بستری کردن چاره کار معتاد نیست

ترک اعتیاد بدن درد، بدون عوارض، صددرصد تضمینی زیر نظر پزشکان متخصص، درمان‌های نگه دارنده، درمان‌های بدون دارو در دوره های ۲۱ روزه و سم زدایی سریع و فوق سریع. این‌ها آگهی‌های فریبنده‌ای است که صفحات مجلات و روزنامه‌ها و البته شبکه‌های ماهواره‌ای را پر کرده است. اکثر این آگهی‌ها واقعی نیستند و بسیاری از این مراکز توسط افرادی سودجو اداره می‌شود.

چندی پیش رئیس سازمان بهزیستی کشور اعلام کرده بود که تعداد زیادی از کمپ‌های غیرقانونی ترک اعتیاد تعطیل شده و این در حالی است که هنوز تعداد کمپ‌های غیرمجاز چشمگیر است. در چند سال اخیر تعداد مراکز دولتی و غیردولتی ترک اعتیاد افزایش قابل توجهی یافته است اگر چه آمار دقیقی از تعداد معتادانی که به این مراکز برای ترک اعتیادشان مراجعه می کنند، در دست نیست. اما اظهارات سرپرست دفتر مداخله و امور بازتوانی سازمان بهزیستی در این زمینه قابل تأمل است که درصد زیادی از کمپ‌های ترک اعتیاد موجود را غیرمجاز اعلام کرده است.

کمپ ترک اعتیاد

آخرین آمارهای رسمی در کشور نشان می‌دهد که حدود سه میلیون¹ مصرف‌کننده مستمر مواد مخدر وجود دارد و ده درصد آنان را زنان تشکیل می‌دهند. حدود ۸۰۰ هزار نفر هم به صورت تفننی انواع موادمخدر را مصرف می‌کنند.

اکثر کارشناسان اعتقاد دارند تعداد واقعی معتادان بسیار بیشتر از این آمار است.

با توجه به گرایش فزاینده به مصرف مواد مخدر صنعتی در سال‌های اخیر بدون شک تعداد معتادان کنونی، بیش از اینهاست و باید چاره‌ای اندیشید.

در مجله اعتیاد بیشتر بخوانید:

یک مرکز ترک اعتیاد استاندارد چه ویژگی‌های دارد؟

چگونه بعد از ترک، پاک بمانید

آن‌چه که پدران و مادران راجع به اعتیاد فرزندانشان باید بدانند

دکتر فرهاد اقطار، مدیرکل پیشگیری در امور اعتیاد سازمان بهزیستی می‌گوید: در بسیاری کشورها، افرادی که از بند اعتیاد رهایی یافته اند با ایجاد مراکز ترک اعتیاد برای پاکسازی اعتیاد دیگر مبتلایان اقدام می کنند. در ایران نیز انجمن معتادان گمنام از سال 1365 فعالیت خود را در قالب مراکز مردم نهاد ترک اعتیاد آغاز کردند و برنامه موفقی برای ترک اعتیاد دارند. تعداد کمپ‌های ترک اعتیاد معتبر نیز هر سال در حال افزایش است اما به دلیل انحراف برخی از آنان از مسیر اصلی و لزوم تطابق با روش‌های روز از سال 1386 موضوع نظارت و ساماندهی این مراکز برعهده سازمان بهزیستی گذاشته شد.

دکتر اقطار در مورد آسیب کمپ‌های غیرمجاز یادآوری می‌کند: هر کمپی که برای دریافت مجوز به سازمان بهزیستی مراجعه نکند، باید تعطیل شود. چون قطعاً کاستی‌هایی دارد و فاقد شرایط استاندارد است. برخی از این کمپ‌ها که مدارک ناقصی را برای دریافت مجوز ارایه کرده‌اند حق پذیرش بیمار ندارند و اگر در این زمینه اقدام نکنند، از نظر قضایی مورد پیگرد قانونی قرار می‌گیرند.

مرکز ترک اعتیاد استاندارد کم داریم 

استانداردهای مجاز برای کمپ‌های ترک اعتیاد نباید نادیده گرفته شود، زیرا ممکن است جان افراد بسیاری به خطر بیفتد، بنابراین، اگر کمپی استانداردها را رعایت نکند، باید تعطیل شود. هر کمپی که پروانه فعالیت نداشته باشد یا پروانه آن از سوی سازمان بهزیستی صادر نشده باشد، اجازه فعالیت ندارد. این پروانه فعالیت به همراه عکس و اسامی کارکنان و سمت آنان، باید در معرض دید مراجعه کنندگان قرار گیرد. شناسایی و تعطیلی مراکز غیرمجاز برعهده ستاد مبارزه با موادمخدر است و شهروندان در صورت شناسایی کمپ‌های غیرمجاز یا استفاده از روش‌های نامتعارف در آنها می‌توانند با تلفن خط ملی اعتیاد به شماره 09628 تماس بگیرند.

سازمان بهزیستی، سیستمی را برای این خط طراحی کرده است که تعداد افراد تماس گیرنده به مراکز درمانی مشخص می‌شود. اپراتورهای خط ملی مشاوره اعتیاد هم فقط نشانی مراکز بازپروری و ترک اعتیاد را که مجوز رسمی فعالیت دارند به تمامی گیرندگان ارایه می‌کنند.

مدیرکل اداره پیشگیری و امور اعتیاد سازمان بهزیستی درباره روش‌های مورد تأیید این سازمان که برای مراکز ترک اعتیاد تعریف شده است یادآوری می کند: بعد از مراجعه معتادان به این مراکز و در صورت صلاحدید پزشک، مجوز ورود آنان به کمپ صادر می‌شود. یعنی شرایط افراد باید بررسی شود و در صورت نداشتن سابقه سوء رفتار یا ابتلا به بیماری‌های ایدز و هپاتیت فرد معتاد در کمپ بستری می‌شود و آموزش‌های لازم شامل روش 12 قدم، پرهیزمداری مهارت‌های زندگی، پیشگیری از عود، مشاوره‌های فردی و خانوادگی آغاز می‌شود.

از درمان سرپایی ناامید نشوید

دکتر آذرخش مکری، معاون آموزش مرکز ملی مطالعات اعتیاد هم می‌گوید: بسیاری از افراد فکر می‌کنند روش سرپایی جواب نمی‌دهد و مستأصل می‌شوند و تصمیم می‌گیرند، فرد معتاد را بستری کنند.

او به باور غلطی که در بسیاری از خانواده‌ها وجود دارد اشاره می‌کند و می‌افزاید: خانواده‌ها می‌اندیشند اگر فرزندشان را در محیطی بستری کنند و در همه چیز را به سوی آن ببندند حتماً اعتیادش را ترک می‌کند در حالی که این تفکر اشتباهی است.

حتی ارزان ترین بیمارستان‌ها هم هزینه زیادی برای بستری فرد معتاد می‌گیرند و بسیاری از بیمارستان‌های دولتی هم فردی که مواد مصرف می‌کند را پذیرش نمی‌کنند.

در عین حال ما بررسی کردیم در بیمارستان‌های خصوصی هم هزینه بستری بسیار گران شده است. بنابراین اگر فرد معتاد بخواهد سه ماه در بخش خصوصی بستری شود، باید ده ها میلیون تومان هزینه کند.

از طرف دیگر نیازی نیست فرد معتاد در محیط بیمارستان باشد چون محیطی که معتاد به آن نیازمند است محیطی سالم و دور از مصرف مواد است.

دکتر مکری اعتقاد دارد مشکل فقط با دادن مجوز به مراکزی حل می‌شود که قصدشان درمان معتادان است ولی نباید استانداردهای بیمارستانی را داشته باشد. که متأسفانه چنین قانونی فعلاً وجود ندارد بنابراین باید مراکز اقامتی معتادان طراحی شود تا عده ای ناچار نباشند فرد معتاد را به کمپ‌های غیرقانونی ترک اعتیاد ببرند.

او در مورد شرایط ایده‌آل در یک مرکز اقامتی برای معتادان می‌گوید: مسؤولان کمپ باید اوقات روز معتادان را با فعالیت‌های آرام بخش، لذت بخش و فعالیت‌های روان درمانی پر کنند. احتیاج به خدمات بیمارستانی مانند اتاق عمل و تختهای آی- سی- یو  و… نیست و بیشتر باید یک مرکز اقامتی باشد که ظاهرش شبیه یک اردوگاه تفریحی است.

دکتر مکری به خانواده‌ها و کسانی که در پی درمان اعتیاد هستند، توصیه می‌کند که از درمان سرپایی سریع ناامید نشوند چون مراکزی که فعالیت غیرقانونی انجام می‌دهند کمکی به شما نخواهند کرد.

دکتر صابری زفرقندی، مدیرکل دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت هم در مصاحبه با رسانه‌های گروهی اظهار داشت: افرادی که به دنبال خدمات ترک اعتیاد هستند باید به مراکز مجاز و قانونی مراجعه کنند تا هم خدمات مناسب به آنان ارایه شود و هم امکان نظارت مراجع قانونی بر فعالیت آنان وجود داشته باشد.

او توصیه کرده است: مراکزی قانونی هستند که اولاً تابلوی مشخص داشته باشند و ثانیاً مجوز خود را در دفتر کار خود نصب کرده باشند. همچنین مراکز درمانی، مراکز کاهش آسیب و مراکز TC مراکز قانونی هستند و هر مرکزی غیر از این موارد بخصوص مراکزی که ادعاهای دروغین دارند، غیرقانونی هستند.

بیتا مهدوی/پایگاه بصیرت

۱- خبرگزاری ایسنا به نقل از فرزانه سهرابی،  معاون اجتماعی مؤسسه تحقیقاتی کادراس در تهران