اعتیاد باعث خودکشی میشود؟
اعتیاد و خودکشی، رابطهای که پایانی تلخ دارد
تحریریه اعتیاد
اعتیاد و خودکشی رابطهای تنگاتنگ دارند به طوری که آمارها نشان داده، معتادان ۱۴ برابر افراد عادی جامعه دست به خودکشی میزنند. شیوع بالای خودکشی میان افراد وابسته به مواد مخدر و الکل را میتوان ناشی از ارتباط مستقیم افسردگی و اعتیاد دانست. با توجه به اهمیت سلامت روان و حفظ جان بیماران وابسته، ۱۰ سپتامبر به عنوان “روز پیشگیری از خودکشی” نام گرفته است. پرداختن به این آسیب اجتماعی رسالتی مهم است. از شما خواهش میکنیم اگر به مادهای وابستگی دارید یا اگر یکی از اطرافیان یا عزیزانتان دچار اعتیاد است، راهکارهای مجله اعتیاد را درباره احتمال اقدام به خودکشی بررسی کنید؛ مبادا حادثهای تلخ پیش بیاید.
رابطه اعتیاد و خودکشی زیر ذرهبین
عوامل زیادی هستند که احتمال اقدام به خودکشی افراد را بالا میبرند، از جمله:
- اختلال شخصیت
- بیماریهای روانی
- فقر
- فشار مالی
- مشکلات خانوادگی
- طلاق
- شکست عاطفی
- وابستگی به مواد مخدر
- وابستگی به الکل
در مجله اعتیاد بیشتر بخوانید
What to Know About Addiction and Suicide
خودکشی در معتادان شایعتر است؟
خودکشی در میان افراد معتاد یک موضوع بسیار مهم و نگرانکننده است. از میان عوامل موثر در خودکشی، اعتیاد همیشه پررنگتر بوده است؛ همچنین عوامل روحی و روانی موجود در زندگی فرد هم میتواند، احتمال اقدام به خودکشی را در فرد بالا ببرد. ۱۵ – ۱۲ درصد کسانیکه مواد مصرف میکنند، دست به خودکشی میزنند و اگر مشکلات روحی هم داشته باشند، احتمال خودکشی در آنها بیشتر است.
عوامل روحی و روانی موثر در خودکشی
- افسردگی
- اختلال دوقطبی
- استرسهای مختلف
- اختلال شخصیت مرزی
- اختلال وسواس جبری
مایکل گروت، دکترای روانشناسی از بیمارستان سیلور هیل در کانتیکت آمریکا، تأکید میکند: “آنچه در خودکشی و اعتیاد مشترک است، تمایل به فرار از درد، رنج و ناراحتی است”. این درد، اغلب از منابع مشترکی ناشی میشود که شامل ضربههای روحی و سوءاستفاده در دوران کودکی، مشکلات اقتصادی، دردهای فیزیکی مزمن، و مشکلات روانی مانند اختلال دوقطبی و افسردگی میشود.
نقش خانواده در خطر خودکشی معتادان
بسیاری از خانوادهها به جز عوامل ظاهری و جسمی بیمار معتاد، توجهی به نشانههای منجر به خودکشی او ندارند. افسردگی یکی از علل اصلی شکلگیری، افکار خودکشی در فرد است. به علاوه اعتیاد بر روابط اجتماعی،خانوادگی، شغلی و اقتصادی فرد اثر منفی میگذارد. تمام این اختلالها میتواند رابطه اعتیاد و خودکشی را پررنگتر سازد. خصوصا اگر دیگران فرد را به وضوح قضاوت کنند. در چنین شرایطی خانواده باید پشتیبان فرد باشد.
از منظر روانشناسی، پژوهشهای علمی و دانشگاهی بسیاری به بررسی رابطه بین افکار خودکشی و ویژگیهای شخصیتی در افراد معتاد پرداختهاند. با توجه به خطراتی که افکار خودکشی به همراه دارند و افزایش تمایل به اقدام به خودکشی در میان افراد معتاد، به ویژه پس از لفزش، شناسایی عوامل خطرآفرین و عوامل شناخته شده برای این افکار، میتواند به کاهش میزان خطر کمک کند.
عوامل هشداردهنده خودکشی چیست؟
حال که اهمیت توجه به عوامل هشدار خودکشی در معتادان، برای شما مشخص شد، بهتر است آنها را بشناسید:
- صحبت درباره مرگ
- صحبت درباره ناامیدی و تیرگی دنیا
- تحریکپذیری و زود رنجی شدید
- صحبت درباره احساس اسارت و از بین رفتن آزادی
- انزوا و گوشهگیری
- تیره کردن اتاق و فرار از روشنایی
- بیخوابی
- اجتناب از قرارگیری در موقعیتهای اجتماعی
- افت ناگهانی تحصیلی یا بازدهی شغلی
- مصرف بیشتر مواد اعتیادآور
- تمایل نداشتنن برای بیرون آمدن از رختخواب
- کنار گذاشتن تفریحات و کارهای مورد علاقه
- عصبی شدن، کلافگی و پریشانی
- بیپروا و بیملاحظه
راهکار برای مقابله با افکار خودکشی معتادان
اگر میان نزدیکان شما فرد معتادی حضور دارد و به نظرتان میرسد که افکار خودکشی را در ذهن میپروراند، این راهکارها را پیش بگیرید.
توجه به تغییرات رفتاری و عملکردی معتاد
ممکن است عزیز یا دوست شما در طول روز، رفتار عجیبی نشان دهد یا عملکردی غیر عادی داشته باشد. این رفتارها را به عنوان واکنشهای گذرا در نظر نگیرید. او را تنها به حال خودش رها نکنید. در چنین مواقعی به این رفتارها دقیق شوید:
- گوشهگیری بیش از حد
- گریه کردن زیاد
- بیاشتهایی و امتناع از خوردن
- عصبانیت یا غم شدید
- نخوابیدن یا بیش از حد خوابیدن
- قطع رابطه با دوستان
- بخشیدن همه وسایل به دیگران
- رفتارهای پرخطر و پرخاشگرانه
- مصرف بیش از حد مواد و الکل
- بیمیلی به کارهای روزمره
برای بیمار وابسته به مواد یک حامی باشید
نقش حمایتگر داشته باشید
اگر هریک از رفتارها و عملکردهای بالا را دیدید، احتمالا باید به رابطه خودکشی و اعتیاد در عزیزتان پی برده باشید، پس پیشقدم شوید و این راهکارها را انجام دهید.
شنونده و پرسشگر خوبی باشید. فقط ناظر و ساکت بودن خوب نیست. ممکن است فکر کنید با صحبت از خودکشی ممکن است باعث تقویت فکر خودکشی در او شوید؛ در حالیکه اقدام به خودکشی فریادی برای کمک خواستن است. وقتی فردی به خودکشی فکر میکند نیاز دارد که کسی از او بپرسد، چون فکر میکند کسی به او اهمیت نمیدهد.
غیر مستقیم بپرسید:
- «چه مشکلی پیش آمده؟»
- «من چه کمکی میتوانم کنم؟»
بهطور مستقیم بپرسید:
- «آیا به خودکشی فکر میکنی؟»
- «چه افکاری در مورد خودکشی داری و از چه زمانی شروع شده؟»
حالا موقع دلگرمی است:
«من کنار تو هستم تا از عهده مشکلاتی که برایت پیش آمده بربیایی»
جملاتی که نباید بگویید:
- «زیادی داری بزرگش میکنی»
- «نقش بازی نکن»
- «این فکرهای احمقانه را کنار بگذار»
- «خودکشی به تو کمکی نمیکند»
- «هیچ چیز ارزش خودکشی ندارد»
- «تو با این حرفها فقط میخواهی جلب توجه کنی»
پیشگیری از خودکشی به صورت فیزیکی
حال که با شرایط بیمار آشنا شدید و میدانید ممکن است به خاطر اثر اعتیاد و خودکشی با زندگی خود بازی کند؛ باید محل زندگی را امن سازید
- وسایل و ابزار خطرناک مانند اسلحه، مواد شیمیایی خطرناک را از دسترس او خارج کنید.
- در اختیار داشتن حجم زیاد ماده مخدر نیز میتواند به عنوان ابزاری برای خودکشی باشد، لذا تا حد امکان هر چه سریعتر اقدامات لازم برای کنترل و ترک مصرف، مانند بستری کردن در کمپ ترک اعتیاد را انجام دهید.
- تلفنهای فوریتی مداخله در بحران برای پیشگیری از خودکشی را از یاد نبرید
- شماره ۱۱۰ (شماره ملی پلیس) شماره ۱۱۵ (اورژانس در کشور ایران)
- شماره۱۴۸(سازمان بهزیستی ایران) پاسخگویی در ساعت ۶ صبح تا ۹ شب در سراسر کشور
- شماره ۱۲۳ (اورژانسهای اجتماعی)
- در سامانههای آنلاین حمایت از معتادان ثبت نام کنید:
- جستجوی نزدیکترین مرکز مشاوره در سایت بهزیستی به نشانی http://www.behzisti.ir
- ثبت نام در سایت behzisti.ir
در پایان
خودکشی عامل اصلی مرگ زودرس در جوانان است. داده های سازمان بهداشت جهانی نشان میدهد سالانه بیش از یک میلیون نفر در جهان دست به خودکشی میزنند.
در این مقاله عوامل موثر بر خودکشی را بررسی کردیم. متوجه شدیم رابطه معنا داری بین اعتیاد و خودکشی وجود دارد. مواد مخدر قدرت تفکر را از شخص میگیرد و او را افسرده میکند؛ و دیگر نمیتواند تصمیم درست و منطقی بگیرد و احتمال دارد با یک بحران به زندگی خود پایان دهد. از طرفی مصرف این مواد با تغییر شیمی مغز فرد را افسرده و ناامید میکند که میتواند او را به سمت خودکشی سوق دهد. ممکن است تهديد به خودکشي به اندازه اقدام به خودکشي جدی نباشد، ولی نباید احتمال اقدام به خودکشی و حتی مرگ را نادیده گرفت. بنابراین پیش ازآنکه دیر شود و فرصت از دست برود، در اولین فرصت برای گرفتن راهنمایی و مشاوره دست به کار شوید.
نگارنده: یاسمین ثریا/مجله اعتیاد