نقش انکار در زندگی و اعتیاد فرد معتاد
دروغگویی به خود و دیگران
تحریریه اعتیاد
انکار بیماری اعتیاد یکی از مشکلات اساسی و پایدار معتادان است که مانعی بزرگ بر سر راه بهبودی بهشمار میآید. این انکار نه تنها از تشخیص و پذیرش مشکل جلوگیری میکند، بلکه میتواند به احساس شرم، نفرت از خود و کاهش عزتنفس منجر شود. معتادان اغلب دو موضوع را انکار میکنند: اول، اینکه مصرف مواد مخدر یا الکل مشکلی است که نمیتوانند کنترل کنند؛ و دوم، اینکه پیامدهای منفی زندگیشان به مصرف این مواد مرتبط است. پذیرش این واقعیتها گامی اساسی در مسیر بهبودی و ایجاد تغییرات مثبت در زندگی است.
انکار بیماری اعتیاد چیست؟
انکار زمانی است که کسی واقعیت را نادیده میگیرد، کم اهمیت جلوه میدهد یا تحریف میکند تا از پذیرش حقیقت فرار کند. افرادی که به الکل یا مواد مخدر، اعتیاد دارند، معمولاً به سختی با احساسات خود مواجه میشوند و ممکن است برای فرار از این احساسات به مصرف مواد تکیه کنند. انکار اعتیاد راهی دیگر برای نادیده گرفتن مشکلات است. این افراد ممکن است مصرف الکل و مواد را به عنوان راه فراری از مشکلات ببینند. گاهی اوقات انکار بیماری اعتیاد میتواند در مواجهه با یک موقعیت استرس زا یا آسیبزا مفید باشد، اما ماندن در این حالت به طولانی مدت مشکلساز است.
چگونه انکار باعث تداوم اعتیاد میشود؟
اعتیاد میتواند چرخهای بیپایان باشد زیرا مواد اعتیادآور هم آرامش موقتی به فرد معتاد میدهند و هم مشکلات جدیدی ایجاد میکنند. در بیشتر موارد، فرد معتاد به الکل یا مواد مخدر انکار میکند که مشکلی وجود دارد تا زمانی که نادیده گرفتن مشکلاتش غیرممکن شود. این ممکن است به شکل اوردوز، فاجعه سلامتی، مشکلات حقوقی، فشار خانواده یا از دست دادن روابط رخ دهد.
انواع انکار در اعتیاد
نقش انکار در زندگی معتاد شکل های مختلفی دارد و به صورت های مختلفی در افراد مختلف بروز و ظهور میکند. بنابر نظر ترنس گورسکی (Terence Gorski) نویسنده کتاب “هوشیار ماندن” بعضی از رایجترین انواع انکار شامل موارد زیر هستند:
انکار مطلق: فرد معتاد به کلی وجود مشکل را نفی میکند “نه، من مشکلی ندارم”.
کوچک شمردن: فرد معتاد تا حدودی وجود مشکل را میپذیرد اما تاثیر آن را بسیار ناچیز و قابل چشم پوشی میداند “زیاد بزرگش میکنید، آن قدرها هم بد نیست، من مشکلی ندارم”.
اجتناب از پرداختن به کل موضوع: فرد معتاد موضوع را ندیده میگیرد، توجه نمیکند و تلاش میکند حواس خود و توجه دیگران را از موضوع پرت کند.
سرزنش کردن دیگران: معتاد سعی میکند اشتباه خود را به گردن دیگران بندازد و یا شرایط اجتماعی و خانوادگی را مقصر وضعیت خود قلمداد کند. “با این اوضاع، پس میخواستی چکار کنم؟ هر کس دیگری هم جای من بود همین کار را می کرد”.
دلیل تراشی و عقلانی سازی: معتاد با بکارگیری از دلایل موجه و غیرموجه و استفاده از استدلالهای مختلف سعی در عقلانی سازی و دلیل تراشی میکند. “گل که اعتیادآور نیست و من فقط برای این مصرف میکنم که حالم بهتر بشه”.
در مجله اعتیاد بیشتر بخوانید
رهایی از اعتیاد با تغییر روانی معنوی
نقش انکار در زندگی معتاد
انکار بیماری اعتیاد واکنشی بسیار قوی است که بنابر رویکرد روانکاوی در ضمیر ناخودآگاه عمل میکند و بنابراین توجه به این نکته کلیدی حایز اهمیت است که در بسیاری از مواقع فرد معتاد آگاهانه در تلاش برای فریب دادن اطرافیان نیست، بلکه در لحظهای که از انکار بیماری اعتیاد استفاده میکند در واقع بر این باور است که حقیقت را میگوید.
استفاده از مکانیسم دفاعی انکار توسط معتاد از نظر افرادی که وی با آنها در ارتباط است (مانند والدین، همسر، فرزند و همکار) مشمئزکننده، دیوانه کننده، تاسف بار، وقیحانه و شرم آور است. بعضی وقتها بحث و جدلها و دلیل تراشیهای معتاد ممکن است آنقدر متقاعدکننده و قانع کننده به نظر آید که مخاطب احتمالا در فهم و ادراک خود شک کند. تحلیل رفتار فرد معتاد بسیار گیج کننده خواهد بود تا زمانیکه متوجه نشویم که انکار، ویژگی و خصوصیت اعتیاد است. برای فهم انکار بایستی بدانیم این ناخودآگاه بسیار قدرتمند معتاد است که بر او فرمانروایی میکند.
مجیک ماشروم یا قارچ جادویی چیست؟
همه چیز درباره اعتیاد به کوکائین
چگونه از انکار رهایی پیدا کنیم
یادداشت کردن روزانه احساسات، ترسها و چالشهای اخیر زندگی میتواند به شما کمک کند تا متوجه نقش الکل و مواد مخدر در زندگی خود شوید. در نظر بگیرید که اگر به همان روش به مصرف الکل و سایر مواد مخدر ادامه دهید چه اتفاقی میافتد. اگر بخواهید نحوه مصرف الکل و مواد مخدر را تغییر دهید چه چیزی میتواند بهبود یابد؟ آیا از آنها برای مقابله با چیز دیگری که در حال وقوع است استفاده می کنید؟
درمانگران، گروههای حمایتی، و مراکز و برنامههای ترک اعتیاد نه تنها میتوانند در ایجاد عادات سالمتر و رفع اعتیاد یاری برسانند، بلکه میتوانند به شما کمک کنند تا با مسائل اساسی مقابله کنید – مانند آسیبهای گذشته، استرس، اضطراب یا سلامت روان. شرایطی که میتواند شما را به نوشیدن یا استفاده از مواد مخدر سوق دهد.
در پایان
نقش انکار در زندگی معتاد بسیار پررنگ است. انکار اصلیترین کارکردی است که فرد معتاد را از مشاهده مشکلات ناشی از اعتیاد دور نگه میدارد. این انکار به معتاد کمک میکند تا با نادیدهگرفتن آشفتگیهای زندگی، احساس کند همه چیز تحت کنترل است. در کوتاهمدت، انکار ممکن است کارآمد باشد، اما در بلندمدت به تفکر منطقی و اصلاح رفتار آسیب میزند. این نوع تفکر هذیانی باعث میشود معتاد واقعیتهای زندگی خود را نبیند و نتواند به درستی برای مشکلاتش چارهاندیشی کند. به همین دلیل، اغلب معتادان زمانی متوجه اوضاع وخیم خود میشوند که دیگر بسیار دیر شده است.
اگر فکر میکنید کسی که میشناسید مصرف مواد مخدر یا الکل خود را انکار میکند، سعی کنید او را درک و حمایت کنید.
به آنها بگویید که شما در کنار آنها هستید و نگران هستید. سعی کنید از استفاده از برچسب هایی مانند معتاد یا الکلی خودداری کنید. از قضاوت کردن بپرهیزید، اما حمایت خود را نشان دهید و در مورد راهها یا مکانهایی که میتوانند کمک بگیرند، پیشنهادهایی ارائه دهید. این گفتگوها ممکن است پیچیده و احساسی باشد، بنابراین ممکن است بخواهید یک درمانگر یا مشاور را درگیر کنید.
تحریریه مجله اعتیاد etiad.org
منبع: Addiction: What Is Denial
منبع: کتاب “اراده کافی نیست: درک انواع اعتیادها و چگونگی بهبودی از آنها” نوشته: آرنولد واشتون و دانا باندی، ترجمه: حسام الدین معصومیان شرقی