکی پرلمان دانشگاه پنسیلوانیا و یکی از نویسندگان نظریه ذهن بعد از نیمهشب به این نتیجه رسیدند که اگر تعداد افرادی که در ساعات مختلف شبانهروز بیدار هستند در نظر بگیرید، احتمال نرخ خودکشی در شب بیشتر است.
قتل و جرایم خشونتبار هم در شب بیشتر اتفاق میافتد و همچین خطر مصرف غیرقانونی یا نامناسب مواد مثل ماریجوانا، الکل و مورفینها در شب بالاتر است.
غذاهایی که در شب میخوریم هم به سمت ناسالم بودن گرایش دارند؛ چرا که در این زمانها ما معمولاً به کربوهیدراتها، چربیها و غذاهای فرآوریشده بیشتر گرایش داریم و کالری بیشتری از آنچه نیاز داریم مصرف میکنیم.
حالا پرسشی که مطرح میشود این است؛ چرا تمام این رفتارهای بد شبها از ما سر میزند؟ رابطه شبزندهداری با رفتار پرخطر و اعتیادآور چیست؟
پاسخهای مشخصی برای این پرسش وجود ندارد؛ به هر روی، ارتکاب جرم زیر نقاب تاریکی راحتتر است و در هر صورت، شبها آدمهای کمتری بیدارند، بنابراین چشمهای کمتری حواسش به اعمال ماست. اما احتمالاً دلیل بیولوژیکی هم این میان وجود دارد.
کلرمان توضیح میدهد که تأثیر چرخه شبانهروزیِ فعالیت عصبی مغز ما در طول بیست و چهار ساعت شبانهروز تغییر میکند و در شکل پردازش و تعامل ما با جهان تفاوت ایجاد میکند.
به عنوان مثال، مثبتگرایی در ما، یعنی میل به مثبت دیدن جهان، صبحها در بالاترین سطح خود قرار دارد، آن زمان که ساعت بیولوژیکیمان با بیداری کوک میشود، و پایینترین سطح آن در شبها اتفاق میافتد، زمانی که ساعتی بیولوژیکی، بدن را به سمت خواب سوق میدهد.
در عین حال، منفینگری، یعنی میل به منفی یا خطرناک دیدن همهچیز، شبها در بالاترین سطح خود قرار دارد. بنابراین، شب زندهداری احتمال معتاد شدن را بیشتر میکند.
در تاریکی اتفاقات بدی میافتد
از سویی، بدن به طور طبیعی شبها دوپامین بیشتری تولید میکند، که میتواند سیستم پاداش و انگیزه شما را دستکاری کند و احتمال اقدام به رفتار پرخطر را افزایش دهد.
این خوانش مغرضانه دستکاریشده از آنچه در ما و بیرون ما اتفاق میافتد، بعد به بخشهایی از مغز فرستاده میشود که مسئول تصمیمگیری هستند، که معمولاً کارشان کنترل اختلالات احساسی منفی و تمرکز بر رفتار هدفمحور است.
اما این بخشهای مغز در معرض تغییرات متأثر از چرخهی شبانهروزی ما هم قرار دارند که میتواند به تصمیمگیری، عملکرد و الویتگذاری افراد آسیب برساند.
این چنین میشود که به یکباره جهانبینیتان محدود و منفیتر میشود، تصمیمهای بد میگیرید و تصویر ذهنیتان از جهان اطراف دیگر با واقعیت همخوانی ندارد.
نتیجه چه میشود؟ احتمالاً مصرف مشروبتان بالا میرود، مثلاً پزشک باشید و یک وقت بیماری مراجعهکننده را درست تشخیص ندهید، راننده تانکر نفتی باشید و وسیله نقلیه را روانه صخرهها کنید، یا شاید اتفاقاتی بدتر از همه اینها رخ دهد.
اینجاست که رابطه شبزندهداری با اعتیاد را بهتر درک میکنیم.
چگونه روابط خانوادگی میتواند منجر به اعتیاد فرزندان شود؟
توصیههای یک متخصص به یک الکلی سابق
کلرمان بعضی از این قبیل احساسات را خودش وقتی بعد از سفری به ژاپن دچار خستگی بعد از پرواز شده بود و خوابش نمیبرد، تجربه کرده بود.
او به خاطر میآورد: «با اینکه بخشی از مغزم میدانست که در نهایت خوابم میبرد، همینطور که دراز کشیده بودم و ساعت را نگاه میکردم که تیکتاک میکند، دچار هیجانزدگی شده بودم. بعد با خودم فکر کردم، اگر معتاد به مواد بودم چه میشد؟ احتمالاً سعی میکردم حتماً درجا موادم را مصرف کنم. بعد متوجه شدم که این میتواند درباره گرایش به خودکشی و افکار خودکشیمحور در افراد هم صدق کند، یا سوءمصرف مواد یا هر گونه اختلال کنترل تکانهای مثل قمار و سایر رفتارهای اعتیادزا. حالا این را چطور میتوانم ثابت کنم؟»
به آزمایش گذاشتن فرضیه شببیداری
برای اثبات این فرضیه دلیل نیاز است. اشاره به این نکته هم مهم است که ذهن بعد از نیمهشب هنوز یک فرضیه است که نیاز به تأیید و اعتبار مطالعات تحقیقاتی با دقت برنامهریزی و اجراشده دارد.
به شکلی طعنهآمیز، بهترین راه برای جمعآوری این اطلاعات بدون تأثیرات مخدوشکننده بیخوابی در شب نیازمند آن است که خود محققان و سایر عوامل تحقیق بیدار بمانند و بعد از نیمهشب کار کنند؛ مثلاً وقتی باید تصاویر افامآرآی (یا تصویرسازی تشدید مغناطیسی کارکردی) را از شرکتکنندگانی که چرخههای خوابشان برای بیداری در شب تنظیم شده است یا انجام سایر پروتکلها بگیرند.
بیشتر افرادی که به انواع اعتیاد مبتلا میشوند، از اعتیاد قمار گرفته تا اعتیاد مواد و الکل، سالهای زیادی است که در محیط شبانه فعالیت داشتهاند و شبزندهداری کردهاند.
ترجمه مجله اعتیاد: آزاده اتحاد