مروری بر اعتیاد به هروئین
علل، علائم، درمان و چشمانداز آینده
تحریریه اعتیاد
اعتیاد به هروئین تأثیرات مخربی بر سلامت روان و جسم مصرفکننده دارد. هروئین یکی از خطرناکترین و اعتیادآورترین مواد مخدری است که برای انسان شناخته شده است. این ماده نسبتاً ارزانقیمت است، اما افراد معتاد میتوانند مقادیر زیادی از درآمد خود را صرف مصرف روزانه آن کنند.
در این مقاله، مجله اعتیاد به بررسی اثرات، علائم، عوارض و روشهای ترک اعتیاد به هروئین میپردازد.
هروئین چیست؟
هروئین (Heroin) مادهای از خانواده اپیوئیدها (Opioids) است که از مرفین، یکی از ترکیبات اصلی گیاه خشخاش، به دست میآید. دیگر مواد افیونی شناختهشده مانند تریاک، مرفین، کدئین، اکسیکنتین و ویکودین نیز جزو این خانواده هستند.
هروئین بهطور معمول به شکل پودر سفید عرضه میشود، اما ممکن است به رنگ قهوهای یا به صورت مادهای چسبناک و سیاه باشد که به آن “تار سیاه” گفته میشود. در ایران، مصرفکنندگان آن را با نامهایی چون “گرد” یا “دوا” میشناسند.
از لحاظ علمی، هروئین با نام دیامورفین یا دیاستیلمرفین شناخته میشود و یک ماده بسیار اعتیادآور و خطرناک است که به سرعت سیستم عصبی را مختل میکند و وابستگی شدیدی در فرد ایجاد میکند. این ماده به سرعت وارد مغز شده و به مرفین تبدیل میشود. سپس به گیرندههای افیونی که کنترل درد را برعهده دارند، متصل میشود و نواحیای از مغز که مسئول ایجاد احساسات خوشایند هستند را فعال میکند.
اعتیاد به هروئین و مرگ ناشی از اوردوز آن در دهه گذشته به طرز چشمگیری در سراسر جهان افزایش یافته است. در آمریکای شمالی، این ، بحران تا حد زیادی ناشی از استفاده گسترده از داروهای مسکن اپیوئیدی تجویزی است. افرادی که به داروهایی مانند فنتانیل، اکسیکُنتین و ویکودین معتاد میشوند، پس از پایان نسخههای پزشکی به هروئین روی میآورند، زیرا این ماده اثرات مشابهی دارد اما دسترسی به آن آسانتر و ارزانتر است.
فردی که هروئین مصرف میکند، پس از کشیدن یا تزریق آن، احساس سرخوشی شدیدی را تجربه میکند. علائمی مانند گرمی پوست، خشکی دهان، و سنگینی دستها و پاها به همراه این احساس لذت مصنوعی ظاهر میشود. این حس سرخوشی کوتاهمدت بوده و به دنبال آن احساس ضعف و خوابآلودگی شدید رخ میدهد.
ترک هروئین بسیار دشوار است و به عزم قوی فرد مصرفکننده و حمایت مؤثر نیاز دارد.
تاریخچه هروئین
هروئین برای اولین بار در سال ۱۸۷۴ توسط یک شیمیدان انگلیسی از مرفین تولید شد و در سال ۱۸۹۸ شرکت دارویی بایر (Bayer) آن را به تولید انبوه رساند. به دلیل مشکلات سوءمصرف مرفین، هروئین بهعنوان جایگزینی برای آن معرفی شد. اما به زودی مشخص شد که هروئین نیز به شدت اعتیادآور است. در اوایل قرن بیستم، قوانین سختگیرانهای در اروپا و آمریکا برای محدود کردن تولید، توزیع و مصرف هروئین تصویب شد.
در ابتدا، به دلیل اثرات تسکیندهنده و خواص اولیه شگفتانگیز هروئین، این ماده “هیرو” (Hero) به معنی قهرمان نام گرفت. اما با آشکار شدن پتانسیل بالای اعتیادآوری آن، این امید به ناامیدی تبدیل شد.
عوارض اعتیاد به هروئین
اعتیاد به هروئین آسیبهای جدی به مغز و سیستم تنفسی وارد میکند و میتواند منجر به اختلالات شدید در عملکرد سلولهای مغزی و از دست دادن کنترل و اراده در فرد معتاد شود. این ماده به شدت بر سیستم عصبی مرکزی تأثیر میگذارد و میتواند منجر به خوابآلودگی طولانی، کندی عملکرد قلب و اختلالات حاد سیستم قلبی-عروقی شود. در برخی موارد، این اختلالات میتوانند به ایست قلبی و مرگ منجر گردند.
یکی از جدیترین عوارض فیزیولوژیکی هروئین، افت تنفسی است که رایجترین علت مرگ ناشی از مصرف بیش از حد این ماده به شمار میآید. مصرف طولانیمدت هروئین به مشکلاتی مانند اختلال حافظه، افسردگی، و زوال مغزی منجر میشود. سایر عوارض شامل یبوست، پریودهای نامنظم در زنان، ناباروری، و کاهش میل و توانایی جنسی است.
استفاده از سرنگهای مشترک برای تزریق هروئین به افزایش خطر ابتلا به بیماریهای خونی نظیر هپاتیت B و C و ایدز (HIV) منجر میشود. معتادان به هروئین که به وابستگی فکری به این ماده دچار شدهاند، ممکن است مصرف را به مهمترین اولویت زندگی خود تبدیل کنند و به دنبال تأمین هزینه مواد به رفتارهای ناخوشایند و حتی ارتکاب جرم روی آورند.
بوهای مختلف هروئین
بوی هروئین با توجه به نوع و روش مصرف آن میتواند متفاوت باشد. هروئین پودری سفید و خالص معمولاً بوی تند و تعفنآوری دارد، در حالی که هروئین سفید چینی بهطور خاص ممکن است بوی بادام تلخ بدهد.
هروئین خیابانی، که غالباً در بازار سیاه موجود است، ممکن است بوی سرکه دهد. بنابراین، هروئین میتواند بوهای مختلفی از خود ساطع کند. اگر تاکنون پودر هروئین را ندیدهاید، ممکن است آن را با پودر لباسشویی یا جوششیرین اشتباه بگیرید، زیرا بوی این مواد را دارد و معمولاً حاوی افزودنیهای شیمیایی است.
هروئین پودری سفید و قهوهای ممکن است بوی ادرار یا خاک گربه نیز بدهد. هروئین سوخته سیاه، که یکی از انواع رایج هروئین در خیابانهاست، بوی قوی مشابه سرکه دارد و به دلیل ترکیب با افزودنیهای شیمیایی، ممکن است بوی گنهگنه یا پلاستیک سوخته نیز بدهد.
در بعضی موارد، ممکن است بوی تینر رنگ را به یاد آورد یا به گفته برخی، بوی شیرینبیان دهد، بخصوص برای کسانی که هروئین را از بینی مصرف میکنند.
ترک هروئین چند روز طول میکشد؟
اعتیاد به هروئین، سموم زیادی را وارد بدن کرده و به کبد و کلیه صدمه زده است. به علاوه این نوع اعتیاد منجر به بالا رفتن چربی و فشارخون نیز میشود. پس از قطع مصرف، در فرد علائم گوناگونی بروز میکند که شامل درد عضلانی، بیخوابی، بیقراری، عطسه، آبریزش بینی، یبوست، اسهال، تهوع و استفراغ، ضعف و بیحالی، احساس سرما و گرما، لرز، پرخاشگری، کاهش میل جنسی و… میباشد. شدت خماری و علائم ترک مواد در بیماران متفاوت است و تحمل درد خماری بدون مراقبتهای صحیح بسیار دشوار خواهد بود.
ترک هروئین چند روز طول میکشد؟ این یکی از سوالات افرادی است که قصد ترک اعتیاد به هروئین را دارند. برای ترک موفق هروئین با کمترین عوارض، بیمار باید تحت نظر پزشک و مراقبت کادر درمان باشد و هر چه سریع تر در جلسات معتادان گمنام شرکت کند. در صورتی که دوز مصرفی بالا و مدت اعتیاد به هروئین طولانی باشد، طول دوره سم زایی ممکن است بیشتر طول بکشد.
علائم ترک هروئین از ۶ الی ۱۰ساعت بعد از آخرین مصرف آغاز شده و طی۲ الی۱۰روز فروکش می کند. اما عوارض روحی و روانی ترک ماندگاری بیشتری دارند و ممکن است تا ماه ها با بیمار همراه باشد.
روشهای ترک اعتیاد به هروئین
انواع روشهای درمانی موثر برای ترک هروئین در دسترس است. از جمله استفاده از دارو برای سمزدایی که دوره پاکسازی فیریکی بیمار را راحتتر میکند. روانشناسی و روانکاوی نیز در درمان سوءاستفاده از مواد مخدر استفاده میشود. متدهای روان درمانی برای کمک فکری، روحی و پرورش روان بیمار نیز موثر خواهد بود.
هر دو روش به بازگرداندن درجاتی از عملکرد و رفتار مغز به حالت نرمال کمک میکند. تحقیقات نشان میدهد برای بسیاری از افراد، ادغام هر دو روش داروئی و روانشناسی درمان موثرترین رویکرد است.
در مجله اعتیاد بیشتر بخوانید:
ترک اعتیاد در خانه، بله یا خیر؟
بسیاری از معتادان برای ترک اعتیاد به مراکز درمانی ویژه مراجعه میکنند. برخی بیمارستانها بخش تخصصی ترک الکل یا مواد مخدر راه اندازی کردهاند و در سالهای اخیر تعداد کلینیکهای تخصصی در ایران افزایش پیدا کرده است. به علت هزینه کمتر، اکثر معتادان به کمپهای ترک اعتیاد مراجعه میکنند که انتخاب کمپ معتبر و مجهز از اهمیت ویژهای برخوردار است.
برای انتخاب روش صحیح درمان اعتیاد هروئین حتما با افراد متخصص مشورت کنید.
اطلاعات بیشتر در مورد مراحل ترک در مرکز ترک اعتیاد
سایر مقالات مجله اعتیاد در مورد روش های ترک اعتیاد:
یک مرکز ترک اعتیاد استاندارد چه ویژگیهای دارد؟
ترک اعتیاد هروئین با متادون
درمان اعتیاد با استفاده از داروی متادون، یکی از روشهای متدواول و متاسفانه غلط است که بسیاری از مراکز ترک اعتیاد برای درمان از آن استفاده میکنند. این روش تنها باعث تغییر نوع ماده مخدر میشود و عملاُ اعتیاد از هروئین را به متادون تغییر میدهند و مصرفکننده برای دستیابی به بهبودی کامل باید مجدداً اقدام به ترک متادون کند.
ترک به روش سقوط آزاد
شخص معتاد به یکباره مصرف مواد مخدر را قطع میکند بدون آن که دارو و یا ترکیبی را جایگزین مواد خود کند. به این روش ترک اعتیاد یابویی یا سقوط آزاد میگویند. تحمل عوارض و دردهای ناشی از قطع سریع مواد در این روش زیاد است.
به علت قطع ناگهانی، عکسالعملهای آشکار فرد، یک تا دو هفته طول میکشد. این دوره بسیار سخت و طاقتفرسا خواهد بود. ایراد اصلی این روش، شوک جسمی و روحی شدید به بیمار است. امروزه تقریبا این روش منسوخ شده چرا که احتمال بازگشت در آن زیاد است، چون وابستگی روانی فرد از بین نمیرود و به ریشههای اصلی ابتلا به اعتیاد پرداخته نمیشود.
روش انجمن معتادان گمنام
انجمن NA یا همان Narcotics Anonymous به فارسی معتادان گمنام نامیده میشود، یکی از بزرگترین NGOهای فعال در زمینه درمان بیماری اعتیاد است. اِن اِی در واقع برای ترک مواد مخدر راهی ارائه نمیکند. بلکه برنامهای موثر برای باقی ماندن در ترک برای معتادان است و به شیوه ترک فیزیکی کاری ندارد.
برای اطلاعات بیشتر این مقاله مجله اعتیاد را بخوانید: معتادان گمنام
روش صحیح و علمی ترک هروئین چیست؟
گزینههای درمانی بسیاری برای ترک اعتیاد وجود دارد که موفقیتآمیز هستند. در دوره سمزدایی میتوان بهمدت کوتاهی با تجویز پزشک از دارو استفاده کرد و با کمک روانشناس در صورت نیاز به مشکلات روحی بیمار پرداخت. در ادامهی فرآیند درمان، شاید به کمک سایر برنامههای بهبودی اجتماعی یا خانوادگی نیاز باشد. پس از ترک اعتیاد، شرکت در جلسات معتادان گمنام توصیه میشود.
بستری شدن در بیمارستان تخصصی یا درمان در کمپ ترک اعتیاد هم میتواند بسیار مؤثر واقع شود، بهخصوص برای آنهایی که مشکلات جدیتری (از جمله وقوع اختلالات همزمان مثل افسردگی) دارند. مراکز درمانی قانونی، مراقبت سازمانیافته و متمرکز بیست و چهار ساعته از جمله مسکن امن و مراقبت پزشکی و روانپزشکی به مراجعهکنندگان ارائه میدهند. آنها از رویکردهای درمانی متنوعی نیز استفاده میکنند و به طور کلی هدفشان کمک به بیماران برای داشتن یک زندگی خالی از مواد مخدر و جرم بعد از گذراندن فرآیند درمان است.
هشدار در مورد هروئین
مرگ بر اثر اعتیاد به هروئین معمولاً به دلیل اوردوز رخ میدهد که منجر به ایست تنفسی، کما و در نهایت مرگ میشود. در دهه گذشته، مرگومیر ناشی از هروئین به طرز چشمگیری افزایش یافته و بسیاری از مصرفکنندگان، پس از پایان نسخه داروهای اپیوئیدی مانند فنتانیل یا اکسیکنتین، به هروئین روی آوردهاند.
مصرف هروئین به دلیل قیمت پایین و دسترسی آسان، به سرعت در حال افزایش است. این ماده مخدر، با قدرت تخریبی فوقالعاده، میتواند به نابودی خانوادهها منجر شود. به والدین و سرپرستان توصیه میشود به شدت مراقب باشند، زیرا هروئین میتواند زندگیهای بسیاری را به ورطه نابودی بکشاند.
خوشبختانه، ترک اعتیاد به هروئین امکانپذیر است و این فرآیند باید با تمایل و عزم شخص معتاد آغاز شود. بسیاری از افرادی که به کمک روشهای درمانی معتبر روی آوردهاند، موفق به رهایی از جهنم اعتیاد و شروع زندگی جدیدی شدهاند.
بیشتر هروئینی که در خیابانها و مکانهای عمومی به فروش میرسد، آلوده به مواد دیگری مانند شکر، نشاسته یا شیر خشک است که میتواند بسیار خطرناک و حتی کشنده باشد. علاوه بر این، رانندگی تحت تأثیر مواد مخدر نه تنها غیرقانونی است، بلکه میتواند عواقب جبرانناپذیری به دنبال داشته باشد.
استفاده از سرنگهای مشترک نیز میتواند منجر به انتقال بیماریهای خطرناکی مانند ایدز و هپاتیت شود. همچنین، استعمال هروئین در دوران بارداری میتواند آثار بسیار جبرانناپذیری بر جنین داشته و حتی به مرگ نوزاد منجر شود.
برای ترک اعتیاد به هروئین، مشاوره با پزشک یا روانپزشک متخصص ضروری است. انجمن معتادان گمنام (NA) به عنوان یکی از موفقترین روشهای ترک اعتیاد، برنامههای درمانی مؤثری را برای کسانی که به دنبال رهایی از این اعتیاد هستند، ارائه میدهد.
نویسنده: سپهر آذری/مجله اعتیاد
references