درمان اعتیاد به الکل یا الکلیسم
تحریریه اعتیاد
چطور الکل را ترک کنیم؟
مصرف بیش از حد الکل میتواند منجر به بروز خطرات جسمانی و مشکلات اجتماعی جدی شود. این معضل حتی در نوجوانان و جوانان نیز دیده میشود و ممکن است باعث شود که این افراد سریعتر به الکل وابسته شوند. افراد مبتلا به اعتیاد به الکل، معمولاً بدون کمک قادر به کاهش مصرف یا ترک کامل آن نیستند. انکار وابستگی به الکل بخش مهمی از فرآیند اعتیاد به الکل است و این موضوع درمان را دشوارتر میکند. ترک اعتیاد به الکل، که تحت عنوان الکلیسم نیز شناخته میشود، یکی از چالشبرانگیزترین موضوعات در حوزه بهداشت روان است و پژوهشهای زیادی در این زمینه صورت گرفته است که در این مقاله به بررسی آنها خواهیم پرداخت.
هر ساله تعداد بیشماری از معتادان به الکل در سراسر جهان، پس از بستری شدن در مراکز معتبر ترک اعتیاد و با پیروی از برنامههای درمانی مناسب، موفق میشوند خود را از وابستگی به الکل نجات دهند.
راهنمای ترک اعتیاد به الکل
این راهنما پس از مطالعه صدها تحقیق و گزارش علمی از منابع معتبر اروپا و آمریکا برای افراد و خانوادههایی که به دنبال راهکارهایی برای درمان مشکلات مربوط به الکل هستند، جمع آوری شده است. هدف این گزارش مجله اعتیاد ارائه بهترین راهکارهای ترک اعتیاد الکل و درک بهتر روشهای درمان موجود و نکاتی است که باید در انتخاب بهترین گزینهها مدنظر قرار گیرند. این راهنما بهعنوان مرجعی برای آشنایی با روشهای متنوع، از جمله درمانهای دارویی، جلسات مشاوره، و گروههای حمایتی مانند الکلیهای گمنام (AA) عمل میکند تا افراد بتوانند متناسب با نیازهای خود بهترین تصمیم را بگیرند.
راههای درمان اعتیاد به الکل
ترک اعتیاد به الکل شامل چندین روش است که بر اساس نیازهای فردی و شدت اعتیاد انتخاب میشود. در ادامه به معرفی برخی از مؤثرترین روشهای درمانی میپردازیم:
- درمان دارویی: استفاده از داروهایی مانند نالترکسون و آکامپروسات میتواند به کاهش میل به مصرف الکل و جلوگیری از عود آن کمک کند.
- رواندرمانی و مشاوره: مشاوره فردی و گروهی به افراد کمک میکند تا علتهای روانشناختی اعتیاد به الکل را درک کرده و با حمایت حرفهای این وابستگی را ترک کنند.
- گروههای حمایتی: انجمن الکلیهای گمنام (AA) از جمله گروههای حمایتی معروف است که از طریق برنامه ۱۲ قدم بهبودی، به الکلیها کمک میکند تا با کمک یکدیگر بهبودی خود را حفظ کنند.
- سمزدایی: برای افراد با مصرف شدید، اولین مرحله ترک اعتیاد الکل معمولاً سمزدایی تحت نظارت پزشکی است تا فرد به تدریج بدن خود را از الکل پاک کند.
نکاتی که باید در نظر گرفته شوند
هنگام انتخاب بهترین روش درمانی، فاکتورهای متعددی باید مدنظر قرار گیرند:
– **شدت وابستگی**: افراد با مصرف شدیدتر ممکن است به درمانهای پیچیدهتری مانند بستری در بیمارستان یا سمزدایی تحت نظر پزشک یا روانپزشک متخصص ترک اعتیاد نیاز داشته باشند.
– **حمایت اجتماعی**: حمایت خانواده، دوستان و گروههای حمایتی نقش مهمی در موفقیت روند درمان دارد.
– **ترکیب روشها**: گاهی اوقات ترکیب درمان دارویی و رواندرمانی بهترین نتایج را به همراه دارد.
فواید ترک الکل
ترک الکل مزایای زیادی برای سلامت جسم و روان دارد. از نظر جسمی، ترک الکل باعث بهبود عملکرد کبد میشود. مصرف مداوم الکل میتواند به آسیبهای جدی کبدی از جمله سیروز کبدی منجر شود، اما با ترک آن، کبد فرصت بازسازی پیدا میکند. همچنین، فشار خون و سطح کلسترول بدن کاهش مییابد و قلب عملکرد بهتری خواهد داشت.
یکی دیگر از فواید ترک الکل، بهبود وضعیت خواب است. الکل معمولاً باعث اختلال در کیفیت خواب میشود و با ترک آن، خواب عمیقتری تجربه خواهید کرد. این امر به بهبود انرژی و تمرکز در طول روز کمک میکند. به علاوه، با کاهش مصرف الکل، اشتها و هضم غذا بهبود مییابد که منجر به مدیریت وزن بهتر و افزایش سطح انرژی میشود.
از نظر روانی، ترک الکل تأثیرات مثبتی بر سلامت روان دارد. مصرف مداوم الکل اغلب باعث ایجاد اضطراب و افسردگی میشود. با کاهش یا ترک الکل، سطح اضطراب کاهش مییابد و خلقوخو بهبود پیدا میکند. همچنین، توانایی کنترل رفتار و تصمیمگیری بهبود یافته و روابط اجتماعی و خانوادگی نیز تحت تأثیر مثبت قرار میگیرند.
در مجموع، ترک الکل باعث افزایش کیفیت زندگی، سلامت جسمی و روانی و بهبود روابط اجتماعی میشود.
گزینههای درمانی
درمان اعتیاد به الکل یا الکلیسم معمولا با برنامه سم زدایی شروع میشود که معمولاً ۱۰-۳ روز به طول میانجامد و در این مرحله، بیمار به منظور جلوگیری از بروز لرزش، پریشانی، توهم یا سایر علایم مرتبط به ترک مشروبات الکلی به مصرف داروهای مسکن نیاز خواهد داشت. سمزدایی معمولاً در مراکز سرپایی یا بیمارستان انجام میگیرد. مشاوره یا بستری در کلینیک یا مرکز ترک اعتیاد معتبر نیز موثر است.
فراگیری مهارتها و تثبیت یک برنامه درمانی مشخص. معمولاً چنین روندی مستلزم همکاری با متخصصان ترک اعتیاد بوده و شامل مراحلی چون هدف گذاری، تکنیکهای تغیر رفتار، استفاده از کتابچههای خود یاری، مشاوره و جلسات درمان تکمیلی میباشد.
در مجله اعتیاد بیشتر بخوانید
بعد از ترک الکل چه اتفاقی در بدن میافتد؟
مشاوره و روانشناسی. مشاوره و درمان به شکل گروهی و فردی به بیمار این امکان را میدهد که شناخت بهتری نسبت به بیماری خود داشته باشد و در مراحل بهبودی و ریکاوری ترک اعتیاد به لحاظ روانشناختی نیز از حمایت سایر افراد بهرهمند شود. ممکن است چنین مشاورههایی در قالب جلسات درمانی خانوادگی و زوج درمانی برگزار شوند- چرا که حمایت خانواده نقش بسیار مهمی را در روند بهبودی افراد معتاد بر عهده دارد.
داروهای ترک الکل. اگر چه مصرف داروی دی سولفیرام منجر به از بین رفتن عوارض جانبی این بیماری نمیشود، لیکن میتواند مانع از نوشیدن الکل شود. داروی مذکور سبب بروز واکنشهای فیزیکی چون قرمزی، حالت تهوع، استفراغ و سردرد به هنگام نوشیدن الکل میشود. نالترکسون که مانع از بروز احساس خوشایند ناشی از مصرف الکل میشود از نوشیدن بیش از حد الکل جلوگیری کرده و سبب کاهش میل فرد برای مصرف این ماده میشود. اکامپروسات میتواند در روند مبارزه با میل نوشیدن الکل کمک کننده باشد. مصرف نالتروکسون، برخلاف دی سولفیرام و اکامپروسات، سبب بروز هیچ واکنش ناخوشایندی پس از مصرف الکل نمیشود.
داروهای تزریقی. Vivitrol که گونهای از داروی نالتروکسون میباشد میبایست یکبار در ماه و توسط پزشک مربوطه تزریق شود. اگر چه این دارو را میتوان بهشکل قرص نیز مصرف کرد، ولیکن برای آن دسته از افرادی که در مرحله ریکاوری ترک اعتیاد به الکل قرار دارند، مصرف این دارو بشکل تزریقی آسانتر میباشد.
هرگونه داروی درمان اعتیاد به الکل، حتما باید
به دستور پزشک تجویز شده و زیر نظر
پزشک یا روانپزشک مصرف شود
در مجله اعتیاد بیشتر بخوانید:
الکلیهای گمنام مؤثرترین راه برای پرهیز از الکل
حمایت مستمر. برنامه های تکمیلی و همچنین گروه های حمایتی میتوانند در روند بهبودی افراد الکلی، کنترل و مدیریت عود بیماری و نحوه مقابله با تغییرات ضروری زندگی کمک کننده باشند.
این برنامهها در بردارنده مراقبتهای پزشکی، روانشناسی و یا پیوستن به گروههای حمایتی نظیر Alcoholics Anonymous میباشند. برای اطلاعات بیشتر در مورد انجمن الکلیهای گمنام ایران به انتهای این مقاله مراجعه کنید.
درمان مشکلات روانشناختی. الکلیسم معمولاً به همراه سایر اختلالات روانی رخ میدهد. از اینرو بیمار به منظور درمان افسردگی، اضطراب یا سایر بیماریهای روانی به گفتار درمانی (روان درمانی یا مشاوره های روانشناختی) نیاز خواهد داشت.
درمان سایر بیماریها. مشکلات پزشکی شایع مربوط به الکلیسم شامل فشار خون بالا، قند خون بالا، بیماریهای کبدی و قلبی میباشند. ترک مصرف الکل سبب بهبودی قابل توجه بسیاری از مشکلات سلامتی مرتبط به مصرف الکل میشود.
خو گرفتن به عادات معنوی. افرادی که به شکل منظم در برخی از مراسم معنوی یا مذهبی شرکت دارند بهبودی آسانتری را نسبت به سایر افراد خواهند داشت. در بیشتر افراد دستیابی به بینش والاتری از معنویت عنصر اصلی ریکاوری محسوب میشود.
آیا درمان مؤثر است؟
خبر امیدوارکننده این است که، صرفنظر از شدت مشکل، بیشتر افراد مبتلا به اختلال مصرف الکل (AUD) میتوانند از نوعی درمان بهرهمند شوند. بسیاری از افراد پس از شروع درمان، بهطور قابل توجهی میزان مصرف الکل خود را کاهش میدهند یا برای همیشه قطع میکنند و با روشهای ترک اعتیاد الکل، میتوانند به بهبودی دست یافته و کیفیت زندگی را بهبود بخشند.
نکتهای درباره انگ اجتماعی
افراد مبتلا به اعتیاد الکل یا الکلیست ممکن است به دلیل انگ اجتماعی – نگرشها و باورهای منفی درباره این اختلال – احساس انزوا و طرد شدن کنند. این انگ میتواند باعث شود آنها از صحبت درباره مشکل خود خجالت بکشند یا فکر کنند باید به تنهایی با آن مقابله کنند. اعتیاد به الکل یک بیماری پزشکی شایع است، نه یک نقص شخصیتی یا انتخاب. درمان اعتیاد به الکل امکان پذیر است و در این گزارش بهترین گزینه ها را معرفی خواهیم کرد.
برنامههای درمانی اقامتی
بیماران مبتلا به مشکلات جدی ناشی از مصرف الکل میبایست در مراکز استاندارد ترک اعتیاد بستری شوند. بسیاری از برنامههای درمانی اقامتی شامل درمانهای فردی و گروهی، پیوستن به گروههای حمایتی نظیر: Alcoholics Anonymous، کنفرانسهای آموزشی، فعالیت درمانی، همکاری با اعضای خانواده، کار با مشاوران، کارکنان حرفهای و پزشکان با تجربه در حوزه درمان الکلیسم میباشد.
آشنایی با مراحل ترک در مرکز ترک اعتیاد
سبک زندگی و روشهای خانگی
مقابله با مشکلات مرتبط به سوء مصرف الکل مستلزم تغییر عادات و اتخاذ تصمیمهایی متفاوت در سبک زندگی میباشد.
توجه به موقعیت های اجتماعی که در آنها قرار می گیرد. معتاد در حال بهبودی باید این نکته را برای اعضای خانواده و دوستان خود روشن کند که نوشیدن الکل را کنار گذاشته است. شخص ممکن است که ناچار به کناره گیری از دوستان یا موقعیتهای اجتماعی شود که به روند ترک اعتیاد لطمه میزنند.
اتخاذ عادات سالم و بهداشتی. اتخاذ عادات سالم نظیر برخورداری از خواب کافی، انجام منظم تمرینات ورزشی و پیروی از یک رژیم غذایی مناسب سبب تسهیل روند ریکاوری و بهبودی در افراد الکلی میشود.
ورزش ابزار مهمی در فرایند بهبودی است
سایر روشهای مکمل
علاوه بر برنامههای درمانی، تکنیکهای جایگزین دیگری نیز وجود دارند که میتوانند در درمان الکلیسم مفید باشند. به عنوان مثال:
یوگا. یوگا مجموعهای از حرکات و تمرینات تنفسی کنترل شده است که می تواند در روند دستیابی به آرامش و کنترل استرس کمک کننده باشد.
مدیتیشن. در طول مدیتیشن بر تمرکز فکری و کم کردن افکاری توجه میشود که میتوانند سبب آشفتگی مغزی و بروز استرس شوند.
طب سوزنی. در این روند سوزنهای بسیار نازکی وارد پوست میشوند که میتوانند در کاهش اضطراب و افسردگی کمک کنند.
سخن پایانی و نتیجهگیری
برای ترک موفقیتآمیز الکل، افراد باید با کمک متخصصان ترک اعتیاد، بهترین روشهای درمانی متناسب با شرایط فردی خود را انتخاب کنند. این فرایند میتواند شامل مصرف داروهای خاص برای کاهش میل به الکل (به مدت محدود)، مشاورههای روانشناختی برای شناسایی و مدیریت دلایل روانی اعتیاد به الکل، و حمایت اجتماعی از طریق گروههای ترک اعتیاد یا پشتیبانی از دوستان و خانواده باشد.
علاوه بر این، تعهد به ترک الکل و ایجاد تغییرات مثبت در سبک زندگی نیز از اهمیت زیادی برخوردار است. افرادی که موفق به ترک الکل میشوند، اغلب با بهبود در سطح سلامت جسمی و روانی، افزایش اعتماد به نفس و بهبود روابط اجتماعی مواجه میشوند.
در نهایت، ترک الکل یک فرآیند پیچیده و طولانیمدت است که نیاز به صبر و تلاش مداوم دارد. اما با استفاده از روشهای درمانی مناسب و دریافت حمایت لازم، میتوان بر این چالش غلبه کرد و به زندگی سالمتر و شادابتری دست یافت. افرادی که این مسیر را طی میکنند، نهتنها سلامتی خود را بازمییابند، بلکه احساس قدرت و کنترل بیشتری بر زندگی خود خواهند داشت.
کاربرد برنامههای 12 قدمی مانند AA و NA به عنوان موثرترین روش رهایی از اعتیاد به اثبات رسیده است. برنامههای 12 قدم بدون آن که هزینهای به همراه داشته باشند یک برنامۀ ساده و موثر روزانه در اختیار معتادان قرار میدهند که همه جنبههای مختلف بیماری اعتیاد را مورد توجه قرار می دهد.
سایت اعتیاد (www.etiad.org) اطلاعات جامعی درباره درمان اعتیاد به الکل یا الکلیسم و همچنین انجمنهای دوازده قدمی در اختیار شما قرار میدهد تا بتوانید درباره بهبودی با استفاده از این روش تصمیمگیری کنید.
اطلاعات بیشتر در مورد الکلیهای گمنام: AA