قوانین مواد مخدر در کشورهای جهان
مشکلات جدید برنامه جرمزدایی مواد در پرتغال
تحریریه اعتیاد
قوانین مواد مخدر کشورهای جهان متفاوت هستند. در سرتاسر دنیا، رویکردهای گوناگونی برای برخورد با جرائم مرتبط با مواد مخدر وجود دارد، از جریمههای نقدی تا حبسهای کوتاه و بلند مدت، که بسته به نوع و میزان مواد مخدر مورد نظر تعیین میشوند. به طور کلی، کشت و تولید مواد مخدر با مجازاتهای سنگینتری نسبت به حمل و مصرف آن روبرو خواهد شد.
اعتیاد و گرایش بخشی از جامعه به مصرف مواد مخدر، مشکلی است که گریبان کشورهای مختلف دنیاست و از پیشرفتهترین تا فقیرترین کشورهای جهان با این مسئله بغرنج دست و پنجه نرم میکنند.
بعضی از مواد مانند الکل، دخانیات و حتی ماریجوانا در بعضی کشورها قانونی هستند در حالی که انواع دیگر از مواد مانند کوکائین، اکستاسی، تریاک و هروئین غیرقانونی محسوب میشوند. با توجه به لذت بخش بودن و اعتیادآور بودن مصرف این مواد، تقاضا برای تولید آنها روز به روز افزایش مییابد و بازار جذابی برای سودجویان ایجاد میشود.
در این میان کشورها سعی کردهاند با وضع قوانین و تغییر رویکردها در قبال مواد مخدر، تا حدودی این مشکل را به کنترل خود درآورند. در این مسیر برخی راهکارهای سختگیرانه را دنبال کرده و بعضی دیگر نیز با قوانین به مراتب بازتر با این مسئله برخورد کردهاند. سیاستهای مبارزه با مواد مخدر به دلیل کاهش آسیبهای ناشی از آن تدوین میشوند، اما آمار نشان میدهد که سیاستهای اجباری اثر چندانی در کاهش تولید، توزیع و مصرف مواد مخدر نداشته است.
در این گزارش مجله اعتیاد نگاهی میاندازیم به قوانین مواد مخدر کشورهای جهان و راهکار چند کشور در قبال مسئله مواد مخدر را به طور خلاصه بررسی میکنیم.
تجربه پرتغال در مبارزه با اعتیاد
نقطه عطف تلاشهای پرتغال برای مقابله با مواد مخدر به حدود اوایل قرن جاری باز میگردد که تصمیم گرفته شد تمام انواع مختلف مواد مخدر از حالت غیرقانونی خارج شود. بنا به گزارشهای اولیه از سوی وزارت کشور پرتغال، از سال 2001 که داشتن مواد مخدر نه یک جرم بلکه یک بیماری در نظر گرفته شد، پیشرفت درخور توجهی در سلامت و بهداشت استفاده کنندگان از مواد مخدر در این کشور به وجود آمده است.
در سال 2001، مقامات پرتغال اعلام کردند دیگر استفاده از مواد مخدر جرم محسوب نمیشود و سیاستهای جدیدی را نیز در زمینه ممانعت، درمان و کاهش خطرات این مواد مخدر تصویب و اجرا کردند. معتادان دیگر به دادگاه ارجاع داده نمیشوند. این افراد به «کمیسیون بررسی شرایط معتادان» فرستاده میشوند.
این کمیسیون روش درمان یا جریمه مختصری برای فرد در نظر میگیرد، اما اغلب این مصرف کننده مواد این کمیسیون را ترک میکند و در بیشتر موارد هیچ مجازاتی برای او در نظر گرفته نمیشود. گزارشهای قدیمی نشان میداد که این سیاستها نتایج مثبت و ملموسی در کاهش تعداد مبتلایان به ایدز و مرگهای ناشی از اوردوز مواد مخدر داشته است، اما در سالهای اخیر، وضعیت اعتیاد وخیمتر شده و نگرانیهای مردم افزایش یافته است. در ادامه، آخرین اخبار کشور پرتغال را گزارش خواهیم کرد.
مشکلات جدید برنامه جرم زدایی پرتغال
برنامه جرمزدایی مواد مخدر در پرتغال اکنون با مشکلات زیادی مواجه شده است. مصرف مواد مخدر در این کشور به بالاترین میزان در ۱۲ سال گذشته رسیده است و از سال 2019 تا 2023 تعداد معتادین در لیسبون تقریباً دو برابر شده است. آنالیزهای فاضلاب در لیسبون نشان میدهد که کوکائین و کتامین در نمونههای فاضل آب، در میان بالاترین میزان در اروپا قرار دارند. جرایم – از جمله دزدی در اماکن عمومی – از سال 2021 تا 2022 پانزده درصد افزایش یافته است که افزایش تعداد نیروی انتظامی تا حدودی به دلیل افزایش مصرف مواد مخدر بوده است.
وضعیت خطرناک فعلی قابل مقایسه با سالهای قبل از اجرای جرمزدایی است. تعداد کثیری از مردم، احزاب سیاسی و سازمانهای مختلف اکنون خواستار بازنگری در سیاستی هستند که مدتها نقطه افتخار ملی بود. پلیس اعلام میکند که معضل اعتیاد مواد مخدر در بدترین نقطه خود در دهههای اخیر است و سازمانهای غیردولتی با بودجه دولتی که عمدتاً مسئولیت پاسخگویی به افراد معتاد را بر عهده گرفتهاند، به نظر میرسد کمتر به درمان اهمیت میدهند تا تاکید بر این که مصرف مادامالعمر مواد مخدر باید به عنوان «یک حق انسانی» تلقی شود.
در مجله اعتیاد بیشتر بخوانید
ایسلند جوانانش را از اعتیاد به الکل و مواد مخدر نجات داد
کانادا
کانادا نخستین کشور صنعتی است که به مردم اجازه داد تا ماریجوانا بخرند، بفروشند، در خانه بوتههایش را کشت کنند. این کشور در سال ۲۰۱۸ مصرف تفریحی ماریجوانا را قانونی ساخت. هدف این قانون بهبود سلامت عمومی و ایمنی و همچنان کاهش جرایم مرتبط با آن بود.
نتایج مطالعات پنج سال گذشته در باره اثرات دسترسی قانونی به ماریجوانا در این کشور مختلف بوده است. گزارشات نشان میدهد تعداد افرادی که بر اثر مصرف کانابیس در بیمارستان بستری میشوند افزایش داشته است. همچنین مصرف ماری جوانا ۲۵درصد افزایش داشته است. به گفته بندیکت فیشر که استاد مرکز تحقیقات کاربردی در دانشگاهی در کاناداست، «ماریجوانا امروز در سطح گسترده در دسترس همگان است، مصرف آن عادی شده و حتی محصولات جدیدی از آن به بازار آمده است.»
از طرف دیگر این اقدام دولت کانادا، اتهامات و دستگیریهای ناشی از جرایم مربوط به خرید و فروش و مصرف کانابیس را تا حد زیادی کاهش داده است. همچنین سود فروش این ماده مخدر به جای قاچاقچیها اکنون به خزانه دولت واریز میشود.
بریتیش کلمبیا، بیشتر از هر ایالت دیگر در کانادا، شاهد مرگ مصرفکنندگان مواد مخدر به دلیل اوردوز و مصرف مواد مخدر مشکوک بوده است. این استان یک طرح آزمایشی برای جرمزدایی از مقادیر کم مواد مخدر قوی را آغاز کرده است، که به بزرگسالان اجازه میدهد تا ۲/۵ گرم مواد مخدر از جمله کوکائین، هروئین، متامفتامین، فنتانیل و مورفین را در اختیار داشته باشند، اما هنوز زود است که درباره تاثیرات این طرح جنجالی قضاوت کنیم.
در ادامه این گزارش مجله اعتیاد در مورد قوانین مواد مخدر کشورهای جهان، توجه شما را به اوضاع کشورهای ژاپن، چین و سوئد جلب میکنیم.
۵سال بعد از قانونی شدن ماریجوانا در کانادا
الکل خطرناکتر است یا ماریجوانا ؟
ژاپن
در میان کشورهای پیشرفته جهان، ژاپن شدیدترین و سختگیرانه ترین قوانین مربوط به مواد مخدر را دارد. «قانون امور دارویی» این کشور، تولید و فروش 68 نوع مواد مخدر مختلف را ممنوع کرده و سیاست تحمل صفر در قبال این مسئله دارد. مجازات های جزایی در این کشور در قبال مواد مخدر بسیار شدیدتر از انگلیس است و در نتیجه تعداد کمتری از این افراد به دنبال درمان میروند.
این قوانین به قدری سرسختانه است که مسکُنها و داروهای سادهای مانند قرصهای سرماخوردگی یا آنفلوانزا ممنوع است و در اختیار داشتن میزان اندکی از این مواد نیز مجازاتهایی از جمله حبسهای طولانی مدت به همراه دارد. گزارشهای متعدد نشان میدهد سطح استفاده از مواد مخدر در ژاپن پایین است، با این حال نمیتوان به درستی مشخص کرد این مسئله به دلیل مجازاتهای سنگین است یا فرهنگ ژاپنیها که مخالفت شدیدی با استفاده از مواد مخدر دارند.
چین
در اختیار داشتن مواد مخدر برای استفاده شخصی در چین میتواند مجازاتی سخت به دنبال داشته باشد که جریمه پولی یا بازداشت بیش از 15 روز میتواند از جمله این مجازاتها باشد. از سوی دیگر، رویکرد دولت چین در قبال افرادی که اعتیاد بیشتر و شدیدتری به مواد مخدر دارند این است که سه سال آنها را به مراکز ترک اعتیاد بفرستد و در ادامه نیز مجبور هستند به مدت سه سال در مراکز خدمات اجتماعی فعالیت کنند.
براساس قوانین موجود در چین، قاچاق، انتقال یا تولید هزار گرم و بیشتر از آن از تریاک یا ۵۰ گرم و بیشتر از آن از هرویین مجازات اعدام خواهدداشت؛ این درحالی است که استانها و مناطق مختلف چین نیز راهکارهای مخصوص به خود را در قبال این مسئله دارند، برای مثال، در سال 2013 استان گوانگ دونگ در جنوب، عملیات ویژهای را با عنوان «صاعقه علیه مواد مخدر» آغاز کرد.
براساس اعلام منابع خبری، در این مدت بیش از ۹۷ هزار نفر از این معتادان دستگیر شده و حدود ۴۷ هزار نفر نیز به ترک اعتیاد فرستاده شدهاند. از اکتبر سال گذشته نیز عملیاتی با عنوان «ممنوعیت مواد مخدر در صدها شهر» آغاز شد که بنا به اعلام خبرگزاری شینهوا در این مدت حدود ۶۰ هزار نفر دستگیر و ۱۱ تن مواد مخدر کشف شده است.
نکته در خور توجه درباره چین این است که اگرچه هرویین در بسیاری از مناطق این کشور غیرقانونی است؛ اما مواد مخدر صنعتی در شهرهای پیشرفته این کشور استفاده روزافزونی دارد. براساس گزارش ماهنامه بین المللی «علوم برای محیط زیست»، استفاده از ماده مخدر شیشه در چهار شهر مهم پکن، شانگهای، گوانگ ژو و شن جین به طور گستردهای فراگیر شده است؛ برهمین اساس تحلیلگران این سوال را مطرح میکنند که آیا دستگیری های گسترده از سوی پلیس چین عملا توانسته مانع از افزایش استفاده از مواد مخدر شود یا خیر.
سوئد
سوئد را باید در میان کشورهای غربی اروپا، سرسخت ترین کشور در زمینه مقابله با مواد مخدر دانست؛ استفاده و در اختیار داشتن این مواد، غیرقانونی است و میزان بسیار اندکی از آن نیز میتواند شش ماه زندان در پی داشته باشد؛ البته این مدت حبس در بیشتر موارد به جرائم نقدی تبدیل می شود.
در همین راستا مرکز مواد مخدر و جرم سازمان ملل به تازگی در گزارشی اعلام کرد میزان استفاده از مواد مخدر در سوئد یکی از کمترین این موارد در میان کشورهای غربی است که دلیل آن علاوه بر قوانین سرسختانه، سرمایه گذاری فراوان سوئدیها در زمینه ممانعت از مصرف و درمان این مواد است.
در این کشور، مراحل درمان معتادان مواد مخدر رایگان است و پس از پایان درمان نیز خدمات اجتماعی از سوی شهرداریها به این افراد ارائه میشود.
درباره اعتیاد بیشتر بخوانید