مقابله با نقصهای اخلاقی در بهبودی
ما یاد میگیریم که کمتر به خودمان سخت بگیریم
تحریریه اعتیاد
اعتیاد باعث میشود که لیست کمبودها و نقصهای شخصیتی خود را نبینید. بنابراین بعد از ترک اعتیاد و هوشیاری، از مقابله با نقصهای اخلاقی خود غافلگیر میشوید.
انسانها به طور پیشفرض نقصهایی دارند. حداقل، هر یک از ما چندین نقص شخصیتی جزئی و چند نقص اصلی داریم. این نواقص اصلی ما هستند که برای سایرین، بیشترین دردسر را ایجاد میکنند. وقتی این نواقص روی خودمان یا دیگران تأثیر منفی بگذارد، دیگر نگرانکننده میشود.
برای کسانی که درحال بهبودی هستند بسیار مهم است که به نقصهای اصلی شخصیت خود رسیدگی کنند. اما مقابله با نقصهای اخلاقی و یادگیری نحوه رسیدگی به آنها چیزی نیست که بتوان ظرف یک روز یاد گرفت. کسانی که نقصهای اخلاقی خود را برطرف نمیکنند، معمولأ نمیتوانند شادی واقعی را تجربه کنند و در جامعه و برنامه دوازده قدمی به عنوان «خشک مست» شناخته میشوند. خشک مست کسی است که دیگر الکل نمینوشد یا مواد مخدر مصرف نمیکند، اما طوری رفتار میکند که انگار هنوز اعتیاد دارد.
مهم نیست که چقدر از نظر روحی پیشرفت کردهایم، ما همیشه با کمبودها دست و پنجه نرم میکنیم. انسان ناقص و خطاپذیر است و زیبایی بهبودی هم در واقع همین است که ما یاد میگیریم بسیاری از این نقصها را بپذیریم و در عین حال، پیوسته برای بهبود خود تلاش میکنیم. ما یاد میگیریم که کمتر به خودمان سخت بگیریم. یاد میگیریم که خطا میکنیم و خطا کردن، وقتی از منظر تازهای به آن نگاه میکنیم، میتواند تجربهای برای یادگیری باشد. با این حال، بعضی اشتباهات نباید مکرراً از ما سر بزند. همه ما عیبهای ذاتی داریم که نمیتوانیم آنها را کنار بگذاریم و بگوییم: «اوه، خب، من فقط یک انسان هستم».
نواقص اخلاقی چیست؟
نقص اخلاقی نقصی است که مانع پیشرفت شخصی شما در بهبودی میشود و به طور بالقوه به اطرافیان شما آسیب میرساند. نقص شخصیت به یک ناکامی اخلاقی ذاتی اشاره نمیکند، بلکه به حوزهای اشاره دارد که نیاز به توجه فوری و جدی دارد. به محض اینکه در برنامه دوازده قدم الکلیهای گمنام یا معتادان گمنام وارد شوید، چشمان شما به راههایی که از طریق آنها با دنیای اطراف خود تعامل میکنید باز میشود. در بعضی موارد، ممکن است درگیر الگوهای رفتاری خودتخریبی self-destructive باشید که حتی از آن بیخبرید. همانطور که بهآرامی و به طور کامل از دوازده مرحله عبور میکنید، متوجه لیست نواقص شخصیتی معتادان گمنام میشوید و در نهایت یاد میگیرید که چگونه به طور مؤثر بر آنها غلبه کنید.
مقابله با نقصهای اخلاقی کار و تلاش زیادی میطلبد، اما در نهایت باعث تقویت بهبودی شما میشود.
لیست نواقص شخصیتی معتادان گمنام
نقص شخصیت یا نقص اخلاقی، هر نوع نقص در طرز فکر یا رفتار یک شخص است. بعضی «نواقص»، مثلاً کمی بیشتر خوابیدن هر روز صبح بعد از به صدا درآمدن زنگ ساعت یا دوش گرفتن که ممکن است بر اساس استانداردهای معمول «بیش از حد طولانی» در نظر گرفته شود، تأثیر منفی روی کسی ندارد. شاید چند روز صبحها برای آماده شدن باید عجله کنید، اما باز هم بهموقع به محل کار میرسید. روی نواقصی این چنینی قطعاً باید کار شود، اما نه لزوماً با همان فوریت که نقص شخصیت نیاز به رسیدگی دارد.
به بعضی «نواقص شخصیتی» رایج که افراد در حال بهبود تمایل به کشف آنها دارند، نگاهی بیندازید:
خشم
خودخواهی/غرور زیاد
عدم صداقت
حسادت
تنبل بودن/ بیاقدامی
کارامروز را به فردا انداختن
تکبر
ستیزهجویی
بیش از حد معذرتخواهی کردن
سرزنش خود و دیگران
کوتهفکری
تحت کنترل دیگران بودن
بیحوصلگی
کمطاقتی/عجله کردن
قضاوت دیگران
بیمسئولیتی
کمالگرایی
دلسوزی برای خود و خودقربانیپنداری
تنفر از خود
دروغ گفتن منظم
سوظن و بدگمانی
Θ Θ Θ Θ
مسلماً همه گهگاهی احساسات منفی را تجربه میکنند. مثلاً یک روز اگر دیر سر کار حاضر شدید، ممکن است بیش از حد از خودتان انتقاد کنید. اما مهم این است که از اشتباهات خود درس بگیرید. به جای اینکه در مرحلهی انتقاد از خود بمانید، قبول میکنید که اشتباه کردهاید و قول میدهید که از آن به بعد بهموقع از خواب بیدار شوید. با این حال، برای بعضی، این احساسات منفی میتواند آنقدر شدید، طاقتفرسا و دائمی باشد که تأثیر قابل توجهی بر کیفیت کلی زندگی آنها بگذارد.
مطمئناً هر از گاهی حسادت و یا کمی قضاوت کردن را همه تجربه خواهند کرد. اما برای بعضی افراد، این احساسات چیزی بسیار بزرگتر و عمیقتر است و روی روابط و زندگیشان تأثیر میگذارد.
در ادامه درباره مقابله با لیست نواقص شخصیتی معتادان گمنام بیشتر خواهیم گفت.
در مجله اعتیاد بیشتر بخوانید
چگونه میتوان از اضطراب بعد از ترک مواد جلوگیری کرد؟
مواجهه با کمبودهای شخصیت در بهبودی
تمایل به جبران خسارت در قدم هشتم
قدم ششم برنامه بهبودی
قدم ششم از برنامه دوازده مرحلهای بر اساس این ایده است که ما کاملاً آمادهایم که خدا (قدرتی بزرگتر از خودمان) تمام نواقص اخلاقی ما را برطرف کند. اما این مرحله به این معنی نیست که شما باید کامل شوید، فقط باید آماده و مایل باشید تا این اتفاق بیفتد. مرحله ششم از شما میخواهد که کمبودهای خود را بررسی کنید و فعالانه روی جایگزین کردن نقصهای اخلاقی با رفتارهای سالمتر کار کنید.
اعتیاد باعث میشود که کمبودهای شخصیت خود را نبینید، بنابراین وقتی فردی هوشیار میشوید، از مواجهه با آنها غافلگیر میشوید. این طبیعی و چیز خوبی است. در بهبودی، هیچ انتظاری وجود ندارد که بتوانید از شرّ تمام نواقص اخلاقی خلاص شوید. البته این واقع بینانه هم نیست. آنچه مهم است پیشرفت است نه کمال. انجام دوازده قدم بهبودی به شما کمک میکند به خودآگاهی برسید، بنابراین درک نواقص شخصیتیتان و بهبود سلامتتان آسانتر میشود.
مرحله شش از برنامه دوازده مرحلهای (الکلیهای گمنام و معتادان گمنام) منحصراً برمقابله با نقصهای اخلاقی و چگونگی غلبه بر آنها به طور مؤثر تمرکز دارد.
به گفته وبسایت رسمی الکلیهای گمنام، مرحله ششم – «ما کاملاً آمادهایم که خدا تمام این نواقص شخصیتی را برطرف کند» – بهترین راه ممکن برای شروع فرایندی مادام العمر است. این به این معنا نیست که ما انتظار داشته باشیم تمام نقصهای شخصیتیمان همانطور که میل به نوشیدن در ما از بین رفت، به یکباره از وجودمان زدوده شود. اساساً، کتاب بزرگ الکلیهای گمنام توضیح میدهد که ما برای بهبودی مستمر خود بدون چنگ انداختن به انتظارات غیر واقعی، کار و تلاش میکنیم. در مرحله ششم چنین نیست که تلاش کنیم و یک صبح بیدار میشویم و به یکباره پاک و بینقص باشیم. این چنین است که به سادگی از حوزههایی که نیاز به بهبودی دارند آگاه میشویم و متعهد میشویم که صادقانه و در درازمدت روی آنها کار کنیم و متعهد میشویم الگوهای رفتاری را که دیگر در خدمت ما نیستند در خودمان حذف کنیم.
اعتیاد فعال باعث انکار شدید میشود. ما نمیتوانیم نگاهی صادقانه و جستوجوگرانه به خودمان بیندازیم، چرا که غرق در مصرف موادیم. وقتی بالاخره هوشیار میشویم ممکن است همه این نقصها به یکباره آشکار شوند. اما به جای متوسل شدن به مواد مخدر، مجبوریم با این مسائل روبهرو شویم که کاری طاقتفرساست.
تجربه دوازده قدم در بهبودی
به لطف روش دوازده مرحلهای، بهبودی اعتیاد به شکلی دقیق و درست گسترده شد. هر یک از مراحل ذکرشده از طرف الکلیهای گمنام بر کمک به مردان و زنان در هر سنی متمرکز شده است تا برای بهبودی طولانیمدت از الکل و سایر مواد شیمیایی اعتیادآور تلاش کنند. مراحل به چند بخش مختلف تقسیم میشوند. قدمهای چهار، پنج و شش بر شناسایی، اعتراف ، کار و مقابله با نقصهای اخلاقی تمرکز دارند. مرحله هفت افراد را تشویق میکند که با رغبت از این کاستیها دست بکشند و آنها را به قدرت بالاتری از درک خود واگذار کنند: «متواضعانه از او بخواهید که نواقص ما را برطرف کند». ایده کلی این مرحله خاص از برنامه دوازده مرحلهای – مرحله چهار تا مرحله هفت – این است که به طور جامع به «نواقص شخصیتی» و «عیوبی» که در وهله اول منجر به مصرف مواد شدهاند رسیدگی شود.
چگونه با نواقص شخصیتی مقابله کنیم؟
نقص شخصیت مانع پیشرفت شما در بهبودی میشود. اگر آنها را نادیده بگیرید، باعث نارضایتی و منجر به لغزش میشود.
برای آنکه نسبت به نواقص شخصیتی خود آگاهی پیدا کنید میتوانید این کارها را انجام دهید:
مایل به انجام کار باشید و اصول برنامه بهبودی را اجرا نمایید؛ رویارویی با نقصهای شخصیتی کار آسانی نیست. اکثر افرادی که با اعتیاد دست و پنجه نرم میکنند تا حدی به کمالگرایی هم مبتلا هستند. توجه به این نکته مهم است که تمرین و تلاش برای رفع این نقصها برای رسیدن به کمال نیست (که بهسادگی به دست نمیآید)، بلکه برای بهبود خود و موفقیت طولانیمدت در رفع نواقص است.
نوشتن در دفترچه یادداشت؛ پیشرفت، یک فرایند است. ثبت گزارش روزانه راهی خوب برای شاختن موضوعات رایج و چیزهایی است که به خود میگویید و مواردی را که باید روی آنها کار کنید نشان میدهد. نگاهی به دفترچه یادداشت به شما در درک پیشرفتی که داشتهاید کمک میکند.
مراقبه؛ ایجاد آگاهی در اینباره که ذهن چگونه مستقیماً بر افکار و رفتار شما تأثیر میگذارد، به شما یاد میدهد که چگونه رفتارهای منفی و خودویرانگر را شناسایی کنید.
دوازده قدم را تمرین کنید: برای بسیاری از افراد، شرکت در جلسات دوازده مرحلهای کافی نیست. شما در واقع باید یاد بگیرید که چگونه دوازده قدم را زندگی کنید و هر روز آنها را در زندگیتان پیاده و عملی کنید.
پیشرفتهای کوچک را جشن بگیرید؛ هر میزان پیشرفت، هر چند کوچک، همچنان پیشرفت است. حتی تشخیص جزئیترین پیشرفتها باعث ایجاد خودکارآمدی میشود و به شما کمک میکند درک کنید که قادر به ایجاد تغییر هستید. بگویید که روی غلبه بر بعضی آسیبهای روانی عمیقاً ریشهدار(مثلا رنجش) کار کردهاید. اگر بالاخره توانستید یکی از این رنجشها را رها کنید آن را جشن بگیرید! این واقعیت را تصدیق کنید که در حال پیشرفت هستید و چیز دیگری جز حرکت رو به جلو (هر چقدر هم آهسته) نمیخواهید.
سفر بهبودی خود را از همین امروز شروع کنید
غلبه و مقابله با نقصهای اخلاقی به این معنا نیست که بخواهیم کامل باشیم. به این معناست که بخواهید کمتر اضطراب داشته باشید، احساس شادی بیشتری داشته باشید و با آنچه هستید راحت باشید؛ که معنای واقعی خوشبختی این است.