پاک شدن و پاک ماندن در سال جدید
در سفر هوشیاری باید ذهن را آزاد گذاشت
تحریریه اعتیاد
برای بسیاری از افراد مبتلا به اعتیاد، آغاز بهار فرصتی مناسب برای شروع راه بهبودی و رهایی از اعتیاد است. این فصل پر از انرژی و امید، زمانی مناسب برای آغاز یک مسیر جدید و پرفراز و نشیب است. انتخاب ترک اعتیاد در سال نو، میتواند به معتادان احساس انگیزه بیشتری برای رهایی از اعتیاد بدهد زیرا این فصل نمادی از تولد و تجدید حیات است که میتواند روحیه و اراده آنها را تقویت کند.
بسیاری از ما در پی رعایت رسوم و تصمیمات جدید برای سال جدید هستیم. برای فردی که با مشکل اعتیاد مواجه است، تصمیم تازه میتواند ترک این عادت مخرب را که بر زندگیاش تأثیر منفی دارد، شامل شود. ترک عادت سخت است! عزم جزم کردن برای بیشتر ورزش کردن یا جا باز کردن برای دنبال یک سرگرمی قدیمی رفتن خودش به اندازهی کافی سخت است؛ از کسی که به یک جور مواد یا رفتار اعتیاد دارد، چطور میتوان انتظار داشت تغییری پایدار در خودش ایجاد کند؟ اصلاً از کجا باید شروع کند؟
بدون شک، ترک مواد مخدر یا رفتارهای اعتیادی امکان پذیر است و آغاز یک سال جدید میتواند زمان مناسبی برای این تغییر باشد. اگر هنوز در مورد آن شک دارید، ممکن است بهتر باشد نگاهی واقعبینانه به مزایا و معایب ترک اعتیاد داشته باشید. برای فردی که در مورد اینکه آیا باید تغییر کند یا خیر شک دارد، گاهی ارزیابی دقیق مزایا و معایب عادتهای فعلی و همچنین دلایل تصمیم برای ترک آن، میتواند به کمک شایانی باشد. در ضمن جلوگیری از بازگشت به مصرف یعنی پاک ماندن در سال جدید نیز راه و روش خاصی دارد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
برای تغییر یک عادت از کنترل خارجشده میتوان از دیگران کمک خواست. این قدم اول در مسیر هدایت معتاد به سمت تغییر مثبت پایدار بسیار مهم است.
در ادامه این گزارش، مجله اعتیاد توضیحات جامعی را درباره فرصتها و چالشهای ترک اعتیاد در سال جدید ارائه خواهد داد.
تمایل به ترک اعتیاد: عزم را جزم کردن
راههای زیادی برای رسیدن به پاکی و هوشیاری وجود دارد. انتخاب مرکز ترکاعتیاد، مرکز مدیریت عقبنشینی/ سمزدایی، خانههای مخصوص معتادان در حال ترک یا یک گروه پشتیبان همه با هم میتواند از تحمل یک نفر خارج باشد. به همین خاطر کمک گرفتن از دیگران میتواند مفید واقع شود. حضور یک همراه در زمان تصمیمگیریها، میتواند آغاز مسیر را برای فرد معتاد آسانتر کند و از میزان استرس این تجربه بکاهد.
مدیریت ترک اعتیاد
به محض اینکه عزم خود را جزم کردید که مصرف الکل یا سایر مواد را کنار بگذارید، باید این را هم تشخیص دهید که آیا مدیریت ترک اعتیاد (به عنوان مثال سمزدایی با مصرف دارو) برایتان ضروری است یا نه. برای آنهایی که به الکل، خانوادهی مورفینها و قرصها و شربتهای آرامبخش و خوابآور اعتیاد دارند، این روش معمولاً کارساز خواهد بود. عبور از مرحله سمزدایی بدن از اینها دشوار است و حتی گاهی بسته به مدت زمان و کیفیت مادهی مورد استفاده میتواند مرگبار باشد. اگر فرد به یکی از این مواد اعتیاد داشته، نظر یک پزشک متخصص ضروری است.
در مجله اعتیاد بیشتر بخوانید
آشنایی با مراحل ترک در مرکز ترک اعتیاد
مراجعه به مرکز ترک اعتیاد
خیلیها بعد از مرحلهی سمزدایی مراجعه به یکی از مراکز درمانی ترک اعتیاد را بهترین گزینه میدانند. خط مشی و ساختاری که در این گونه مراکز وجود دارد، میتواند برای فردی که به تازگی اعتیادش را ترک کرده، حیاتی باشد. بررسی مشکلات روحی و روانی، از سر گرفتن عادات، رفتار و برنامههای روزانهی مثبت میتواند تأثیر زیادی در رسیدن به پاکی و هوشیاری پایدار داشته باشد.
به هر حال پاک شدن اول راه بهبودی است، باید روش مناسبی برای پاک ماندن در سال جدید انتخاب کرد. در این مرحله انتخاب روش حفظ پاکی و هوشیاری اهمیت زیادی دارد. برنامههای دوازده قدمی مانند NA یا AA معروفترین برنامهی حفظ سبک زندگی با هدف بهبودی است. اما به همه جواب نمیدهد.
روش جدیدتری هست به نام برنامهی بهبودی اسمارت (SMART که در واقع مخفف این عبارت است: Self-Management and Recovery Training که یعنی آموزش بهبودی و مدیریت خود). جلسات برنامهی اسمارت که ریشه در رفتار درمانی شناختی دارد، در سرتاسر دنیا برگزار میشود. هر کسی که به چیزی اعتیاد دارند، از قمار و غذا گرفته تا مواد مخدر و الکل، میتواند در این برنامه شرکت کند. برای بسیاری رویکرد استدلالی و نه بر پایهی ایمانِ برنامهی اسمارت یکی از مهمترین دلایل جذابیتش است.
این سه معروفترین سازمانهای حامی معتادان هستند، اما وجودشان در سبک زندگی متمرکز بر بهبودی ضروری نیست. چه بسیار روشهایی که برای حفظ بهبودی یک معتاد سابق وجود دارد. نکتهی مهم این است که هنگام بررسی گزینهها باید ذهن را باز گذاشت. اگر چیزی مفید یا بدردبخور به نظر آمد، باید به آن چنگ زد. و از آنچه مفید و بدردبخور نیست، چشمپوشی کرد.
مراجعه به مرکز درمانی ترک اعتیاد یکی دیگر از تمرینهای کمک خواستن است. ورود به این مراکز یعنی یک تیم درمانی در کنار شمایی که تصمیم گرفتهاید زندگی تازهای را آغاز کنید، خواهد بود و همچنین یک سری آدم دیگر که مثل شما تصمیم گرفتهاند هوشیار زندگی کنند. در روابطی که در این دوره بین افراد شکل میگیرد، یک جور حمایتی وجود دارد که اغلب فراتر از مراقبتهای مرکز پیش میرود.
مقصد و هدف نهایی
بعد از مرحلهی سمزدایی، زندگی برای بسیاری بی معنا و بی هدف میشود. برای خیلیها مثل بیرون آمدن از مه است، بی مقصد و بی امید. حتی آنهایی هم که بعد از ترک موفق میشوند دوباره خودشان را پیدا کنند و زندگی متعهدانه را از سر بگیرند، دچار این سرگشتگیها میشوند. این تجربه برای همه منحصر به فرد و شخصی است. شاید مواجهه با این افکار و احساسات عذابآور باشد، اما باید به آن توجه کرد، نه که نادیدهاش گرفت.
این مرحله در مسیر تازهای که معتاد سابق آغاز میکند، در محکم کردن جای پایش، بسیار مهم است. اینجاست که مقصدش را مشخص میکند. اما مقصد هر چه باشد، در سفر هوشیاری باید ذهن را آزاد گذاشت. چرا که این سفر، سفر کشف و شهود است.